Jane Goodall, Christianne van der Wal, de natuur en de vleesindustrie

Ze sprak een uur lang, de 89-jarige Jane Goodall, rechtopstaand, uit het hoofd en zonder PowerPoint. Het 2000 koppen tellende publiek in de grote zaal van het Haagse World Forum hing aan haar lippen, zelfs geen kuch verbrak de concentratie, alleen af en toe een enthousiaste lach en aan het slot verwoordde een enkele luide vrouwenstem uit de zaal het gevoel van velen: We love you Jane!

Jane, die Nederland bezoekt voor het 25-jarig jubileum van haar instituut, is de rockster van de wereldwijde natuurbescherming. Ze vertelde de zaal hoe ze dat geworden was. Hoe ze als klein meisje in Engeland verliefd werd op de jungle door het lezen van Tarzan of the Apes. “Me Jane” zei ze en verklaarde boos te zijn dat Tarzan voor “de verkeerde Jane” koos. Op dat moment ontstond haar droom: werken en leven met apen in de Afrikaanse jungle. Dat leek een onmogelijke missie, maar niet voor Jane. Ze volgde, omdat de universiteit nog niet was weggelegd voor de meeste vrouwen, een secretaresse-opleiding, spaarde geld en vertrok per boot naar Kenia. Daar maakte ze kennis met een wetenschapper die onderzoek deed naar chimpansees en toevallig net op dat moment een assistent nodig had. Vervolgens deed ze ontdekkingen die de wereld van de wetenschap op haar grondvesten deed schudden. Kort samengevat: het verschil tussen mens en dier is veel kleiner dan altijd gedacht. Ze bewees onder meer dat dieren in hun dagelijks leven gereedschap maken en gebruiken. Iets wat dat tot dan voor onmogelijk werd gehouden.

De meeste mensen in de zaal zullen haar levensverhaal wel gekend hebben, net zoals bij een rockster de songs, maar nu hoorde je het uit haar eigen mond en was het toch weer een totaal andere ervaring. Een concert van gesproken woord.

Maar er was nog iets anders dan anders. Haar verhaal gaat niet meer alleen over de ernstig bedreigde apen ver hier vandaan, die slachtoffer zijn van landhonger en vleeshandel. Het gaat net zo goed over hier. De chimpansee is hier de wilde bij, de wolf, de natuur.

Ze vertelde hoe ze in de jaren ‘80 schrok toen ze zag hoe in hoog tempo de Afrikaanse jungle vernietigd werd. Het reservaat dat ze bewerkstelligde was tot haar ontzetting van een gebied in de jungle veranderd in een kleine oase op een kaalgekapte vlakte. Op dat moment realiseerde ze zich dat het tij alleen maar te keren valt met steun van de plaatselijke bevolking. “Het heeft geen enkele zin de bescherming van bovenaf op te leggen.” Tot voor kort zou dat een verhaal van ver weg geklonken hebben maar nu moest ik denken aan de stikstofcrisis en de opkomst van BBB. We weten dat de veestapel verminderd moet worden maar dat lukt alleen maar door mensen te overtuigen. En dat is, zo weten we, te weinig gebeurd. Politici verstopten zich en de rest geloofde het wel.

Jane maakte duidelijk dat de grootschalige vee-industrie niet zou bestaan als we ons realiseren hoe de dieren echt zijn. Hoe slim, sociaal en gevoelig koeien zijn. Of varkens. Zoals het verschil tussen ons en de chimpansees veel kleiner is dan altijd gedacht, zo geldt dat ook voor wat wij vee noemen. Het zijn geen dingen, geen producten, geen nummers. Het zijn levende wezens, met ieder hun eigen karakter en gevoelens. Ja, ook die kip. Het is een grote misstand en onnodig dat we ze zien als grondstoffen voor de onverzadigbare voedselindustrie.

En dat verandert alleen maar als we allemaal iets doen. Niet om alle verantwoordelijkheid op individuen af te schuiven maar omdat de verzamelde kracht nodig is een einde te maken aan het leed en de verwoesting. Iedereen kan iets doen. Op ieder zijn eigen manier. "We hebben de keuze geen vlees te eten."

Na haar verhaal kwam plots minister voor Natuur en Stikstofcrisis Christianne van der Wal het podium op. Ze prees Jane voor haar baanbrekende werk, haar onvermoeibare strijd en reikte haar een koninklijke onderscheiding, officier in de Orde van Oranje Nassau, uit. De zaal rees op, een applaus barstte los.

De verraste Jane, die ondanks haar wereldfaam geen greintje spontaniteit heeft verloren, zei verbaasd tegen de minister “u moet het wel erg druk hebben”. Uit de zaal steeg gelach op want ja, deze minister heeft het natuurlijk erg druk. Zij moet de stikstofcrisis oplossen.

Maar de boodschap van Jane was toch echt: wij moeten er allemaal druk mee zijn. De wereld veranderen moet je niet alleen overlaten aan politici, dat moeten wij allemaal doen. Met overtuiging, begrip, gevoel en argumenten. Ze vertelde het verhaal van hoe een ceo van een groot bedrijf tot voortschrijdend inzicht was gekomen en de bedrijfsvoering veranderde toen zijn kleine dochter hem vroeg "Waarom maak je de planeet kapot? Het is mijn planeet!" Leren, doen en overtuigen. Zelfs een kind kan het.