In één jaar van carnivoor naar veganist dankzij ayahuasca

30 jaar lang heb ik van dierlijke producten genoten. Heerlijk vond ik het, een biefstuk bij Loetje, of een gebakken ei op zaterdagochtend. In mijn puberteit dronk ik liters melk en verorberde ik twee pakken yoghurt per dag. Het is onwerkelijk om daaraan terug te denken.

Het was 9 december 2017. Zo’n dag waarop er sneeuw viel, die meteen als hij de grond raakte weer smolt waardoor het toch vooral een grijze eigenlijk regenachtige dag was. We hadden ons voor moeten bereiden op de ceremonie door een week lang een bepaald dieet te volgen. De sessie vond plaats in een spiritueel centrum aan de Weesperzijde in Amsterdam. Er was een kort kennismakingsrondje. Sommigen vertelden vrij uitgebreid over zichzelf, terwijl anderen korter van stof waren. Door de groepsleider werd gezegd dat je nog eens kon denken aan de dingen waarvan je verwachtte, of waarvan je zou willen dat ze voorbij zouden komen. Ik was ervan overtuigd dat het over de soms wat gespannen band die ik met mijn moeder heb, zou gaan, of over het feit dat ik – voordat ik vader zou worden – nog zo graag een tijdje in Berlijn zou willen wonen.

Mijn vriendin had me al een aantal malen gezegd dat ze zo graag eens ayahuasca met mij wilde gebruiken. Ze had zelf al aan twee ceremonies deelgenomen, waaronder één in het Peruaanse oerwoud. Ik kon me niet goed voorstellen wat het precies in zou houden. Ik had wel enige ervaring met andere geestverruimende middelen, maar dit was ‘met niets van dat alles vergelijkbaar’, aldus mijn vriendin. Het zou je bepaalde diepe inzichten geven, die ‘levensveranderend’ zouden kunnen zijn. Het zou in staat zijn bepaalde schakels in jezelf om te zetten, of juist om je te confronteren met hoe je je echt over bepaalde zaken voelt. Normaal gesproken sta ik wat sceptisch tegenover zulke alles veranderende ervaringen, maar vanwege het feit dat mijn vriendin er met zoveel vuur over sprak, en vol bleef houden dat ik het toch echt eens zou moeten proberen, wilde ik me er wel aan wagen.

Ayahuasca is een mengsel van planten dat zijn ontstaansgeschiedenis in Zuid-Amerika heeft. Het mengsel wordt gebrouwen door sjamanen, die eveneens de ceremonie waarbij het spul gebruikt wordt begeleiden. De achterliggende gedachte is altijd geweest dat je in contact komt met de diepere spirituele lagen in het leven. Sommige Zuid-Amerikanen nemen elke drie maanden deel aan zo’n ceremonie, omdat zij de indruk hebben dat dat heilzaam is voor lichaam en geest.

Het gebruik van ayahuasca is niet zonder risico’s. Een bestanddeel van ayahuasca zorgt er namelijk voor dat bepaalde op adrenaline gelijkende stoffen niet meer afgebroken kunnen worden. Dit kan leiden tot een zeer hoge bloeddruk; daarom moet in de week voorafgaand aan de ceremonie de stof tyramine, die op adrenaline lijkt en ook een dergelijke werking kan hebben, vermeden worden.

Hallucinaties We kregen een klein bekertje met het bruine spul aangereikt. Het was onwaarschijnlijk smerig; het had een modderachtige smaak. Nadat ik het weggeslikt had, ging ik achterover op het matje onder mijn meegebrachte dekbed liggen. Het begon met visuele hallucinaties, en even later werd ik kotsmisselijk. Aangespoord door de vele braakgeluiden om me heen pakte ik de speciaal klaargezette emmer en gooide mijn galachtige maaginhoud eruit, waarna ik me meteen beter voelde.

De muziek – de sessieleider had een playlist gemaakt met jungle-achtige Spaanstalige nummers – was zeer intens, kwam echt binnen. Ik bevond me, vanwege de sfeer van de muziek, in een Lion Kingachtig landschap, en ik verbaasde me erover hoeveel details ik nog wist van die film uit mijn kindertijd. De sfeer was vredig; ik werd in een soort zweefvliegtuigje over dit Afrikaanse landschap vervoerd, en werd bij wijze van rondleiding met de fundamenten van mijn persoonlijkheid geconfronteerd. Het was in zekere zin klip-en-klaar hoe ik in elkaar stak, maar mij werd ook duidelijk dat bepaalde aannames die ik wel eens over mezelf gedaan had, juist helemaal niet klopten. Het was alsof alleen het gevoel overbleef, terwijl al het rationaliserende commentaar verdween. Het spul begon uit te werken, en in één keer was ik weer nuchter. De sessieleider bood nog een tweede kopje aan.

