Is rechts een keuze voor egoïsme?

De naoorlogse jaren, de jaren van de wederopbouw en de sfeer van ‘samen de schouders eronder’ kenmerkten zich door saamhorigheid en solidariteit. Het waren niet toevallig ook de jaren waarin socialisme, de sociaaldemocratie, passend in die eenheidsgedachte, tot volle bloei kon komen, geïllustreerd door vier Kabinetten Drees, de uitbundige en strijdbare linkse jaren zestig, het latere Kabinet Den Uyl en de grote verkiezingszege van de PvdA in 1977.

Die tijd ligt gevoelsmatig verder achter ons dan de jaren die er tussen toen en nu geteld mogen worden. Nederland is herrezen, doet het buitengewoon goed op allerlei terreinen. De weelde waarin ons land successievelijk kwam te verkeren deed geleidelijk aan de saamhorigheid verdwijnen. We hadden elkaar steeds minder nodig, konden stilaan onze eigen boontjes wel doppen. Het kwam er nu op aan om de verworvenheden veilig te stellen. Links werd aan de kant gezet, niet eens bedankt voor bewezen diensten, rechts moest voor bestendiging van de ontstane luxe gaan zorgen.

Een ontwikkeling die verklaart waardoor de VVD de grootste partij van ons land kon worden en links, de sociaaldemocratie in het bijzonder, het veld moest ruimen. Nederland werd egoïstisch, het eigen belang kreeg voorrang. Je zou met de crisis van 2008 in gedachte en de gevolgen die deze neergang had voor veel mensen (ontslag, faillissementen, eigen huizen onder water) kunnen zeggen: ‘Eigen schuld, dikke bult’ .

Immers; wie zich zo nadrukkelijk achter het kapitalistische systeem schaart, waarin toch steeds de strijd om behoud en voortbestaan van de een niet zelden ten koste gaat van de ander en waarin een deel van de mensen altijd weer het onderspit moet delven, moet niet zeuren als hij of zij door dat zelfde systeem op een dag tot de bedelstand dreigt te worden veroordeeld. Die kan slechts dankbaar zijn dat er in het verleden krachten waren en gelukkig nu nog zijn die wel stil wilden en willen staan bij de negatieve effecten van onze maatschappij. Mensen die wilden beseffen dat er vangnetten nodig zijn voor hen die door het dodelijk egoïstische systeem geslachtofferd dreigen te worden.

Die terugval van 2008 hangt weer, of moet ik zeggen aldoor, als een zwaard van Damocles boven ons hoofd. Vrijwel elke econoom zal ons weten te vertellen dat het systeem van gebakken lucht geen stand houdt. Dat een maatschappij die gebouwd is op leningen en schulden het uiteindelijk niet redt en dat velen van ons op zekere dag, en te vrezen valt dat die dag niet eens zo ver weg is, door het systeem tot de rand van de afgrond en zelfs daarover zullen worden gebracht en moeten vaststellen dat zij er in de strijd om lijfsbehoud helemaal alleen voor staan, omdat ze zich nou eenmaal ten volle hebben overgegeven en geconformeerd aan een meedogenloze wereld.

Niet dat dit niet gezien of gevoeld wordt, maar we leggen zogenaamde oplossingen liever bij anderen in plaats van een zo noodzakelijke verandering van onze eigen houding ten opzichte van de samenleving toe te staan. Opgejut door misselijk makende haatpredikers en politiek snobisme willen we er maar al te graag in geloven dat de harmonie in de samenleving terugkeert als we onze aandacht richten op vluchtelingen en buitenlanders of op een nog niet naar wens functionerende Europese Unie.  De weg van de minste weerstand. Bovendien is het pijnlijk als je bij jezelf moet vaststellen dat je mede verantwoordelijk bent voor die steeds meer door haat gevoede onvriendelijke en toenemende hufterige maatschappij, waarin de ruk naar rechts een uiterst bedenkelijke en bedreigende glijdende schaal heeft gecreëerd.