Iraakse Koerden naar de stembus voor onafhankelijkheid

De Koerden in Noord-Irak gaan maandag naar de stembus om in een referendum te stemmen over onafhankelijkheid. Hoewel de uitkomst van het referendum, dat aan meer dan 5 miljoen Iraakse Koerden de mogelijkheid biedt om te stemmen over een onafhankelijk Koerdistan, niet bindend is, zal de uitkomst de verhoudingen wel op scherp zetten. Zo is het centrale gezag in Bagdad fel gekant tegen een onafhankelijk Koerdistan; de Koerden besturen een autonoom Koerdisch gebied maar zich afscheiden mag vooralsnog niet.

Even was het nog spannend of het referendum überhaupt door zou gaan: op het laatste moment liet de Iraaks-Koerdische president Barzani in een persconferentie weten dat het referendum door zou gaan. Inmiddels zijn de stembussen geopend.

Internationaal is er enorm veel druk uitgeoefend op Barzani om van het referendum af te zien. Zo zouden westerse landen de Iraakse Koerden meer steunen bij nieuwe onderhandelingen met Bagdad, Turkije en Iran dreigden met sancties en de Iraakse regering dreigde met militair optreden. Toch zet Barzani door. “Alleen onafhankelijkheid kan de pijn van de families van de martelaars compenseren”, aldus Barzani.

In het KRO-NCRV radioprogramma De Ochtend vertelt SP-Kamerlid en buitenland woordvoerder voor die partij, Sadet Karabulut, waarom het toch het referendum zo belangrijk is voor de Iraakse Koerden: het is een democratisch instrument, dat bovendien wordt ingezet omdat de Koerden al decennia van alles en nog wat is beloofd, maar die beloftes zijn niet nagekomen. Karabulut begrijpt de angst voor onrust in de regio, maar vindt het desondanks goed dat het referendum nu toch gehouden wordt.

De NOS sprak met Koerdistan-kenner Joost Jongerden, die meent dat het referendum over meer gaat dan onafhankelijkheid. Nu er door dalende olieprijzen steeds minder geld naar de Koerdische regio gaat, zou Barzani met een positieve uitslag een drukmiddel hebben.

Een andere angst is dat de Koerden, mochten ze erin slagen een eigen staat uit te roepen, andere groepen zullen inspireren, waaronder bijvoorbeeld de gemarginaliseerde soennieten in Irak. Bovendien zal Irak zo’n derde van het grondgebied verliezen, mochten de Koerden zich inderdaad afscheiden.

De Turkse president Erdogan heeft gedreigd de Koerdische regio in het noorden van Irak binnen te vallen vanwege het referendum over onafhankelijkheid. Dat meldt de NOS. ‘Een onafhankelijk Koerdistan is voor Turkije onacceptabel,’ aldus Erdogan op een conferentie in Ankara.

Volgens de Turkse president is de huidige militaire aanwezigheid langs de Irakese grens bedoeld om direct tot actie over te gaan als de Koerden hun plannen voor een eigen staat doorzetten. Ook zei Erdogan de oliekraan te zullen sluiten om de Koerden te straffen.

Erdogan is bang dat een onafhankelijk Koerdistan in het noorden van Irak de Koerden in Turkije aanmoedigt ook meer zelfbestuur te eisen. Erdogan is echter niet de enige die de Koerden geen eigen staat gunt: ook de Verenigde Naties, de VS, de Iraakse overheid in Bagdad en Iran wilden liever geen referendum. De bestuurders in Noord-Irak gaven echter toch toestemming.

cc-foto: Jason Pitcher