Johan Vollenbroek strikes again: Raad van State veegt bouwvrijstelling kabinet van tafel

De Raad van State heeft woensdag korte metten gemaakt met de plannen van het kabinet om de afspraken voor de stikstofuitstoot te omzeilen. Het kabinet wilde de stikstof die bij de bouw van projecten vrijkomt buiten beschouwing laten, de zogeheten bouwvrijstelling, maar dat plan werd door de raad van tafel geveegd. Het CO2-beleid van het kabinet-Rutte, dat al achter de feiten aanloopt, rustte voor een groot deel op die vrijstelling.

De zaak waarin de uitspraak werd gedaan draait om het Porthos-project in de Rotterdamse haven. De bedoeling daarvan is dat CO2 van bedrijven wordt opgeslagen in lege gasvelden onder de zeebodem. Volgens de organisatie Mobilisation for the Environment (MOB), aangevoerd door Johan Vollenbroek, komt er echter ook bij ondergrondse opslag stikstof vrij, dat vervolgens in de duinen neerslaat, met vernietiging van de biodiversiteit tot gevolg. Die ondergrondse opslag is daarmee volgens MOB in strijd met Europese wetgeving op het gebied van natuurbehoud. De Raad van State ging daarin mee.

De bouwvrijstelling volgde op eerdere stikstofuitspraak van de rechter uit 2019, en fungeerde als een soort “juridisch geitenpaadje” om uit de impasse rond de bouw te komen. Omdat de rechter verbood dat er extra stikstof mocht neerkomen in Natura 2000-gebieden, beschermd door Europese regelgeving, kwam de bouw vrijwel stil te liggen. In 2021 kwam het kabinet met de bouwvrijstelling op de proppen en hoefde prompt niet meer te onderzoeken hoeveel stikstofneerslag er door bouwprojecten werd veroorzaakt.

Vollenbroek zelf laat weten:

“De bouwvrijstelling is één van de geitenpaadjes in de stikstofwet, die zo lek is al een vergiet mede als gevolg van de stikstofhandel die de wet mogelijk maakt in combinatie met een enorme historische en latente ruimte, intern- en extern salderen. Deze stikstofwet zal dus grondig op de schop moeten als Nederland werkelijk van plan is om de stikstofuitstoot terug te brengen. Maar dat vereist wel visie en lef.”

Wat de gevolgen van de uitspraak van de Raad van State zijn voor toekomstige bouwprojecten is nog niet geheel duidelijk. Het zal niet direct leiden tot een nieuwe bouwstop, wel lopen bouwprojecten grote vertraging op. Voor nieuwe projecten moet nu eerst een aparte berekening gemaakt worden voor de stikstofuitstoot die vrijkomt. Vanwege een tekort aan experts kan het daardoor zes tot negen maanden extra duren voor een project van start kan gaan. Blijkt uit de nieuwe berekening dat de uitstoota alsnog te hoog is, bestaat de kans dat de vergunning volledig wordt ingetrokken.