Isoleercultuur

Nederland is sinds 2012 gericht bezig om de cultuur ten opzichte van isoleercelgebruik te veranderen. Fantastisch. Door een eigen ervaring is het ook een beetje mijn strijd geworden. Via een manie belandde ik eind 2011 in een psychose en vervolgens in een isoleercel. Niet bepaald fijn. Maar ik was ontoerekeningsvatbaar, dus het zal wel niet anders hebben gekund. Tot ik wat onderzoek deed en ontdekte dat dit een typisch Nederlands gedachte is. Dat het in veel landen heel anders gaat. Nieuwsuur besteedde er gisteravond wat aandacht aan.

Waar ik twee nachtjes in zo’n cel doorbracht, zijn er nog belachelijk veel mensen die er weken of zelfs maanden in worden gestopt. Hoewel het inmiddels overduidelijk is dat hier van geen enkel genezingsproces sprake kan zijn – integendeel uiteraard – blijkt het lastig om met alternatieven te komen. De isoleercel – een begrip dat in veel landen al niet eens bestaat – lijkt haast in het Nederlandse geestelijke gezondheidszorg-DNA verankerd. Hoe zit dat?

VU-Ingeest Een aantal maanden geleden was ik op een open middag van de inmiddels in gebruik genomen VU-Ingeest. De opvolger van de flink verouderde Valeriuskliniek. Het zag er prima uit. Veel open ruimtes. Zichtbare werkplekken voor personeel en genoeg dagbestedingsmogelijkheden voor patiënten. Toen ik vroeg naar de isoleercellen kreeg ik echter weer een kijkje in de middeleeuwen. Terwijl ik toch wist dat het de bedoeling was van nieuwe complexen dat ze er niet meer zouden zijn. Hooguit separeerkamers. Een soortgelijke ruimte, maar dan met een veel toegankelijkere uitstraling. Als onderdeel van de gang met andere kamers.

Mijn ervaring met GGZ-personeel is erg positief. Over het algemeen zijn het zeer betrokken, hardwerkende mensen, met een bovengemiddelde passie voor hun werk. Aan hen ligt het niet. Het is de hardnekkige cultuur, waar je als individu nou eenmaal weinig tegen lijkt te kunnen doen.

Cultuur Dat Nederland vorige week met voetbal, in een systeem dat je tijdens de jaren zeventig Spaans had genoemd, van Spanje won, dat dan juist weer jaren zeventig Nederlands speelde, is niet over een nacht ijs gegaan. Zelfs in sport, waar niet veel meer dan het resultaat zou moeten tellen, duurt het lang om ineffectieve ingeslepen cultuur eruit te krijgen. 

Ook de commotie om een kleine verandering in het schminkgebruik bij een sprookjesfiguur in een kinderfeest, toont aan hoe irrationeel en hardnekkig ingeslepen cultuur kan zijn. Zonder de honger naar winst, wordt het er niet makkelijker op. Bij geneeskunde zal er een tussenvorm zijn. Er zijn harde cijfers, maar deze zijn, zeker bij psychiatrie, niet altijd even makkelijk aan te tonen.

Separeercultuur Ik weet nog dat ik jaren geleden op een camping in Italië een dokter liet komen, omdat mijn vriendin zich niet goed voelde. Er werd direct een antibioticakuur voorschreven. Iets waar in Nederland heel wat meer voor aan de hand moet zijn dan in dat specifieke geval. En met deze voorzichtigheid in medicijngebruik ligt ook een duidelijke link naar de separeercultuur.

Pas toen ik ver op een andere planeet was, de deurpost swaffelde, mijn urine oplikte, met mijn hoofd zo hard als ik kon tegen de muur bonkte, werd me in de kale ruimte een spuit in mijn bil gespoten. Nadat mannen met ME-attributen me tegen de grond hadden gedrukt.

Winnen Misschien kon het in dat stadium inderdaad niet anders. Maar met een cultuur waar eerder medicatie wordt gegeven en waar vooral de gedachte dat iemand alleen laten in een wereldvreemde kale ruimte iets aan herstel zou bedragen, verdwijnt, zou toch iets te winnen moeten zijn.

Nederland moet dus van ver komen. De intenties voor verandering zijn geweldig. Om de plannen waar te kunnen maken, zullen we het allemaal kritisch moeten blijven volgen.  Zo’n reportage als bij Nieuwsuur  helpt daar volgens mij goed bij. Voor een cultuuromslag is bewustwording in de publieke opinie onmisbaar. Wie weet verlaten we dan over een aantal jaar eindelijk de middeleeuwen, wat dit onderwerp aangaat.