Is er echt ‘niets onoorbaars’ gebeurd in de ministerraad?

Zou het erin staan? Vanavond weten we het. Volgens RTL Nieuws heeft het kabinet in november 2019 besloten cruciale informatie over de toeslagenaffaire niet met de Tweede Kamer te delen. Dat zou moeten blijken uit de notulen van de ministerraad. Na sterke aandrang van de Kamer gaat het kabinet die normaal gesproken zeer geheime stukken openbaar maken. Dan moet blijken of het inderdaad de boel heeft bedonderd. Volgens premier Mark Rutte is er ‘niets onoorbaars’ gebeurd, maar dat zegt hij in vergelijkbare gevallen altijd. We gaan dus eerst die notulen maar eens nauwlettend bestuderen.

Opvallend is dat in de uitzending van RTL Nieuws vrijwel niet geciteerd werd uit dit verslag van de ministerraad. Hoogstwaarschijnlijk omdat RTL het zelf ook niet gezien had. Het baseerde zich op ‘bronnen die toegang hadden’ tot de stukken. Dat waren, behalve de bewindslieden en enkele hoge ambtenaren, alleen de voorzitter en vicevoorzitter van een parlementaire onderzoekscommissie, CDA’er Chris van Dam en PvdA-Kamerlid Attje Kuiken. Maar die hebben natuurlijk niet gelekt. Net zo min als iemand anders heeft gelekt. In elk geval zal niemand zoiets ooit openlijk toegeven. Want hoewel iedereen op het Binnenhof naar hartenlust vertrouwelijk met de media spreekt, zal geen enkele politicus daar een keer eerlijk voor uitkomen.

Alles wat er in die notulen staat is dan ook nog volledig onbekend, op één zinnetje na. Minister Wopke Hoekstra (op dit moment tevens CDA-leider, maar dat was hij anderhalf jaar geleden nog niet) schijnt gezegd te hebben: ‘We hebben geprobeerd de heer Omtzigt te sensibiliseren, maar dat is niet gelukt.’ Omtzigt is, zeg ik er voor de zekerheid bij, het CDA-Kamerlid dat een cruciale rol speelde in het blootleggen van de toeslagenaffaire.

Hoekstra heeft dus geprobeerd Omtzigt te ‘sensibiliseren’, dat wil zeggen tot rede te brengen. Is dat erg? Volgens mij staat het bewindslieden vrij te proberen Kamerleden tot andere gedachten te brengen, zeker als dat partijgenoten zijn. Hoekstra is vast niet de eerste minister die een poging daartoe ondernam. Ook in vorige kabinetten, bijvoorbeeld Rutte II of Kok I of II, moet dat zijn voorgekomen. Dat politici met elkaar discussiëren lijkt mij niet in strijd met het dualisme. Zeker niet als die Kamerleden zich helemaal niet onder druk laten zetten. En dat was in het geval van Omtzigt de uitkomst, zoals Hoekstra in het gewraakte zinnetje eerlijk toegeeft.

Mocht uit de geheime ministerraadnotulen niet meer blijken dan dat Hoekstra met Omtzigt heeft gesproken, dan is er volgens mij weinig aan de hand. Dan zou Rutte met zijn verzekering dat er ‘niets onoorbaars’ is gebeurd bij uitzondering een keer de waarheid hebben verteld. Maar het is uiteraard ook denkbaar dat er heel andere dingen in de notulen staan. Dat het kabinet daadwerkelijk de Tweede Kamer een rad voor ogen heeft willen draaien. In dat geval komt niet alleen Rutte in zeer grote moeilijkheden (dat is hij overigens toch al), dan hebben alle ministers ontzettend veel uit te leggen.

Dat geldt zeker voor D66-leider Sigrid Kaag. Die suggereerde, kort nadat RTL Nieuws met zijn onthulling was gekomen, dat ze helemaal niet bij de bewuste ministerraad aanwezig was geweest omdat ze toen in Niger zat. (Ten onrechte overigens: ze was er wel bij.) Zou het Kaag op het bewuste moment even ontschoten zijn dat ze ‘een ander mens’ is dan leugenkampioen Rutte?