Islamitische Rohingya tellen niet mee in Myanmar

Hoeveel mensen wonen in ons land en welke etniciteit hebben zij? In Nederland zijn dit geen complexe vragen. De cijfers staan online en up-to-date bij het CBS. In Myanmar is het beantwoorden van deze vraag een stuk ingewikkelder. De laatste officiële volkstelling was ruim 30 jaar geleden. Dat het tijd werd voor een nieuwe telling van de ruim 135 etnische groepen in het land was te verwachten. De verwachting dat deze volkstelling direct zou worden gebruikt om één specifieke bevolkingsgroep uit te sluiten, helaas ook.

Al decennialang worden de islamitische Rohingya blootgesteld aan discriminerende wetgeving vanuit de overheid in combinatie met etnisch geweld vanuit de radicaal boeddhistische ‘969’-beweging. Volgens de Verenigde Naties behoren de Rohingya tot de meest vervolgde volkeren op aarde. Hoewel eeuwenoude documenten de aanwezigheid van de Rohingya bevestigen, ontkent de overheid hun bestaan. Ze worden samengedreven in kleine dorpskernen die zij alleen met een vergunning mogen verlaten. Ook geldt er wetgeving voor alléén deze bevolkingsgroep die stelt dat zij maximaal twee kinderen mogen krijgen, waardoor vrouwen bij een derde zwangerschap aangewezen zijn op primitieve ‘zelf-abortus’ en andere kinderen simpelweg ‘niet bestaan’.

Abdul Malik, werkzaam in het leger van Myanmar (van 1966 tot 1977); volgens officiële documenten was zijn etniciteit ‘Rohingya’.

Geschiedenis van burgerschap De erkenning door de overheid van de Rohingya bevolking is de afgelopen decennia is op z’n minst merkwaardig te noemen. Midden vorige eeuw werden de Rohingya nog volledig erkent, waardoor ze ook werkzaam konden zijn binnen het nationale leger. Sindsdien is er veel veranderd:

1947 – Rohingya zijn ‘etnische bevolkingsgroep van Myanmar’ 1973 – Rohingya officieel staatsburger 1990 – legale permanente verblijfstatus 1995 – legale tijdelijke verblijfstatus 2008 – volwaardig burgerschap (incl politieke vertegenwoordiging) 2010 – legale tijdelijke verblijfstatus 2012 – Rohingya zijn ‘illegale buitenlandse migranten’

Sinds 2012 bevinden duizenden Rohingya zich binnen Myanmar danwel samengedreven in ghetto’s, danwel in (IDP-)kampen. De Rohingya mogen niet werkzaam zijn binnen het leger of veiligheidsdiensten en beschikken niet over een politieke vertegenwoordiging. Dit is desastreus in een land vol etnische spanningen en met een corrupte overheid- en veiligheidsapparaat.

Volkstelling van 2014 Hoewel de Rohingya-bevolking zich in het verleden aantoonbaar als Rohingya kon registreren in officiële documenten, biedt de huidige volkstelling hiervoor geen ruimte meer. Ze worden gedwongen om zich te registreren als (illegale) Bengalezen, in een aantal gevallen onder dwang. In andere gebieden keerde het personeel wat de volkstelling uitvoert met onverrichte zaken terug nadat de Rohingya weigerden zich in te schrijven als iets anders dan wat ze feitelijk zijn: de Rohingya bevolking van Myanmar.

De resultaten van de volkstelling die vorige week werd afgerond zullen met betrekking tot de Rohingya eerder ‘bruikbaar’ dan ‘waarheidsgetrouw’ zijn. Hun bestaan wordt ermee ontkent.

Rohingya kinderen maken duidelijk onder welke etnische noemer zij mee willen tellen

Etnische zuivering en dreiging van genocide Human Rights Watch concludeerde in april vorig jaar dat er sprake is van etnische zuivering tegen de Rohingya vanwege drie factoren: 1)    er is sprake van structureel en georganiseerd geweld tegen de Rohingya, zij worden hier niet tegen beschermd en de toegang tot medische zorg wordt ontzegt; 2)    er is wetgeving voor enkel de Rohingya die het krijgen van nageslacht beperkt; 3)    de Rohingya worden structureel en georganiseerd gedwongen om het land te verlaten.

De naam van de combinatie van deze drie factoren is ‘etnische zuivering’, een term die door de radicaal boeddhistische beweging met trots wordt gebruikt om acties tegen de Rohingya aan te prijzen.

Ook de statistiek van de volkstelling kan verstrekkende gevolgen hebben. Het Sentinel Project for Genocide Prevention uit Canada houdt de ontwikkelingen scherp in het vizier. Op basis van voorspellende modellen identificeren zij het gebied als één van de zeven plaatsen op de wereld met een sterk verhoogde kans op genocide. De volkstelling met specifieke benadering van de Rohingya, de officiële ontkenning van hun bestaan en hatespeech, zelfs vanuit gematigd politieke stromingen, zijn indicatief voor een nakende genocide.

Aanwezigheid van internationale organisaties Diverse internationale organisaties luiden de noodklok, maar de overheid van Myanmar maakt het in toenemende mate onmogelijk voor hen om ter plaatste hulp te bieden aan de Rohingya. Eind februari dwong de overheid onder andere Artsen Zonder Grenzen om hun klinieken te sluiten, ‘patiënten verward en wanhopig achterlatend’ (aldus AZG).

De VN speciaal rapporteur Tomas Ojea Quintana bezoekt het land regelmatig. Zijn onderzoeken leiden telkens tot inktzwarte sfeerbeelden, maar de vraag is wat vervolgens wordt gedaan om de politieke druk op het land op te voeren.

UNHCR World Food Program kantoor in Sittwe Myanmar, aangevallen en geplunderd op 27 maart 2014

Voorafgaand aan de volkstelling zijn diverse opslagplaatsen van het UNHCR ‘World Food Program’ en de Franse niet-gouvernementele organisatie Action Contre la Faim (‘Actie Tegen Honger’) aangevallen. Beide organisaties hielpen de Rohingya bevolking. Dat zelfs voedsel een doelwit is van anti-islamitische aanvallers is veelzeggend.

De toekomst voorspelt weinig goeds De donderwolken boven de toekomst van de Rohingya bevolking kunnen alleen worden weggenomen door internationale diplomatieke en politieke druk. Myanmar moet worden bewogen tot het erkennen van de Rohingya als burgers van het land. Het land dient ook hun mensenrechten te eerbiedigen en beschermen. Vooral Europese landen schieten echter rijkelijk te kort. De volkstelling kan alleen plaatsvinden dankzij technische en financiële ondersteuning vanuit het Verenigd Koninkrijk. Ook Nederland haalt op dit moment enthousiast de handelsbelangen aan met het Aziatische land, een opkomende markt voor onder andere het Nederlandse biermerk Heineken.

De sancties die jarenlang vanuit Europa waren opgelegd komen stap voor stap te vervallen vanwege ‘democratische hervormingen’. Dat tegelijkertijd een totale bevolkingsgroep het slachtoffer wordt van de veranderende situatie in het land lijkt de op economische belangen gefocuste Europese politiek niet in beroering te brengen.

Het is hoog tijd voor een verandering in de benadering van Myanmar vanuit Europa, maar de vraag is welke politieke partij(en) bereid zijn deze taak op zich te nemen.