Investeren in de wapenindustrie is niet duurzaam en niet nobel

Door: Dirk Kuiken en Midas Anijs

De roep om te stoppen met investeren in de fossiele industrie klinkt steeds luider. Kritische beleggers en klimaatactivisten nemen tijdens aandeelhoudersvergaderingen de duurzame smoesjes van menig beursgenoteerd bedrijf weer onder vuur. Helaas blijft de wapenindustrie daarbij ten onrechte onder de radar.  

Daags voor de aandeelhoudersvergadering van ING in Amsterdam protesteren milieuorganisaties en klimaatactivisten tegen de miljardeninvesteringen die deze bank nog steeds doet in olie en gas. Een andere aandeelhoudersvergadering, die van luchtvaartbedrijf Airbus op 19 april, zal plaatsvinden zonder groot klimaatprotest voor de deur. Ten onrechte. Dit Europese luchtvaartconcern bouwt niet alleen vuiligheid uitbrakende vliegtuigen voor de burgerluchtvaart, maar ook uitermate vervuilende gevechtsvliegtuigen, militaire helikopters en raketten.

Grote beleggers zoals pensioenfondsen en verzekeraars mijden de wapenindustrie gelukkig al jaren als de pest. Zij laten de mate waarin bedrijven rekening houden met mens, maatschappij en milieu (de zogeheten ESG-criteria) zwaar meewegen in hun investeringsbeleid. En dan vallen wapenbouwers logischerwijs buiten de boot.

Maar sinds de brute inval van het Russische leger in Oekraïne, en de Koude Oorlog-sentimenten die dit in het Westen met zich meebrengt, ruikt de wapenindustrie haar kans. De winsten gaan als een raket, maar geld van investeerders om verder te groeien ontbreekt. Vandaar dat de brancheorganisatie van de luchtvaart- en wapenindustrie, ASD, druk zet op de Europese Investeringsbank om militaire productie als maatschappelijk verantwoorde en duurzame investering te bestempelen.

De wapenlobby wordt daarbij in de rug gedekt door militaire functionarissen zoals commandant der strijdkrachten Onno Eichelsheim en defensieminister Kajsa Ollongren. Ook zij roepen pensioenfondsen, verzekeraars en banken op om de wapenindustrie (weer) te omarmen. Dat zou een juiste morele bijdrage zijn aan ‘vrede en veiligheid’, aldus Eichelsheim.

Daar is echter veel op af te dingen. Geen van deze ‘haviken’ weet namelijk duidelijk te maken op welke manier Rusland een concrete bedreiging voor Nederland vormt en waarom nóg meer miljarden naar defensie zou bijdragen aan veiligheid. Feit is dat de gezamenlijke militaire uitgaven van de NAVO-landen al sinds mensenheugenis vele malen hoger zijn dan die van Rusland en China bij elkaar. ‘We’ hebben kortom wapentuig genoeg.

Bovendien is het de vraag waar al die wapens eigenlijk terechtkomen. Airbus bijvoorbeeld levert - volgens eigen zeggen – militaire helikopters aan meer dan honderd verschillende krijgsmachten in de wereld. Bekommeren al die kopers zich om wereldwijde vrede en veiligheid?

Het opdelen van de wereld in ‘goed’ of ‘kwaad’ is sowieso een ingewikkelde kwestie. Want zijn ‘wij’ altijd de goeien? Het lang geheimgehouden nieuws over de vele burgerdoden door bombardementen van Nederlandse straaljagers op Hawija (juni 2015) en Mosul (maart 2016) in de strijd tegen IS toont aan dat wapens áltijd dood en destructie veroorzaken, hoe nobel de bedoelingen misschien ook zijn.

En dan is er nog de claim van ‘duurzaamheid’. Airbus stelt dat zijn commerciële en militaire vliegtuigen kunnen vliegen op een mix met 50 procent duurzame brandstof. Onvermeld blijft echter dat dit bijmengen - onder andere vanwege de hoge kosten - slechts mondjesmaat gebeurt. Door dit soort gewiekste claims lukt het de wapenlobby echter wel publiek geld dat is bedoeld voor milieu-investeringen over te laten hevelen naar de militaire sector, zodat die kan ‘vergroenen’.

Maar het nog verder bewapenen van de wereld is niet ‘groen’. Het verergert juist de klimaatnoodtoestand. Nu al wordt de totale CO2-uitstoot van krijgsmachten en de wapenindustrie geschat op zo’n 5,5 procent van alle uitstoot wereldwijd. Dat is meer dan de civiele luchtvaart en scheepvaart bij elkaar.

De huidige wapenwedloop legt daarmee juist een bom onder onze veiligheid. Hoe meer wapens, hoe meer uitstoot en klimaatellende en daarmee meer kans op conflicten en oorlogen als gevolg van die verder versnellende klimaatontwrichting. Nee, als we wérkelijk werk willen maken van vrede en veiligheid moeten ‘we’ geen miljarden steken in uiterst vervuilende en vernietigende gevechtsvliegtuigen, raketten en fregatten, maar juist stoppen met investeren in de wapenindustrie.

Dirk Kuiken, actief bij Extinction Rebellion en antimilitaristisch actiecollectief Vliegop!
Midas Anijs, klimaat- en vredesactivist

cc-foto: Defence Imagery