Waarom islamofobie een vorm van racisme is

Zondag bij Buitenhof zette historici Geerten Waling en Leo Lucassen hun debat voort over de Godwin. Waling beticht Lucassen van die drogreden vanwege de vergelijking die hij trok tussen Wilders’ en De Winters “Islamsafarie” door Molenbeek en Nazi-sympathisant Oswald Mosley’s tocht door de Joodse wijk in het Londense East End.

Van origine was GL (Godwin’s Law) bedoeld om te wijzen op hoe de, vaak absurde, inzet van vergelijkingen met Hitler en Nazi’s afbreuk deed aan de ernst van de Holocaust. Tegenwoordig wordt GL daarentegen opvallend vaak retorisch ingezet om noodzakelijke vergelijking tussen de jaren ’30 en moderne vormen van haattaal, racisme, propaganda of fascisme te bagatelliseren. Wat ook weer afbreuk doet aan de ernst van de Holocaust. Zoals de heer Godwin tweette over de Unite the Right rally in Charlottesville afgelopen zomer: “By all means, compare these shitheads to Nazis. Again and again. I’m with you.” Besluiten wanneer zo’n vergelijking terecht is en wanneer niet is nogal wat complexer dan bij elke frase waarin Hitler of Nazi’s worden genoemd te roepen “Godwin!”

Dat het complex is komt onder andere doordat we van Nazi’s een popcultuur karikatuur van Het Kwaad hebben gemaakt. Zie Indiana Jones: Raiders of the Lost Ark, Inglorious Bastards, Captain America en Casablanca. Dus de vraag of het wel handig is te slingeren met zulke uitgesproken morele oordelen is niet onterecht. Ondanks dat zou filosoof Susan Neimann volmondig ja zeggen. Zij claimt dat het tijd is voor progressieven om het concept Evil te claimen. Zij acht sterke morele taal broodnodig – mits het reflectief en voorzichtig wordt gebruikt – om het giftige karakter van nieuw-rechts denken ondubbelzinnig te veroordelen. Er is één probleem met het vertalen van haar theorie naar Nederland: de moord op Pim Fortuijn. Door dat nationale trauma blijft in Nederland de neiging bestaan te vervallen in moreel relativisme. In Buitenhof verwijt Waling Lucassen zelfs letterlijk dat hij Wilders in gevaar brengt doordat hij hem zou demoniseren. Het verlamt Nederlands links en lokt ons op nationaal niveau in dezelfde soort val als de Godwin. Demonisering is daarom de go-to van nieuw-rechts om zich te ontdoen van kritiek op figuren als Wilders en Baudet. Onlangs leerde ik van Martijn Tonies dat Stella Bergsma het de  Pimwin noemt. Eens.

Tussen haakjes en niet dat ik het er mee eens ben maar ehm… Mag ik in deze toch even wijzen op het getweette advies van Wilders toen Sylvana Simons moest worden beveiligd? “Het allerbeste zou natuurlijk zijn als Mw Simons tegen zichzelf in bescherming wordt genomen en DENK wordt opgeheven.”

Just saying.

Islamkritiek, I don’t think it means what you think it means Omdat Lucassen gezag heeft dient hij volgens Waling op te passen met zijn woorden en tweets. Een invloedrijke politicus als Wilders hoeft dat daarentegen blijkbaar niet. Hij heeft het recht Molenbeekse moslims te bekritiseren alsof ze één homogene groep representeren. Want, vindt Waling, “hun ideeën kunnen leiden tot jihadisten zoals die uit Molenbeek komen en daar is een groot probleem en ik snap dat Wilders en De Winter dat aankaarten.” Maar wat is dat “dat” wat ze aankaarten?