Binnen de kortste keren werd ik weer die wereld ingezogen, maar het was nu anders dan na de eerste slok. Het was donkerder, en er was verdriet te voelen, heel veel verdriet. Mijn vriendin vertelde me achteraf dat ik de hele tijd had liggen huilen en nu ik dit schrijf, huil ik weer.

Tegen de achtergrond van dit overheersende verdriet, deze pijn, zag ik grote slachthuizen en stallen voor me, vol met varkens, kippen en runderen. Ze stonden onder erbarmelijke omstandigheden in veel te kleine hokken. Ik zag hoe ze als het ware door grote ijzeren handen uitgeperst werden. Ik hoorde de moedervarkens schreeuwen, terwijl ze steeds opnieuw gedwongen werden om nieuwe baby’tjes te krijgen. Ik zag de baby’tjes verpletterd worden door hun moeder die door de stalen constructie geen kant op kon. Nadat de moeder een aantal nestjes gebaard had, werd ze rücksichtslos, zonder enige vorm van dankbaarheid geslacht met een pin door haar kop. Ik zag tientallen kippen in veel te kleine legbatterijen over elkaar heen lopen, ik zag de mannelijke kuikentjes in de shredder gegooid worden.

Bovenin een klein panopticonachtig hokje dat de hele stal overzag, zag ik een mensachtig wezen zitten, dat tegelijk ook een soort varkensachtig uiterlijk had. Deze gedaante schiep genoegen in al dat leed dat hij berokkende, hij gebruikte de dieren letterlijk als objecten, waarbij hij zijn best deed er zoveel mogelijk materiële winst uit te halen; maar het was niet alleen dat. Er zat ook een sadistische ondertoon in. Het wezen genoot ervan de dieren op een dergelijke manier te behandelen. Ik hoorde mezelf steeds zeggen: ‘Ohhh, ohhh mijn god, dit mag niet gebeuren, ohhh, ohhh, ohhh.’ Ik was inderdaad echt aan het jammeren. Even later ontstond er een soort mantra: ‘Ik wil hier niets meer mee te maken hebben, absoluut niets meer. Ik wil hier echt niets meer mee te maken hebben vanaf nu. Het is over. Het is klaar. Ik hou ermee op.’

De tweede ayahuascagift werkte uit. De sessieleider kwam langs om te vragen hoe het gegaan was. Ik zei hem en mijn vriendin dat ik het zeker wist: ‘Ik word vanaf nu vegetariër.’ Interessant genoeg zei hij dat dat een gevoel was dat vaker ontstond bij ayahuascaceremonies.

Shredder 10 december 2017 was mijn eerste dag als vegetariër. Het kostte me geen enkele moeite om het vlees vanaf nu niet meer te consumeren. Vanaf deze dag was het volledig vanzelfsprekend om geen vlees of vis meer te eten. Ik vond het van de een op de andere dag verkeerd om dat te doen. Hoewel mijn vriendin een andere ayahuascaervaring had gehad, waarbij er geen gedachten met betrekking tot dierenleed voorbij gekomen waren, vond ze het een goed idee om vanaf nu ook volledig vegetarisch te gaan eten.

De week na de ceremonie zag ik een filmpje op Facebook over ‘het leven van een mannelijk kuikentje’, waarin te zien is dat hij uit het ei komt, vervolgens op een lopende band terecht komt, en niet veel later in de vermaler valt. Juist, in de vermaler, de shredder. Zo wordt er omgesprongen met mannelijke kuikens, want ze zijn niet van economisch nut. Voordat het filmpje afgelopen was, was ik aan het huilen, en ik was er van doordrongen, dat wat ik in dat filmpje gezien had, fout was.

Ik wilde niet meteen de ergste hardliner zijn. Ik wist hoe vervelend ik zulke types in mijn carnivore periode soms gevonden had, dus als ik bij mensen ging eten, en men had iets met vlees bereid, at ik het gewoon op, maar op momenten dat ik als het ware zelf over mijn maaltijden beschikte, nuttigde ik geen vlees of vis meer. Dit ging zo een tijdje door: ik was vegetariër, zonder enige moeite, en ik zag zo nu en dan filmpjes over dierenleed, waarbij ik meteen moest huilen. Ook moest ik wel eens spontaan om dierenleed huilen. Vreemd eigenlijk, want vroeger was het vooral een cognitief weten dat de hedendaagse bio-industrie in het bijzonder en het eten van dieren in het algemeen, verkeerd was – terwijl ik er nu ten diepste, op een gevoelsmatig niveau, van doordrongen was.

