Johan Remkes maakt gebruik van het polarisatieframe

Een complottheorie.

Na een opstand van VVD-leden zette de leider van ‘boerenpartij’ CDA, Wopke Hoekstra, in een spraakmakend AD-interview grote vraagtekens bij de kritische depositiewaarde, KDW, als maatstaf voor de benodigde stikstofreductie, alsmede bij de einddatum 2030. Vraagtekens bij een akkoord dat hij tevoren zelf had ondertekend, maar die in zijn partij met gejuich werden begroet.

Die vraagtekens namen de boeren over en eisten vervolgens dat Johan Remkes in zijn gesprekken de KDW op de agenda plaatste en 2030 geen onwrikbare datum blijft. Zo niet, dan kwamen ze niet opdagen. Remkes boog en het resultaat is dat het kabinet onderzoekt of er geen andere meetmethode is. Kijken naar emissie bijvoorbeeld. Er moeten ook andere waarden dan stikstof worden onderzocht. Waarom niet zowel emissie als depositie meten? Het antwoord op deze vraag kwam impliciet daags na het interview met Hoekstra. Toen werd een VN-rapport van internationale wetenschappers bekend waarin werd geconcludeerd dat het met een deel van de Nederlandse natuurgebieden slechter ging dan werd gedacht. Ze kwamen daarom met onder meer een… strengere KDW! 

Weer een paar dagen later werd bekend dat de lobbypogingen in Brussel om de Nederlandse uitzonderingspositie inzake mestoverschotten niet waren geslaagd. Nadat in 2017 de NRC de grootschalige Nederlandse mestfraude had onthuld, begon het geduld van de Europese Commissie op te raken. Dat de EU eist dat Nederlandse boeren in de toekomst minder mest mogen uitrijden, zat er dus al vijf jaar aan te komen. Ook de dreiging van het VN-rapport was uiteraard al bij Hoekstra en de boeren bekend. De urgentie was dus nog groter geworden om de KDW af te schaffen en te herbezinnen op 2030. Want als je niet correct kunt meten en sommige maatregelen tot Sint-juttemis vooruit kan schuiven, mogen de boeren gewoon doorgaan. Wel als ze zwaaien met technische innovatie en andere vormen van groenwassen. Met de provincies valt dan vervolgens best zaken te doen en zo niet, dan worden juridische (proef) procedures gestart. In zo’n schemergebied kan de Nederlandse overheid ook een lange neus naar Brussel maken. Kenners van de Haagse mores konden toen al twee adviezen uit het te verwachten rapport van Remkes voorspellen. Afschaffen van de KDW en een herbezinning op 2030. Want aan hem mogen dan wel magische krachten worden toegedicht, Remkes blijft een VVD’er. Tot zover mijn complottheorie.

Hoe regardeerden de media op Remkes’ rapport? Het bracht rust en maakte een einde aan de polarisatie. Aan welke polarisatie? Spindokters framen een situatie graag als ‘gepolariseerd’, wanneer ze de extreme eisen van hun klanten verdedigen tegen de redelijke bezwaren van anderen. Dit in de hoop dat media en politiek hun suggestie overnemen dat de gulden middenweg ligt tussen extreem en redelijk. Denk aan de zogenaamde kloof tussen de stad en het platteland. Want bijvoorbeeld volgens de Raad voor Dierenaangelegenheden blijken vrijwel alle Nederlandse burgers voor dierenwelzijn en tegen megastallen. Ignorante stedelingen natuurlijk tegenover hardwerkende boeren. Farmers Defence Force was ooit opgericht om de Nederlandse boeren te verdedigen tegen al die zogenaamde polariserende dierenbeschermers en milieufreaks uit de steden. Tegen polarisators als het Haagse kamerlid Tjeerd de Groot, die het waagde een halvering van de veestapel voor te stellen om de stikstofuitstoot terug te dringen. Dat had de man destijds niet in een dronken bui bedacht, nee, het was de directe consequentie uit een serie rapporten, waaronder 'Niet alles kan overal' van Johan Remkes.  

En…hebben de laatst jaren geregeld Greenpeace, Milieudefensie, Landschappen NL, Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland, Werkgroep Behoud De Peel, Federatie Particulier Grondbezit en Mobilisation for the Environment ooit het Malieveld bezet, rijkswegen geblokkeerd, provinciehuizen belegerd, ministers voor leugenaar gezet, geïntimideerd, bedreigd, dan wel heel het platteland volgehangen met ontsierende groene vlaggen of anderszins polariserend gedrag vertoond? Neen, in het geheel niet. Wel schoven al deze organisaties braaf aan bij Remkes’ uitnodiging voor een gesprek en zonder voorwaarden vooraf. Dit in tegenstelling tot de boeren, plus de supermarkten en verwerkers die bij het eerste ketengesprek niet aanwezig waren, waaronder FrieslandCampina en Vion Food Group. De verantwoordelijkheid van deze bedrijven voor toekomstige oplossingen noemt Remkes nergens in zijn verkenning expliciet. Evenmin die van de banken, de supermarkten, Agrifirm, ForFarmers, de VanDrie Group, Royal A-ware en Royal De Heus. Terwijl de protesterende boeren weinig meer zijn dan pionnen op het schaakbord van deze spelers.

De boerenclubs en hun politieke medestanders reageerden aanvankelijk tactisch op het rapport – Remkes repte toch mooi van ‘de kloof tussen stad en platteland’ en adviseerde inderdaad de KDW af te schaffen, te herbezinnen op 2030 en peinsde niet over onteigening en intrekken van vergunningen. Zelfs was hij geschrokken van ‘de oprechte wanhoop in de ogen van redelijke mensen’. Die oprechte wanhoop hebben wij de afgelopen jaren inderdaad ook gezien. Van biologen die tranen in de ogen kregen van de zichtbare vernietiging in hun natuurgebieden. Van boswachters die hun bomen zagen sterven, kenners van vogels en insecten die gestaag soorten zien verdwijnen. Al degenen die de biodiversiteit zien krimpen. Zeer redelijke mensen allemaal, maar niet voor Remkes, Rutte en Hoekstra, want het zijn geen boeren. Die gedroegen zich overigens een paar uur na het tactische mediamoment weer als vanouds en kwamen met een serie onverbiddelijke veto’s op Remkes’ aanbevelingen. Want er wordt in dit dossier nu eenmaal slechts gepolariseerd door de boeren. En helaas ook door Jesse Klaver met zijn uitspraak dat de boeren boos zullen worden als ‘ze echt zien wat erin staat’. Niet alleen een domme uitspraak omdat hij boeren onnodig schoffeert, maar eveneens nogal naïef over de praktijk van die plannen. Namelijk, hoe wordt er gehandhaafd?

Een voorbeeld. We hebben gezien dat de VVD weliswaar afstand deed van haar kroonjuweel van 130 kilometer per uur, maar met een knipoog naar de achterban aangaf ‘dat er niet fanatiek zou worden gehandhaafd’. En inderdaad worden wij als brave burgers die zich aan de wettelijke 100 kilometer houden al jaren onophoudelijk ingehaald, zelfs door auto’s die harder dan 130 rijden. Dit gebrek aan handhaving kennen de boeren dondersgoed, evenals Klaver, gezien de Kamervragen hierover van links. Onze Jesse kan dus zo te zien nog een hoop leren van Caroline van der Plas. Niet alleen voor zijn presentatie, maar ook voor het analyseren van rapporten.