Jongere generaties zijn kansloos tegen het egoïstisch stemgedrag van ouderen

In discussies over vluchtelingen en immigranten hoort men steevast: “Onze voorouders hebben dit land opgebouwd!” Vaak juist van diegenen die op hun beurt bewust een wereld achterlaten die in veel facetten afbrokkelt. Dit is dan ook misplaatste trots van een groep mensen die de vruchten heeft geplukt van eerdere generaties, en al zwelgend in de zoetheid van haar fruit een middelvinger opsteekt naar hun eigen kinderen.

De gemiddelde Nederlandse kiezer is namelijk ongeveer 50 jaar oud. Dit levert een clusterfuck van de democratie op: profiterende mensen stemmen voor profiterende maatregelen, en kunnen dat legaal in stand houden omdat ze nou eenmaal met meer zijn. Partijen als de VVD en CDA zouden meer zetels winnen als alleen 55 plussers mogen kiezen terwijl progressievere partijen als GroenLinks en de PvdD juist winnen onder jongeren. Zo houdt een profiterende en steeds ouder wordende Nederlander doelbewust beleid in stand waarvan men dondersgoed weet dat het onhoudbaar is. Na mij de zondvloed.

Al in 1896 ontdekte een Zweedse wetenschapper dat de menselijke invloed op het klimaat aanzienlijk was, en nog veel erger kon worden. In de jaren 80 schatte Shell en ExxonMobil, twee oliegiganten, terecht in dat hun verdienmodel berustte op het vernietigen van de aarde. Datzelfde ExxonMobil boekte in 2022 een stuitende recordwinst van 56 miljard dollar, terwijl Shell een winst boekte van bijna 40 miljard dollar. In de laatste 50 jaar wordt de totale winst van de olie en gas industrie geschat op 2.8 miljard dollar per dag, genoeg ‘elke politicus om te kopen en klimaatwetgeving te vertragen’, aldus professor Aviel Verbruggen in The Guardian. Ondanks dat we al decennia weten dat het een destructief verdienmodel is gaan we niet alleen door op de ingeslagen weg, we sponsoren deze ook actief.

De impact van ons beleid op het klimaat is niet nieuw. En toch is het, na meer dan 125 jaar nog steeds niet mogelijk om mensen te overtuigen om minder vlees te eten, vliegen en rijden te ontmoedigen en een solide natuur- en klimaatbeleid te voeren, gericht op het herstellen van de gedane schade en het voorkomen van erger. Waarom? De wetenschap is solide, en een overgroot deel van Nederland zietklimaatverandering als een serieus probleem.

Maar zoals vaker met Nederlanders: iets kan dan wel een groot probleem zijn, zolang het maar niet mijn probleem wordt en ik gewoon mijn leven kan leiden. Een motie tijdens de ledenvergadering van de VVD sprak boekdelen: huilend van geluk viel men elkaar in de armen toen bleek dat 51% van de VVD achterban zich tegen plannen van het kabinet keert om een eerste voorzichtige (drie jaar geleden door de Raad van State afgedwongen) stap te zetten in het bestrijden van de stikstofcrisis. “Not on my watch, van mijn bitterballen blijven ze af”, moet men gedacht hebben.

Het is begrijpelijk dat je niet actief voor beleid kiest waardoor je sommige dingen die je leuk vindt minder makkelijk kan doen. Maar het is ook kortzichtig en egoïstisch. IPSOS sprak van een ‘politieke generatiekloof’, waarbij jongeren progressiever zijn en ouderen conservatiever. Dat is vooral te wijten aan het feit dat jongeren op meerdere vlakken van de maatschappij de nadelen ondervinden van de overdaad waarmee onze ouders hun leven konden inrichten. En aan het beleid van de afgelopen dertig jaar, waarin onvoldoende is nagedacht hoe al onze welvaart nou eigenlijk verdeeld dient te worden, niet alleen over mensen, maar ook over generaties.

Kijk naar de oplopende kosten voor klimaatschade. Bedrijven noteren links en rechts recordwinsten over de ruggen van mens en milieu, maar berekenen de schade die zij daarbij aanrichten niet mee in hun businessmodel. Zo berekende Profundo in opdracht van Milieudefensie dat alleen al de multinational Ahold Delhaize, het bedrijf achter Albert Heijn, op basis van haar eigen klimaatplan zo’n €119 miljard euro aan klimaatschade veroorzaakt tussen 2015 en 2050. Een keer raden door wie die schade straks betaald mag worden? Inderdaad.

En juist als beleidsmakers eens een keer op willen komen voor (de toekomstige) mens en milieu, dan zijn tegenstanders er als de kippen bij om hun via de gangbare machtsstructuren verworven invloed uit te oefenen en verandering te voorkomen. Zo dreigde baggerbedrijf Boskalis Nederland te verlaten vanwege de initiatiefwet duurzaam en verantwoord ondernemen, die bedrijven zou verplichten te ondernemen met respect voor mens, milieu en klimaat. Het eerste debat was nog niet gevoerd en de lobby clubs stonden al in alle kranten en waren aanwezig bij een rondetafeloverleg dat de Tweede Kamer had georganiseerd. Een dag later schreven Kamerleden van VVD en CDA in een opiniestuk dat ‘bedrijven niet door nutteloze morele zelfingenomenheid gestimuleerd moeten worden om ons land te verlaten’. Blind verzetten als pavlovreactie op verandering; het zou bijna komisch zijn als het niet zo ontzettend tragisch was.

Het is lastig de hoop niet te verliezen. De eerste generatie die het zwaarder gaat krijgen dan hun ouders heeft dat grotendeels te danken aan het egoïsme en de koppigheid van diezelfde ouders. Een deel van hen ziet dat zeker in. Een ander deel reageert woest als ze ook maar iets van hun eigen comfort in moeten leveren voor een ander, en bewandelt liever hetzelfde doodlopende pad.

En als je van dit alles ongerust wordt en tegen schadelijk beleid wilt demonstreren is er een grote kans dat je niet alleen wordt weggezet als radicaal of extremistisch, maar ook dat je gearresteerd wordt. De Volkskrant rapporteerde afgelopen week, in de aanloop naar de aangekondigde A12 blokkade door Extinction Rebellion, dat het aantal arrestaties van klimaatactivisten vele malen hoger ligt dan bij bijvoorbeeld de boerenprotesten. Bij alleen al de demonstratie afgelopen zaterdag werden meer dan 650 mensen aangehouden. Deze discrepantie in aanpak staat symbool voor hoe een lang zittende en ouder wordende generatie beleidsmakers de grote problemen van onze tijd te lijf gaan: koppig negeren, verandering blokkeren en met opgestoken middelvinger de toekomst van het eigen nageslacht koloniseren.