Jij bent veel meer waard dan een tweede plaats

Jongeren zijn in de ban van Drillmuziek – een vorm van hiphop waarbij rappen over wapengebruik en het straatleven centraal staan. Jonge jongens dragen messen en zwaaien met (nep)pistolen. Er wordt gerapt over ‘shanken’ (steken), ‘opps’ (tegenstanders), ‘kantelen’ (overvallen). Het is een nieuw genre en daarmee een nieuwe manier om ‘faam te getten’ (bekend te worden). Kranten en dagbladen zien dit als dé reden dat jongeren radicaliseren. Ergo: drillmuziek zet aan tot geweld en crimineel gedrag.

Rappers Qlas en Blacka (16 & 17 jaar) poseerden onlangs met vuurwapens in een videoclip. Een dag later is Blacka opgepakt, de wapens zijn niet teruggevonden. Qlas en Black zijn jonge jongens met dromen. Zoals Qlas rapt in Priceless (eerste clip sinds ze zijn getekend bij platenlabel Top Notch): ‘Shit nu is anders, eerst was ik op actie, nu pak ik de taxi.’ Dat is waar het om draait: ontsnappen uit een verslechterd milieu en vooral geen kopzorgen meer.

De jongens komen uit IJsselmonde, een stadsdeel in Rotterdam Zuid. Eén zoekopdracht schetst de omstandigheden in IJsselmonde. Bewoners worden in hoog tempo van het gas af gechanteerd. Er zijn verslechterde woonomstandigheden, verborgen armoede heerst en er is zorgen over veiligheid. Dan heb ik het nog niet gehad over de veelvoorkomende steekpartijen, het wapenbezit, inbraken, drugsvondsten en hennepkwekerijen.

Bewoners geven al jaren aan meer voorzieningen te willen voor jong en oud. Speelplaatsen, buurthuizen, sportgelegenheden, et cetera. Volgens hen dreigt de wijk te verloederen. In 2013 sprak de media over hangjongeren en 7 jaar later wordt gesproken over jeugdbendes. Spanning en rivaliteit loopt hoog op. Jongetjes eindigen in het ziekenhuis of overlijden aan de verwondingen. Ze dagen elkaar uit op Snapchat en Instagram. Territoriums worden afgebakend. Steken moet. Met gebalde vuisten red je het niet.

Dit schetst een armoedige en van hoop ontziende wijk.

Hiphop heeft een oor op de straat. Rappers vertolken moeilijkheden en succesverhalen uit hun directe omgeving. In 2006 rapte de Rotterdamse rappers Uni-q (ook opgegroeid in Rotterdam) over het toekomstperspectief in zijn wijk: ’Klein, klein jongetje…Wat wil je worden? Een drugsdealer of dief, aflegger, oplichter of blijf je lief.’ Feis, rapper en vriend van Uni-q, schetste dezelfde uitzichtloosheid in zijn beruchte 101Barz sessie (2013): ‘Ik dacht bij mezelf, ben ik gedoemd om in de goot te zwemmen? Droomde ff dat ik droomde ff, stopte met blowen, begon aan m’n droom te werken.’

Hef, opgegroeid in Hoogvliet (gemeente IJsselmonde), werd bekend met het nummer Puur en kon al gauw leven aan zijn verdiensten van optredens. Hetzelfde jaar bracht hij het nummer Luie Mannen uit. Daarin rapt hij over geld verdienen in een benauwde situatie: ’Iedereen is skeer, de schulden worden meer. Ik heb alles geprobeerd, maar het lukt niet.’ Erkenning en onvrede: ‘Ik weet waar ik vandaan kom, maar ik weet niet waar ik heen ga.’ Een rolmodel zijn: ’Shit, je wil niet weten wat ik meemaak… Misschien ben ik een slecht voorbeeld, maar ik kan niet anders. Mama zegt: je bent veranderd.’

Ook kinderen hebben een moreel kompas. Een jongen van 14 wil echt niet zomaar met een mes over straat, laat staan het gebruiken. Daar gaan heel veel zorgen en morele dilemma’s aan vooraf. ‘We waren 15 of 16, jong, zwart en losgeslagen,’ rapt de Rotterdamse rapper Winne over zijn jeugd (2009). ’Als we kwamen in- en uit schade achterlaten.’ En het belang van vrienden op kantelpunten. ’Ik ben daar als je geluk op is. Als die munt kop is en je shit niet meer ziet zitten. Situaties verstikken. Niet schrikken, ik ben je hart. Klop is op die deur want hij gaat open voor je. Als geluk in de winkel lag zou ik het kopen voor je. Snap dat.’

Jongeren zien het niet meer zitten. Sociale media zorgen voor verheviging van een zogenaamde strijd. In wezen zoeken ze allemaal een uitweg. De familie, leraren, gemeente en de maatschappij moet ze laten weten: ‘jij bent veel meer waard dan een tweede plaats. Nummer 1,’ ( Winne – Lotgenoot ).