IS doet waar elke strateeg van droomt: de oorlog naar de tegenstander brengen

De neiging bestaat extremisten en fanatici type IS te beschouwen als irrationeel en gedreven door amper of niet invoelbare motieven. Barbaren zijn het, meer niet. Hun passie heet haat, de rede hebben zij afgeschaft, de redeloosheid op de troon gehesen, willekeur is hun handelsmerk. Mij dunkt dat dat in het geval van de IS-moordenaars een schromelijk onderschatting zo niet een kardinale misrekening is. Ik zie consistent, rationeel en doordacht optreden van hun kant. We hebben te maken met berekenende strategen en koele moordenaars.

De vervloekte aanslagen in Parijs werden voorafgegaan door achtereenvolgens wrede executies in IS-gebied van burgers en militairen van naties die IS bestrijden, door twee recente aanslagen in Turkije, in Suruç, 32 doden onder overwegend Koerdische bezoekers van een conferentie over de wederopbouw van de Syrische stad Kobani, ten koste van enorme verwoestingen uit handen van IS gehouden; op 10 oktober, in Ankara, 95 doden en 246 gewonden onder Koerden en Turken, uitgevoerd door 2 ‘zelfmoordenaars’. Op 31 oktober vond de aanslag plaats op het Russische verkeersvliegtuig in Egypte, 224 doden, bijna alle Russen, in ons land met enig leedvermaak beschouwd, leek het wel, na de misdaad tegen de MH17. 12 november: twee vrijwel gelijktijdige ‘zelfmoordaanslagen’ in de Hezbollah-wijk van Beiroet, Bourj el-Barajneh, 43 doden, opgeeïst door IS. En een dag later Parijs. Wat verbindt deze aanslagen? Koerden voorop, en tot voor kort in mindere mate Turken en Russen, maar weer wel eenheden van Hezbollah, zij allen vechten in Syrië tegen IS.

Moreel failliet De moordpartijen in Parijs zijn niet gericht ‘tegen onze levenssstijl’ -die in de optiek van IS toch al materialistisch is en losbandig en moreel failliet en daarom tot onze onvermijdelijke ondergang zal leiden, zo wil Allah het, weet IS- noch tegen onze waarden, onze jongeren of ons uitgaansleven, net zo min als tegen de levensstijl enz. van Turken, Russen of Libanezen, zij zijn gericht tegen de Franse, Turkse, Russische bemoeienissen en die van Hezbollah, in Syrië, en nergens anders tegen. Het is kille, berekenende en bloeddorstige wraak en vergelding, goed gericht en effectief uitgevoerd, hoewel – Goddank – in Parijs wel met ‘fouten’ die vermoedelijk mensenlevens hebben bespaard. Eén kanttekening: de aanslagen zijn op langere termijn een strategische blunder van formaat: IS creërt in snel tempo nieuwe vijanden. De aanslagen leiden tot een losse alliantie van krachtige partijen die het met meer vastbeslotenheid dan voorheen op IS gemunt hebben.

Zijn wij na deze aanslagen nu opeens ‘in oorlog’, zoals onze politici in koor roepen? Dat acht ik wel de kortzichtigste en gemakzuchtigste van alle uitspraken en commentaren van de afgelopen weken. Zijn ‘wij’ pas in oorlog als wij worden aangevallen? Nee, in de ogen van IS waren wij al in oorlog, met hen, namelijk daar ter plaatse, omdat wij hen aanvielen en daarin heeft IS gelijk. IS doet nu, waar elke strateeg van droomt: ‘de oorlog’ naar het gebied van de tegenstander brengen. Het is ze gelukt, tenminste vier keer nu, en er zit meer in het vat. De Israëlische geheime diensten zagen ‘operationele overeenkomsten’ in de gebeurtenissenreeks, en zouden hun informatie delen met hun Franse collega’s. En natuurlijk, ook het formele argument telt: het is geen oorlogvoering in de klassieke, volkenrechtelijke betekenis van het woord, daar niet en hier nog minder; hier geen invasie, maar incidentele, asymmetrische oorlogvoering.

Hezbollah En, andere vraag, welke ‘wij’ voeren die oorlog, eigenlijk, meneer Hollande, meneer Rutte? Horen Libanon en Hezbollah ook opeens tot ‘ons’, nu? Gaan we met hen samenwerken? Hezbollah bevecht IS. Het zou meer recht hebben een plek in een coalitie op te eisen dan Nederland, dat tot nu toe – nog één keer: Goddank – gespaard is voor een aanslag. En, andere vraag, hoe zit dat met ‘de Islam’? ‘De Islam’ pleegt geen aanslagen, sommige mensen die geloven in Allah en zijn koninkrijk plannen en plegen aanslagen, in de eerste plaats tegen anderen met een –in onze ogen – zelfde geloof, in Allah en zijn koninkrijk. De Islamisten van IS beroepen zich voor het plegen van hun ellendige terreur amper op de Islam, primair verdedigen zij met hulp van handlangers van elders hun religieus-totalitaire staat-in-wording (of in ontbinding?) tegen elke vijand van buitenaf. Zij zijn niet de eersten die zo handelen, vele staten zijn geboren met de wapens in de hand. De giftige cocktail is hier nieuw Arabisch nationalisme, gecombineerd met religieus fanatisme, gericht op het veilig stellen van het veroverde gebied.

