Is er ook hoop voor het klimaat?
“Het klimaat is hopeloos, we kunnen er net zo goed mee stoppen”, sprak een beleidsmaker op niveau bij een klimaatevent dat ik onlangs modereerde. Tyler Rozema zei laatst iets soortgelijks over het onderwerp op Joop.nl: “Alles is al gedaan. Niets heeft gewerkt”.
De klokkenluiders en crisisroepers hebben natuurlijk gelijk in hun pessimisme. Meestal is wat er gedaan wordt voor de planeet too little, too late. Zo zijn de feiten en die kunnen niet vaak genoeg worden benadrukt. Het gevaar is echter dat we van pessimisme de moed verliezen zoals de ambtenaar hierboven.
Misschien hebben we een meer compleet beeld nodig, één waar ook ruimte is voor de successen – hoe ontoereikend ook. Succes kun je misschien repliceren als je er van leert. En het geeft hoop die, mits gebaseerd op een realistische analyse, onmisbaar is voor verandering. Wat volgt is niet je typische yolo-social media-greenwash-optimisme, maar een voorzichtige poging realistische hoop te vinden.
Ten eerste heeft het klimaat nog nooit zo rotsvast op de publieke agenda gestaan. Van media tot politiek en bedrijfsleven, het is elke dag een hot item. En natuurlijk is dit niet genoeg an sich, maar elke beleidskundestudent weet dat een probleem agenderen de eerste stap is naar een oplossing. Met dank aan en enorm respect voor de talloze mensen die zich intelligent inzetten voor het klimaat is dat gelukt.
Twee, het klimaat staat niet zo maar op de agenda, maar het is een ethische kwestie geworden. Het schaden van de planeet is voor ons gemeenschappelijk geweten steeds meer iets dat op stelen lijkt; het mag niet ongeacht utilitaire baat. Er is voldoende bewijs dat een ethische denkstructuur ook geldt voor mensen met macht. Daar waar we goede beslissingen niet kunnen afdwingen, kan het morele kompas van wie aan het roer staan een uitweg bieden.
Drie, de groene transitie is niet alleen een morele kwestie, maar ook vaak economische noodzaak geworden. Door indrukwekkende vooruitgang in groene technologie bijvoorbeeld is hernieuwbare energie voor 2/3 van de wereldpopulatie goedkoper dan fossiel - ook voor de VS en China. Als geld meewerkt aan het klimaat heb je een goede spits in je team.
Wat hierboven staat zijn voorwaarden tot succes, maar scoren we ook echt? Ja. Denk bijvoorbeeld aan de ozonlaag die zich gestaag herstelt, mede door een internationaal verdrag uit 1987. Of de mondiale tonijnpopulatie die niet langer op het punt van uitsterven staat door public-private partnerships en druk van natuurorganisaties. En wat dacht je van het aandeel van hernieuwbare energie dat bijna een derde bedraagt van de wereldconsumptie en op recordtempo stijgt.
Dit zijn indrukwekkende wapenfeiten die we in het vizier moeten hebben om er van te leren. Tegelijkertijd zijn ze niet toereikend om de klimaatdoelen te realiseren, ook dat moet helder zijn. De balans tussen deze twee opmerkingen is dat we moeten waken voor een soort climate fatigue die ons verlamt. Laten we zoeken naar de prestaties waar we repliceerbare successen in kunnen vinden en de lichtpuntjes die hoop geven om door te gaan. Zie jij een andere optie?