Ineens stond ik op een lijst van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten

Oh! Dus ik, NATASCHA ADAMA, sta op de GEHEIME LIJSTEN van de NEDERLANDSE OVERHEID. Al sedert 1991 of 1992. Toen de AIVD nog BVD heette. Wie was ik dan? Toch simpele nobody? Een vluchteling die na een “run-in” met het regime van Desi Bouterse na vele omzwervingen uiteindelijk weer in Nederland terechtkwam? Een veilige haven, in het land waar ik geboren ben?

Mijn enige ambitie was mezelf onderdompelen in het studentenleven en genieten. Schrijven. Net als in Suriname radioprogramma’s maken. Maar kennelijk mocht ik, meisje Adama, geen normaal leven leiden. Kennelijk vonden mensen dat ik de Nederlandse staat in gevaar bracht….

Welke mensen vonden dat dan? De huidige AIVD, en daarvoor de BVD, geven hun informatiebronnen die terug te herleiden zijn tot “herkenbare personen” niet prijs. Volgens de website van Binnenlandse zaken kom je niet zomaar terecht op zo een lijst. De meeste mensen staan niet geregistreerd: Dus stel ik nogmaals de vraag: hoe kwam ik een nobody, vluchteling uit Suriname, op deze lijst terecht?

Het WOO-verzoek aan Binnenlandse Zaken kwam niet zomaar uit de lucht gekukeld.  Noem het intuïtie, soms weet je gewoon dat er iets niet klopt. Noem het ervaring: jarenlang werd ik achternagezeten door de Binnenlandse Veiligheidsdienst in Suriname. De keren dat de telefoonlijn door de taps helemaal doodlag. De talloze bedreigingen. Die onveiligheid.

Dingen die buiten je gezichtsveld om plaatsvinden. Ook in Nederland. Zoveel onverklaarbare dingen: die torie van die stateloosheid die duurde van 1982 tot 2002. Ik ben hier geboren en toch kreeg ik eens in de zoveel tijd een brief dat ik “het land moest verlaten, en dat de korpschef in mijn woonplaats was geïnformeerd en geïnstrueerd”. Allerlei documenten die zomaar verdwenen uit mijn huis. Dat gelazer met banken. Mijn werk, en mijn carrière, mijn leven. Zo moeizaam allemaal.

Het eerste verzoek bij de AIVD- toen nog WOB- deed ik ergens in de jaren 2017-2019. Ik kreeg toen heel snel een negatief bericht. Naast de AIVD werd er ook een WOB aan de gemeente gestuurd met het verzoek om inzage in mijn GBA -Gemeentelijke Basis Administratie- gegevens. En die stuurden binnen 1 week een kloek pak. Net een oude Amsterdamse telefoongids. Ik vroeg om een onderhoud. Ik moest een afspraak maken. Die werd steeds uitgesteld vanwege de pandemie. De pandemie kwam en ging. En ik wacht nog steeds op antwoorden van de gemeente. Want zat er toch continue in mijn gegevens te gluren. (Op sommige dagen meerdere malen)?

Begin 2023 vroeg ik daarom opnieuw aan de AIVD om inlichtingen. Binnenlandse Zaken (lees: de AIVD) bleef maar uitstellen en dralen. In mei 2024 was ik klaar met dat gelul van ze: Ik belde en zei dat ze als de gezwinde donder met antwoorden moesten komen. “Ik zou teruggebeld worden”, zei de meneer aan de telefoon. Maar opeens was daar dat vrolijke bericht in mijn PostNL app:  Ze brachten een pakje van Binnenlandse Zaken, hiep, hiep, hoera! waarvoor getekend moest worden.

Tot het moment van bezorgen, om half 2, op die dinsdag ergens in september, geloofde ik dat het allemaal wel mee zou vallen. De bel ging en zoals gewoonlijk sprintte de hond voor mij uit naar de voordeur. Angstig-nieuwsgierig piepte ik door de kier van de deur. De bezorger duwde met een vage glimlach een kloeke A4 enveloppe en een apparaat door de kier. Ik moest tekenen.

Met de hond op mijn hielen, liep ik naar de eettafel. Zenuwachtig rukte ik de enveloppe open. Velletjes volgeschreven papier dwarrelden op de grond. Het was dus waar.

Dit pik ik niet! Mijn eerste gedachte. Proactief begon ik te e-mailen en te bellen naar allerlei bekende strafrechtadvocaten. Een kon vanwege onze persoonlijke relatie niet veel voor mij betekenen. Dat begrijp ik. Maar de rest? Na het eerste -gratis- gesprek laat niemand meer iets van zich horen. Eentje stuurt e-mail terug: “De AIVD doet nooit zomaar iets. U bent vast bezig geweest om Suriname te boycotten, zoals het rapport vermeld”.

