Israël en Palestina: een ongelijke strijd

Han van der Horst schreef op Joop.nl een stuk naar aanleiding van de schuldbelijdenis van de Protestantse Kerk. Los van verzet vanuit kerken dat er tussen 1940 en 1945 vooral in gereformeerde kringen was, deden landelijke kerkverbanden per saldo te weinig om de wegvoering en uitroeiing van Nederlandse joden tegen te gaan. Opperrabbijn Binyomin Jacobs liet zich in een uitzending op televisie zeer waarderend uit over de schuldbelijdenis.

Volgens de opperrabbijn valt antizionisme ook onder antisemitisme. Of zoals Van der Horst stelt: “Wie vraagtekens zet bij het bestaansrecht van de staat Israël, is een hedendaags antisemiet.” Nu begrijp ik deze stelling wel, want waarom zouden we het bestaan van Israël anno 2020 gaan betwisten? Israël is immers een realiteit. Zoals Jaap Hamburger, voorzitter van Een Ander Joods Geluid (EAJG), kort geleden stelde in een interview op NieuwWij.nl : “Bestaansrecht? Een staat bestaat of zij bestaat niet. Wel is er de juridische categorie van het zelfbeschikkingsrecht van een volk. De staat Israël opheffen is onmogelijk en zou groot nieuw onrecht scheppen. Twee maal onrecht maakt geen recht.”

De hamvraag is natuurlijk: is fundamentele kritiek op de voortdurende bezetting en kolonisatie (‘landjepik’) door Israël van de Palestijnse gebieden een vorm van antisemitisme? Het antwoord lijkt me hier glashelder: nee. Maar in het stuk van Han van der Horst vallen de woorden ‘bezetting’ en ‘kolonisering’ niet. En dat maakt zijn kritiek op de opperrabbijn nogal bijzonder. Wel schrijft Van der Horst: “Een oplossing die aan de gerechtvaardigde nationale verlangens van Israeli’s en Palestijnen recht doet is alleen maar mogelijk als beide partijen bereid zijn hun religieuze en mythologische obsessies terzijde te leggen.” Wat mij betreft is dit een open deur waarbij Van der Horst de dagelijkse realiteit van bezetting en kolonisering beperkt tot “het schenden van mensenrechten door Israël” als één kant van de weegschaal.

Van der Horst suggereert dat het Israëlisch-Palestijnse conflict een strijd is tussen twee even sterke partijen. Het is echter een asymmetrisch conflict. Aan de ene kant staat Israël, met één van de sterkste legers ter wereld en miljardensteun vanuit de Verenigde Staten. Het houdt Palestijns land bezet en pikt telkens grond dat volgens internationaal recht aan Palestijnen toebehoort. Israël schendt structureel mensenrechten.

De andere partij, het Palestijnse volk, dat overigens voor een deel uit christenen bestaat, leeft in de wurggreep van bezetting (Westbank) en blokkade (Gaza). Uit wanhoop leidt deze situatie tot verzet, dat duistere en gewelddadige kanten heeft, en dat ter rechtvaardiging door Israël als gevaarlijk terrorisme wordt gepresenteerd. Haat en geweld komen inderdaad van beide zijden, maar Israël heeft de militaire kracht en overmacht. Kinderen worden zonder eerlijke rechtsgang gevangen gehouden. Volwassenen worden geïntimideerd bij checkpoints. Op elk dodelijk slachtoffer aan joods-Israëlische kant staan minstens twintig dodelijke slachtoffers aan Palestijnse zijde, onder wie steeds meer kinderen.

Een belangrijk agendapunt van de Israëlische regering is de annexatie van meer dan dertig procent van de Westelijke Jordaanoever, een gebied met honderden Palestijnse dorpen en gemeenschappen. Van der Horst zwijgt hierover, maar duizenden hectares land, huizen en natuurlijke bronnen van de Palestijnen worden geconfisqueerd zodra Israël zijn ‘soevereiniteit’ uitbreidt. Telkens als Israël een eenzijdige beslissing neemt, betekent dat een nieuwe nagel in de doodskist van het vredesproces en de tweestaten-oplossing, die er allang had kunnen zijn. Zo stemden de Palestijnse leiders in 1993 in met een verdelingsplan waarin zij genoegen namen met 22 procent van het oorspronkelijke Palestina.

Nelson Mandela wist het al en zei: “Wij weten maar al te goed dat onze vrijheid niet compleet is, zonder de vrijheid van het Palestijnse volk.” Het zijn profetische woorden, zeker in de huidige context waarin Palestijnen onder bezetting moeten leven in geïsoleerde thuisland-achtige locaties. Dat maakt het steeds moeilijker om niet de parallel te zien met apartheid. De lange muren die Israël opwerpt, lopen niet langs, maar dwars dóór Palestijns gebied. Van een potentieel levensvatbare Palestijnse staat is allang geen sprake meer. Of zoals Jaap Hamburger in het interview zegt over de Palestijnen: “De bevolking wordt op steeds minder grondgebied samengeperst. Niets wordt nagelaten om Palestijnen afhankelijk, onderdanig en hopeloos te maken, totdat zij ‘vrijwillig’ vertrekken of de moed opgeven.”

De haat zit vaak diep aan beide kanten. Over Palestijnen wordt weleens gezegd dat ze joden de Middellandse Zee in zouden willen drijven. Allicht geldt dat voor sommigen onder hen. Verschil is dat Israël zich niet beperkt tot een mening over wat er met Palestijnen moet gebeuren, maar de daad bij het woord voegt en dagelijks doorgaat met bezetting, intimidatie, vernedering, landjepik en het platwalsen van huizen.

De tweestaten-oplossing of ‘two-state solution’ is inmiddels een ‘two-state illusion’. Toch nemen opiniemakers, politici en regeringsleiders – vaak zonder met hun ogen te knipperen –  het woord nog steeds in de mond, wat gezien de actuele situatie buitengewoon naïef is en blijk geeft van het bewust of onbewust negeren van wat er daadwerkelijk speelt.

Jaap Hamburger, voorzitter van Een Ander Joods Geluid, zegt in hetzelfde interview: “De best begaanbare weg lijkt mij één staat in het gebied, met gelijke rechten voor alle bewoners, ongeacht etniciteit, of welk ander onderscheidend kenmerk ook. Een land waar joden zichzelf niet apart hebben gezet, en anderen niet apart zetten. Dat is mijn droom voor Israël-Palestina.”

Met de boodschap ‘waar twee vechten hebben twee schuld’ huldigt Han van der Horst zijn eigen ‘beperkte gelijk’ die hij verwoordt in zijn kritiek op ‘het beperkte gelijk van opperrabbijn Jacobs’. Het is kortom goed dat er naast geluiden zoals die van Jacobs en Van der Horst ‘een ander Joods geluid’ klinkt. En waarom zouden we in Nederland niet tegelijk ook wat meer durven luisteren naar de ervaringen van Palestijnen zelf?