Je kunt in plaats van peperdure kerncentrales ook betaalbare woningen bouwen

Mooi dat het kabinet van zijn geloof in de markt is afgevallen

Atoomenergie is de laatste jaren volledig gepolitiseerd. Als je maar rechts genoeg bent, schamper je over windmolenparken en zing je de lof van kerncentrales. Je zit tegelijkertijd overal af te geven op staatsbemoeienis, regelzucht en het gebrek aan ondernemersvrijheid. Dit brengt je dan als rechtse burger met je liefde voor kerncentrales in moeilijkheden. Investeerders zijn namelijk niet geïnteresseerd in kerncentrales. Het zijn ongelooflijk dure dingen, de bouwtijd is lang en de kans dat je er wat mee kunt verdienen gering want windenergie blijkt meestal goedkoper. Ook de consument staat niet te springen. Een jaar of tien geleden kende Nederland nog een energieleverancier die uitsluitend atoomstroom leverde (als enige ter wereld) maar dit bedrijf  hield het niet vol en liet zich in 2016 al opkopen door Budget Energie. Kortom: niet de computer maar de markt says no. De NRC somt dit allemaal keurig op.

Hoe reageren onze rechtse vrienden van het blanke regime in Den Haag? Ze laten niet de markt zijn werk doen maar denken er sterk over de vier kerncentrales uit hun Hoofdlijnenprogramma dan maar op staatskosten te laten bouwen, althans gedeeltelijk. Natuurlijk worden dwingende blikken gericht op de pensioenfondsen als medefinanciers zoals altijd gebeurt als het om maatschappelijk belangrijke investeringen gaat waar niets of niet zoveel aan te verdienen valt. Slechts één pensioenfonds zou eventueel wel mee willen doen maar dan wil het meteen al tijdens de bouw van de centrales winstuitkeringen ontvangen uit atoomstroom die nog niet verkocht is.

Er kúnnen strategische redenen zijn om kerncentrales te bouwen, die altijd schepen van bijleg blijven, bijvoorbeeld om een absolute leveringszekerheid te garanderen. Je kunt je dan afvragen of het niet veel veiliger is de energieopwekking zoveel mogelijk te decentraliseren omdat die dan niet zo kwetsbaar meer is. Kijk hoe Rusland met gerichte aanvallen de energievoorziening van Oekraïne ontregelt. De staat zou kunnen besluiten juist daar financieel de helpende hand toe te steken. Dat is dan een politieke keuze net als het besluit om kerncentrales (mee) te financieren

En dat kost dan geld. Een heleboel geld.

Als Schoof en de zijnen besluiten op kosten van de belastingbetaler kerncentrales te bouwen, is dat een belangrijke principiële keuze. Dan zegt het kabinet in feite het volgende: er zijn sectoren waar de markt niet werkt. Dan moet de staat het voortouw nemen.

Daarmee keert het kabinet ideologisch terug naar de wederopbouwtijd. Toen bestonden er staatsmijnen waarin op grote schaal werd geïnvesteerd. Uit de negentiende eeuw nog dateerde een Rijkspostspaarbank met een girodienst. De gemeente Amsterdam had zijn eigen giro. Ook de Hoogovens bevonden zich in de handen van de overheid. Er was een speciale staatsbank voor investeringen in de industrie.

Het was dan ook geen wonder dat de staat zich intensief met de woningbouw bemoeide. Het was zonneklaar dat de markt de woningnood – ongeveer even erg als die van tegenwoordig – niet kon oplossen De meeste gemeentes hadden dan ook een eigen bedrijf dat in feite op kosten van de staat betaalbare woningen bouwde en verhuurde. Elk jaar maakte de minister van Volkshuisvesting bekend voor hoeveel van die woningen er geld was en een succesvolle wethouder wist voor zijn gemeentenaren het groot mogelijke contingent binnen te halen.

Als het met kerncentrales moet kunnen, dan kan het met betaalbare woningen ook. Bijvoorbeeld honderdduizend per jaar. Als de staat bang is dat daarvoor het tekort teveel stijgt (doet het niet met die kerncentrales), dan brengt het net als in de tijd van Drees grote obligatieleningen uit met een beter rendement dan spaarrentes. Zestig jaar geleden vond je in de kranten regelmatig advertenties waarin grootouders werden aangespoord zulke obligaties te kopen voor hun kleinkinderen. Om later hun studie mee te betalen. Op die manier wordt de enorme berg spaargeld van de Nederlanders productief aangewend.

Is allemaal mogelijk. Je hoeft er het wiel niet voor uit  te vinden en dat scheelt weer een aantal nachtelijke sessies met een wenende Omtzigt.

En wie schaart zich ook achter een dergelijke aanpak? Mario Draghi. Deze maandag bracht hij een groot advies uit over de manier waarop de EU haar economische achterstand kan inhalen. Onder zijn vele aanbevelingen staat het opheffen van het taboe op staatssteun.

Schoof heeft het licht gezien nog voordat Mario Draghi het heeft ontstoken.

Lees hier hoe Ursula von der Leyen Mario Draghi inleidde bij de presentatie van zijn rapport. Download hier The  Future of European Competitiveness, het rapport van Mario Draghi. Let op: het zijn twee pdf-documenten.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu blijkt dat de laatste putten niet dicht zijn. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het liberalisme nader bekeken.