Jazeker! Ik was en ben een fervent tegenstander van het Bouterse regime. Ook op de huidige Surinaamse regering heb ik stevige kritiek vanwege de corruptie en de slechte mensenrechtensituatie. Bij het Internationale Strafhof in Den Haag ligt een- door mij ingediend- verzoek (OTP-Cr/381-14) om onderzoek naar de oorlogsmisdaden, moorden en martelingen, subsidiair, de arrestatie van de huidige vicepresident Brunswijk en de ex-president Desi Bouterse. Het gaat om meer dan 1000 mensen die vermoord, vermist en gemarteld werden tussen 25 februari 1980 tot 2000. De zaak ligt in de ijskast omdat de dossiers met de bewijslast niet compleet zijn.

Maar om die reden word ik toch niet op zo een geheime lijst gezet? Dan sterft mijn vader in november.  Hij woont in Suriname. En afreizen naar Suriname dat kan niet zomaar. Het risico is te groot. Ik ben en blijf een vluchteling. Maar bij Buitenlandse Zaken kan niemand iets zinnigs zeggen.

Via YouTube volg ik de uitvaart. Als ik de krant (neen, niet de Telegraaf en ook geen AD) bel om over de kwestie te praten, zegt de journalist nadat hij de documenten heeft ingezien, dat hij het verhaal journalistiek niet op zijn merites kan beoordelen. Hoe kan een krant een dergelijk verhaal uitleggen aan de lezers? Al zijn ze nog zo hoog opgeleid. Medialogica stelde dezelfde vraag in 2023. Zij concludeerden dat ging vooral om het feit dat de AIVD alleen informatie naar buiten brengt als het een strategisch doel dient.

De journalist vroeg of ik een rol had in de acties om Suriname te boycotten….. Een vraag die direct betrekking had op een van de meldingen van de AIVD, dat ik aanwezig was op een PMP-vergadering in Kwakoe aan de West-Kruiskade in Rotterdam met als thema: Nederland boycot Suriname. “Dat was een 1 juli-feestje ”, zeg ik. “Ketikoti. De Surinaamse gemeenschap was echt niet zo goed georganiseerd als het om acties tegen Bouterse ging, hoor”.

Dan vraagt de meneer van de krant of ik tot de voor- of tegenstanders van het Bouterse regime behoorde. “Maar meneer, behalve de Bevrijdingsraad voor Suriname zijn er geen andere acties geweest om het militaire regime in Suriname omver te werpen. Bovendien, er was helemaal geen organisatie die Kwakoe heette in Rotterdam. Het betrof een besloten feest. Gewoon een feest. En mensen daar spraken over de politiek, jazeker”.

Ik vertel niet aan de journalist dat een van de feestgangers drie jaar later op mysterieuze wijze stierf tijdens een bezoek aan Suriname. “Maar was u dan niet bezig met staatsondermijnende activiteiten”, herneemt de man. “Neen. Er was helemaal geen Kwakoe. Allemaal verzonnen en gelogen!”

Wat moet ik verder zeggen? Nog meer verwarring veroorzaken, en dat terwijl men op zoek is naar een hapklaar “en-toen-en-toen” verhaal? De praktijk is weerbarstiger. De Surinaamse gemeenschap is een gesloten bolwerk. Mensen praten niet graag met vreemden over zaken. De mofokorantie is immers een niet verifieerbare (dus: journalistiek onbetrouwbare) bron. En wie gaat onderzoeken of de geruchten kloppen dat Bouterse getrouwen zijn geïnfiltreerd op diverse ministeries, GAK en gemeentelijke overheden, alwaar ze toegang hebben tot allerlei gevoelige informatie?

Men weet dat Eritrese vluchtelingen bedreigd, afgeperst en gechanteerd worden door de Eritrese regering. Maar wie weet meer over lange arm van het Surinaamse regime? Dat ze Surinamers in de jaren '90 in de problemen brachten met valse ambtsberichten aan de IND? Dat er privé-gegevens van mensen werden en worden gestolen? Dat mensen bedreigd en gechanteerd worden? Bronnen wijzen op de activiteiten van een speciale afdeling van het Surinaamse ministerie van Buitenlandse Zaken. Opgetuigd door loyale en trouwe diplomaten en ambtenaren uit de NDP?  Diezelfde bronnen geven aan dat de huidige regering van dezelfde methodes gebruik maakt.

Jazeker! De lange arm van Paramaribo is strong en steady.  Ze hebben jarenlang onder het wakende oog van de Nederlandse regering ongestoord kunnen uitbouwen en uitbreiden. Er komt een onderzoek naar de geheime lijsten begreep ik van de journalist.  Maar van de huidige regering, die heeft het druk met navelstaren, jij-bakken en kijken hoe ze een asielcrisis kunnen veroorzaken, verwacht ik geen actie.