Zonder dat ik al te veel wil uitweiden over religiewetenschappen, een soort 101 lijkt wel nodig. Waling heeft het namelijk over terechte islamkritiek en I don’t think it means what he thinks it means. “Terechte” islamkritiek vindt nooit plaats in een vacuüm. Islamkritiek is inherent deel van het meer omvattende concept “religiekritiek”. Religiekritiek is een oordeel – en heeft daarom twee kanten, de beoordeelde religie en de seculiere/religieuze/agnostische/spirituele/culturele overtuigingen van de beoordelaar. Hoor en wederhoor zijn een vereiste. Daar is een interreligieuze dialoog voor nodig. Via die dialoog kunnen mensen vervolgens leren over elkaar en elkaars levensbeschouwing beter leren kennen en waarderen. Ze komen tot een dieper begrip van hun eigen bronnen en aannames en, in het meest optimistische geval, komt men tot een dieper begrip van wat ons als mensen over alle grenzen heen met elkaar verbindt. “Islamsafari”, of wat dan ook dat Wilders onderneemt ten opzichte van de Islam, is natuurlijk geenszins “terechte” kritiek of een poging tot dialoog.

Overigens; is er een beter voorbeeld te vinden van een term die de ontmenselijking van moslims propageert dan één waarin ze worden weggezet als exotische beesten? Over ontmenselijking gesproken; volgens Waling zijn Joden primair een etnische groep, “ze hebben ook een religie maar in het geval van de fascisten ging het vooral om het uitroeien van de etnische bevolkingsgroep.”  En islam gaat volgens hem “over de ideeën die je hebt”. Wordt hiermee geïmpliceerd dat Joden het niet verdienden om vervolgd en vermoord te worden maar moslims wel? Ik ga er maar vanuit dat de heer Waling dit niet bedoelde, ondanks zijn latere toevoeging “je wordt niet geboren als moslim maar wel als Jood.”

Waarom islamofobie een vorm van racisme is Wat hij zeker wel bedoelde en wat veel gebeurt is de inzet van dit trucje om zich onder de beschuldiging van racisme uit te wurmen. Die vlieger gaat echter niet werkelijk op. Ras is sowieso geen biologisch feit, het is een sociaal construct, net als etniciteit. Socioloog Stuart Hall noemt ras een “floating signifier” , wat wil zeggen dat het een fluïde concept is waarvan de connotaties afhankelijk van tijd en plaats betekenis krijgen. Hall erkent daardoor een nieuw type racisme – cultureel racisme. Cultureel racisme gaat niet langer over huidskleur maar over cultuur. Mensen worden “ Othered ” op basis van waardesystemen, overtuigingen en gebruiken die worden geassocieerd met een “Imagined Culture”. Cultureel racisme reproduceert het idee van hiërarchische culturen. In de context van dit stuk betekent het dat “onze” Westerse cultuur superieur is aan “hun” islamitische cultuur. Deze manier van denken is met name problematisch omdat het diverse classificaties als “Westerlingen” en “moslims” essentialeert.

En dat terwijl het één van de meest heterogene groepen ter wereld is. Islam is oneindig gevarieerd, net zo gevarieerd als de mensen die zichzelf moslim noemen. Maar de crux zit hem hierin: het overgrote deel van moslims leeft in Azië en toch denk je niet aan een Javaan als je denkt aan “moslim”. Dat is omdat, in de woorden van Bobby Sayyid , “Muslims are depicted in public discourse as “arch-villains,” an idea which produces all sorts of “racist anxieties” in the minds of non-Muslims.” Het is wat socioloog Eduardo Bonilla-Silva “racisme zonder ras” noemt.

Hoe meer we aannemen dat ras gelimiteerd kan worden tot bijvoorbeeld huidskleur, hoe minder we begrijpen van het moderne racisme waar moslims mee te maken krijgen. Dat racisme dient ondubbelzinnig dient te worden veroordeeld, desnoods door polemische nazi vergelijkingen. Weet je nog dat “dingen benoemen” zo’n obsessie was? Dat we door politieke correctheid niet meer konden zeggen waar het werkelijk op staat? Nou, het kost een overtreding op Godwin’s Law en de Pimwin moet worden genegeerd, maar wij linkse elite zeggen wel eindelijk waar het op staat. Hiep hoi.