Is Curaçao een voorproefje van wat Nederland te wachten staat?

Sommige leden van Rutte 3 kunnen mooie praatjes maken maar als puntje bij paaltje komt, is het beleid koud en harteloos. Dat is tijdens de coronacrisis een tijdje onder het tapijt geschoven omdat de regering tot nog toe probeert met allerlei regelingen een ontregelende golf faillissementen te voorkomen.

Niettemin verliest een vos wel zijn haren maar niet zijn streken. Dat blijkt nu op Curaçao. Daar is door de coronamaatregelen de helft van de bevolking tot de bedelstaf veroordeeld. Die is afhankelijk van de voedselbank. Inkomsten uit het toerisme bestaan niet meer. De Isla raffinaderij heeft de productie gestaakt. Zonder financiële hulp stort de staat in.

Rutte 3 heeft die hulp gegeven maar onder – zoals dat dan heet – strenge voorwaarden. De Curaçaose regering moet de economie nog meer kapot bezuinigen om de staatskas op orde te krijgen. Volgens Rutte leidt dat op de lange duur tot meer banengroei. Zachte heelmeesters maken immers stinkende wonden.

Daar kun je bij mensen die nu geen eten hebben uiteraard niet mee aankomen. Het is niet eens gemeen of kwaad bedoeld van de premier. Het is achteloos. Het is slordig. Het is frivool. Het is de Rutte zoals we hem kennen. Een grote aanwinst bij de après-ski of aan de bar in de jachthaven.

De regering van Curaçao moest de salarissen van het overheidspersoneel met 12,5% verminderen. Dus niet alleen van ministers, statenleden en topambtenaren, die in dit Zuid-Amerikaanse landje als vanouds zéér, zéér goed voor zichzelf zorgen, maar ook van de vuilnismannen. De helft daarvan is trouwens ontslagen.

Dat gaf de van de staatsruif verdreven politici uit de oppositie gelegenheid om de woede van de kleine man richting te geven. Vandaar de demonstraties, het geweld en de plunderingen. Het is – zoals bijna altijd in Latijns Amerika – een mengsel van spontane verontwaardiging en manipulatie door belanghebbenden. De man of vrouw die zich het best tot tolk kan maken van al deze emoties zal op den duur een plekje krijgen op Fort Amsterdam waar de regering zetelt en de sleutel van de kas in een bureaula te vinden is.

Op het Binnenhof heeft men al sinds de negentiende eeuw geen begin van begrip voor de cultuur en de politieke mores in Latijns Amerika. Vandaar dat interventies vanuit Den Haag over het algemeen averechts werken. Men beseft niet dat men door gewiekste leden van de eilandelijke aristocratieën in de luren wordt gelegd. De laatste politicus die dat overkwam, was de ijzeren Hein uit Markelo, Henk Kamp onder wiens regie een nieuw politiek bestel voor de Antillen tot stand kwam.

De bestuurlijke banden tussen de eilanden werden verbroken. De politieke netwerken van Curaçao, Aruba en Sint Maarten kregen door het instellen van autonomie vrij spel elk op hun eigen eiland. Bonaire, Sint Eustatius en Saba werden vanwege hun gering aantal inwoners bijzondere gemeentes in het Koninkrijk. Het bijzondere was dat ze wel de lasten kregen maar zelden de lusten van een gemeente in het Europese deel.

Elk van de drie autonome eilanden heeft een soort ambassade in Den Haag met een gevolmachtigd minister aan het hoofd. Sint Maarten (30.000 inwoners) kocht hiervoor een fraai pand aan de Prinsessegracht. De vertegenwoordiger van Aruba (115.000 inwoners) houdt kantoor in een bekoorlijke villa van indrukwekkende omvang. Het Curaçao huis mag zonder meer een parel worden genoemd aan de kroon van de Prinsegracht. Curaçao heeft dan niet minder dan 160.000 inwoners.

Het gaat in alle gevallen om onderkomens vergelijkbaar met bijvoorbeeld de ambassade van Letland. De vuilnismannen van Curaçao echter moeten een offer brengen, nu iedereen het zo moeilijk heeft. Zij betalen het gelag. Zij worden aangeslagen voor het financiële wanbeleid van de grote families op hun eiland. Inmiddels is het Nederlandse leger ingezet om de politie op het brandende eiland te assisteren. Zo keren koloniale tijden weer.

De situatie op Curaçao kwam tot een uitbarsting op het ogenblik dat het kabinet een regeling voor de KLM trof. Tot de voorwaarden behoorde eveneens een loonoffer, ditmaal uitsluitend voor de hogere regionen in het bedrijf. Er zitten echter duizenden ontslagen in het vat om de vliegtuigmaatschappij af te slanken. Iemand vroeg of de ondernemingen die iets te vorderen hadden op de uit de lucht gehaalde blauwe vogels, nu ook een offer brachten. Daarop kwam geen enkel antwoord. Van schuldendelging is blijkbaar geen sprake. Offers brengen blijft als vanouds het privilege van de werknemers.

Dit alles kan maar tot een slotsom leiden: het recept voor Curaçao is een voorbode van wat het Europese deel van ons koninkrijk te wachten staat: de ene bezuinigingsronde na de ander met een beroep op het lot van onze kleinkinderen, die anders hoge schulden erven. Nu krijgen ze een uitgewoond, verarmd en weggeconcurreerd land. Maar wel met een spaarcentje op de bank.

Het is echter de vraag of Nederland dit allemaal pikt. We hebben niet te maken met een bankencrisis maar met een depressie die veroorzaakt is door maatregelen van de overheid. Ondernemers gaan niet failliet. Zij zijn failliet gemaakt. Werknemers verliezen niet hun baan. Die baan is hen afgenomen. Wij moeten ie leren spreken over failliet gemaakten en over werkloos gemaakten.

De kans dat deze mensen te boos worden om zich nog iets van anderhalve meter aan te trekken, is buitengewoon groot. Dat is nu al te zien aan de zondagse demonstraties van corona-dissidenten op het Malieveld. Zo kan een confrontatie ontstaan van Curaçaos karakter. En ook hier zal dan iemand uit de gevestigde orde zich opwerpen tot vertolker van de volkswoede. Wilders en Baudet staan in de coulissen om die rol op zich te nemen maar zij worden gegarandeerd overtroefd door Pieter Omtzigt. Die heeft door aard, toonzetting en optreden alles in zich om door de wanhopigen te worden uitgeroepen tot de redder van het Nederlandse volk.

Dan blijkt uiteindelijk Omtzigt de ware erfgenaam van Fortuyn. Het zou mij niet verbazen als de komende verkiezingsstrijd een titanengevecht wordt tussen hem en Sigrid Kaag, want zij is als enige in staat het verzet te bundelen van allen die een populistisch Nederland vrezen, ook en misschien vooral als dit zijn schaamte achter een CDA-lap verbergt. Van allen die in Omtzigt iets te veel herkennen van Viktor Orbán.