In geval van oorlog moet de burger het zelf uitzoeken

Brief van ministers over maatschappelijke verdediging blinkt uit door vaag gelul

Ruben Brekelmans, minister van Defensie, is nogal verguld met de brief die hij samen met zijn staatssecretaris Tuinman en zijn collega op Justitie en Veiligheid Van Weel naar de Tweede Kamer stuurde. Hij tamboereert er tenminste de hele tijd op, voor het laatst in de talkshow WNL op Zondag. Hij laat niet af de burgers op het hart te drukken water, blikvoer, papiergeld en batterijen in huis te halen voor het geval dat de vijand de stroom en de communicatie uitschakelt zodat de overheid niet meer functioneert.

Je zou denken dat de brief hierover concrete uitgangspunten biedt. Dat blijkt echter niet het geval. De drie bewindslieden blijken uit te blinken in beleidsmatig gelul zonder veel concrete inhoud. Maatgevend voor toon, stijl en inhoud van het schrijven is de volgende passage:

“Om de zelf- en samenredzaamheid van inwoners te versterken zal burgerhulpverlening verder moeten worden vormgegeven, evenals een geactualiseerd handelingsperspectief op schuilen en evacueren. Ook zal er intensiever en maatschappijbreed moeten worden geoefend, getraind en opgeleid. Daarnaast werkt het kabinet aan een weerbare samenleving waarin ook jongeren bijdragen aan de whole of society-approach en het versterken van de samenleving. We leren hierbij van bestaande initiatieven en evidence based interventies op het gebied van jongerenparticipatie. Samenwerking met gemeenten en veiligheidsregio’s is onmisbaar om te komen tot een parate en veerkrachtige samenleving”.

Kort samengevat betekent dit: je krijgt een beetje goede raad en verder zoek je het maar uit. Maar we gaan er zelf als overheid wel veel over vergaderen.

De rest van de brief is van hetzelfde laken een pak. Nog een citaat:

“Om ervoor te zorgen dat de maatschappij beter kan omgaan met verstoringen, moeten er maatregelen worden genomen om beter om te kunnen gaan met een situatie wanneer zich schaarste voordoet, rekening houdend met de continuïteit van de samenleving. Bijvoorbeeld bij tekorten aan producten, grondstoffen, personeel en capaciteit. Hiervoor zullen kennis en instrumenten moeten worden ontwikkeld om – indien noodzakelijk – te kunnen sturen op de verdeling van schaarste”.

Het getuigt van een groot gebrek aan bestuurlijke bekwaamheid je eigen onkunde op deze wijze te etaleren. Je zou zeggen, dat een behoorlijke overheid kennis om adequaat op te treden in dit soort noodsituaties, gewoon standaard in huis heeft.

Vakbekwame ministers stellen voor dit soort noodgevallen concrete maatregelen in het vooruitzicht. Een brief met inhoud had in ieder geval de volgende elementen bevat.

* In geval van schaarste aan voeding en energie wordt een distributiesysteem ingevoerd door middel van bonnen net als in de eerste en de tweede wereldoorlog. Alle ingezetenen van Nederland worden nu al in een distributieregister opgenomen. Het systeem krijgt een elektronische en een papieren versie zodat een uitval van energie of het internet de distributie niet verstoort.

* Van overheidswege worden noodpakketten samengesteld, bestaande uit water, voedsel, batterijen en een opwindradio voor het geval dat de energievoorziening, het internet en de openbare diensten uitvallen. Dat is voor de eerste dagen. Huishoudens moeten per gezinslid een dergelijk pakket in huis halen. De laagste inkomensgroepen worden hiervoor gecompenseerd. De distributie van de noodpakketten geschiedt via supermarkten, minimarkten en gemakswinkels.

* De Bescherming Burgerbevolking wordt opnieuw opgericht. Wie hiervoor wordt opgeroepen, is verplicht zich bij deze hulpdienst aan te sluiten. Het is in gewone tijden part time en de belastingvrije vergoeding is ruim. Ook wordt men ingezet in het eigen vakgebied.

* De overheid begint een groot bouwprogramma voor schuilkelders en andere infrastructuur die burgers tijdens (lucht)aanvallen moet beschermen.

* Misschien is het niet nodig in de moderne oorlog maar anders dient de overheid voor verduisteringspapier en verduisteringsgordijnen te zorgen.

* De Nationale Reserve wordt sterk uitgebreid en de verschillende korpsen en brigades worden meer dan ooit lokaal en regionaal gebonden. Net als de in 1907 opgeheven Schutterij is het doel de militaire verdediging van huis en haard en het bieden van assistentie bij rampen. Nauwe samenwerking met de Bescherming Burgerbevolking ligt voor de hand. Voorbeeld is Zwitserland. De lokale en regionale korpsen worden net als het geval was met de Schutterij in vredestijd aangestuurd door een zogenaamde krijgsraad, bestaande uit een manschap, een onderofficier en een officier. De onkostenvergoeding is belastingvrij en ruim.

* Nederland krijgt zo snel mogelijk  een iron dome ter bescherming tegen aanvallen uit de lucht.

* Alle projecten om elektronisch betalen te bevorderen ten koste van chartaal geld worden onmiddellijk gestaakt. Elke burger moet gemakkelijk toegang behouden tot papiergeld.

* De fysieke postbezorging wordt in stand gehouden zodat die bij uitval van het internet communicatietaken kan overnemen.

Over dit alles valt niets te lezen in het schrijven van de bewindslieden, behalve misschien wat vage toekomstmuziek.

Die brief, daar gaat een mens zich niet veiliger van voelen.

Naschrift: de havens van Rotterdam en Antwerpen zijn essentieel voor de bevoorrading van de NAVO-legers. Ook kent Nederland voor het hele internet essentiële data centra. Daarom is de Benelux in geval van oorlog als eerste de lul.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten helemaal niet dicht blijken. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: is gesubsidieerd levensbeschouwelijk onderwijs nog wel van deze tijd?