De neiging bestaat nu om in de interpretatie van de gebeurtenissen in Parijs en elders aan historische parallellen en aan andere factoren voorbij te gaan, en het oog uitsluitend te richten op de religieuze component, handzaam maar bedriegelijk samengevat als: ‘aanslagen door islamterroristen’. Zo’n analyse acht ik er minstens zozeer naast als de analyse die aan de kant van IS gemaakt wordt, en voordien door Al Qaida, dat in de binnentrekkende westerse militairen ‘kruisvaarders’ wenst te zien, ofwel agressieve veroveraars van christelijke huize. Dit is het spiegelbeeld van het ‘oprukkend Islamitisch terrorisme’, en op misschien wel betere gronden moet ik tot mijn schrik vaststellen. De toevoegingen ‘islamitisch’ of ‘christelijk’ raken niettemin niet de kern, dunkt mij. Er is bijna geen land in Noord-Afrika, of het Midden- en ‘Verre’ Oosten, waar ‘het Westen’ de afgelopen eeuw niet op enig moment militaire bemoeienis mee heeft gehad, om de meest uiteenlopende redenen, die met christendom zelden iets van doen hadden, al ontleenden wij er wellicht superioriteitsgevoelens aan. Van Marokko tot India hebben ‘onze’ soldaten gemarcheerd, of hebben ‘onze’ vliegtuigen hun lading afgeworpen, en in menig land gebeurt dat nog, of tot voor zeer kort. Ik noem Libië, Syrië, Irak, Afghanistan, en ik probeer mij voor te stellen hoe men in die landen tegen ‘ons’ aankijkt. Als de herauten van de vrijheid en van de democratie, vast.

Bombarderen Hier te lande heeft de PvdA tot nu toe weten te voorkomen dat Nederland ook in Syrië zou gaan bombarderen, in plaats van alleen in Irak. Nederland doet nog niet mee in de kopgroep tegen IS, dankzij die partij. De regeringscoalitie is echter op weg te besluiten dat het nu tijd wordt een tweede front te openen met onze F 16’s boven Syrië, in de woorden van de VVD’er Zijlstra: “Wij zijn er klaar voor, wat ons betreft kan de regering acteren.” De enige verdienste van dat belachelijke woord is, dat het rijmt op ‘bombarderen’, want dat bedoelt hij. Bezuinigen op de kunsten en de uitkeringen, maar niet op bommen. In plaats van de verzorgingsstaat te behoeden voor verval, streven naar eerherstel voor de 19e-eeuwse nachtwakerstaat, daarmee is het politieke programma van deze droge boekhouder wel samengevat. Ook de PvdA staat op het punt te gaan schuiven. Volkenrechtelijke bezwaren zijn weggenomen, of beter nog: weggeredeneerd. Nu heet het: is er eenmaal politiek perspectief op een ‘oplossing’ in Syrië, een ‘oplossing’ die IS verzwakt maar Assad niet versterkt, dan mogen de F-16’s los boven dat land. Zo hoorde ik Samson suggereren, met karakteristieke eigendunk en fermheid.

Laat Amsterdam of Den Haag zich maar voorbereiden op ‘Parijse toestanden’. Mochten er straks kogels de terrassen van Het Plein opvliegen, of een bomgordel ontploffen boven aan de roltrap op Amsterdam CS, in het avondlijke gedrang, dan zullen onze goed beveiligde politici hun minder fortuinlijke burgers opnieuw wijs maken dat het hier echt, heus, gaat om ‘redeloze barbaren’. Daarmee pleiten zij zichzelf vrij van de consequenties van hun beslissingen en zo ontlopen zij hun evidente verantwoordelijkheid. Ik zie de vrome gezichten al voor mij, ik hoor de dito toespraken bij de herdenkingen al klinken, ik kan ze schrijven. ‘Samen staan we sterk’, ‘we laten ons niet uit elkaar spelen’, ‘IS bedreigt ons allemaal’, ‘deze strijd zullen we winnen’, ‘gaat u vooral door met uw leven’. Pfff.

Petieterige politici Misschien moesten we deze strijd op geleide van de grote woorden van onze petieterige politici helemaal niet beginnen? Misschien moeten we vaststellen dat de resultaten van onze interventies altijd anders uitgepakt hebben dan voorgegeven, en zelden heilzaam, waarbij ‘zelden’ nog een understatement is? Tegelijkertijd realiseer ik mij dat velen lijden en zullen lijden, en niet een beetje, onder het bewind van IS. Maar Saoedi-Arabië blijft wel onze gewaardeerde ‘bondgenoot’? En voor de kreten uit de martelkamers van Egypte houden wij ons doof, meneer Rutte, meneer Hollande?

Bedenk dat politici als de genoemden, plus enkele anderen, als de benepen Wilders en de christelijke Buma, – die fantaseerde over NL grondtroepen in Syrië, aanpassing van het Vluchtelingenverdrag en die een hek in Hongarije om Syrische vluchtelingen te weren moreel heel wel kon billijken – politici die èn op het punt staan risico’s voor hun burgers te creëren, èn daarvoor de meeste verantwoordelijkheid dragen, dat die persoonlijk de minste risico’s lopen, en dat in hun denken ‘eigen verantwoordelijkheid’ vooral de eigen verantwoordelijkheid van anderen is, en maar zelden die van henzelf.

Redeloze barbaren: dat zijn zij, van IS, niet wij met onze invasies, met onze steun aan dictaturen, onze killing drones, onze bombardementen zonder onderscheid des persoons, onze 150-jarige missie om democratie en tolerantie en pluralisme en ‘westerse waarden’ te brengen. En, natuurlijk, ik zou het haast vergeten: beschaving.

Ik zie hen al staan, die door en door joods-christelijk beschaafde politici, met hun rouwband en hun bloemen, en hun rechterhand op hun hart, op Het Plein of boven aan die roltrap op CS.