Excessen Op Facebook had ik een aantal veganistenpagina’s geliket, als gevolg waarvan mijn hele feed veranderde: je wordt bevestigd in zaken waarvoor je je interesseert. Maar in dit geval vond ik dat helemaal niet erg. Ik zag ergens in de herfst van 2018 een filmpje over één van de grootste melkveehouderijen in de Verenigde Staten. Er werd getoond hoe koeien met stokken die elektrische schokken afgeven in de geslachtsdelen geprikt werden. Er werd getoond hoe zieke koeien aan hun lot over werden gelaten, uitdroogden en uiteindelijk stierven. Er werd getoond dat koeien die te oud waren om nog in een hoge melkproductie te kunnen voorzien met een heftruck werden opgetild en vervolgens naar beneden gegooid werden.

Ik begreep nu dat vegetariër zijn, hoewel een nobele geste, niet goed genoeg was. Door dierlijke producten te consumeren, zoals melk of eieren, wordt bovenstaande in stand gehouden vanwege de eenvoudige reden dat dieren tot economische goederen gereduceerd worden; en het is nu eenmaal niet handig als een economisch goed een individualiteit heeft. Die individualiteit, die persoonlijkheid van de dieren moet dan ook stelselmatig ontkend worden om onszelf, als ‘weldenkende’ mensen die dierlijke producten consumeren, in de spiegel aan te kunnen blijven kijken. Als intelligent individu pleeg je toch immers geen roofbouw op andere wezens met een eigen karakter?

Ik begon met mensen over de filmpjes die ik met steeds grotere regelmaat op Facebook aantrof te praten. Niemand ontkende dat het verschrikkelijk was, maar vrijwel iedereen zei: ‘Ja, maar dat zijn natuurlijk de excessen, zo moet het niet gaan. Het moet allemaal wel ordelijk gebeuren.’ Het moet allemaal wel ordelijk gebeuren…

Een tijdje nam ik daar genoegen mee, totdat ik de documentaire Dominion zag, waarin zonder al teveel interpretatie, en eigenlijk ook zonder echt een inhoudelijke mening te verkondigen, getoond wordt wat er gebeurt met dieren in, in dit geval de Australische, bio-industrie. Beroemde veganisten zoals Joaquin Phoenix en Rooney Mara beschrijven heel rustig, als ware het een vertaling, dat varkens in een cilindervormige kooi gedreven worden, die vervolgens in een gaskamer geheveld wordt. Aan hun geschreeuw en hevige bewegingen is te merken dat de dieren in ademnood en angst verkeren.

In een volgend shot wordt een andere methode getoond: de dieren krijgen één voor één een pin door hun hoofd. Dit is een methode die niet altijd tot de dood leidt; soms moet er wel drie of vier keer geschoten worden. Maar soms leidt het dan toch nog niet tot de dood, getuige meerdere varkens die terwijl ze in het kokende water ondergedompeld worden – met het doel hun huid te verweken – schreeuwend aan het spartelen zijn.

Er wordt ook getoond hoe lieve jonge kalfjes, als je ernaar kijkt zijn het echt baby’s, een voor een met een pin door hun hoofd om het leven gebracht worden; en ze zijn bang, als ze zien dat hun voorganger sterft. Mannelijke kalveren worden als economisch overschot gezien door de melkindustrie. Ze brengen vrijwel niets op. Soms wordt een kalfje voor zo’n 40 euro aan de vleesindustrie verkocht, en dat is het dan, een runderleven – 40 euro.

Schelden Getoond wordt hoe vossen levend ontveld worden, hoe levende vissen op ijs gelegd worden om een uren durende verstikking tegemoet te gaan, hoe kippen kreupel worden door hun te grote gewicht, en dus niet meer kunnen lopen, en opnieuw, hoe kuikentjes in de shredder of in gaskamers gedaan worden. Ook wordt getoond hoe zieke biggetjes tegen de muur gegooid worden, of door het gangpad vooruitgeschopt worden. Er wordt in de documentaire opvallend veel en in zeer grove bewoordingen tegen de dieren gescholden.

De vleesindustrie doet er alles aan om het product dat in de supermarkt ligt zo min mogelijk te maken te laten hebben met het individuele dier. Wellicht is er daarom ook zoveel consternatie ontstaan over de actie van Meat The Victims in Boxtel. Zij wilden het grote publiek laten zien wat er gebeurt in de vleesindustrie. Ik denk dat de woede op deze actievoerders die vervolgens ontstond, ermee te maken heeft dat het vleesetende publiek, precies zoals ik dat deed toen ik nog vleeseter was, ervoor kiest de werkelijkheid helemaal niet te willen zien. Hoe kun je jezelf als vleeseter immers nog met droge ogen aankijken als je echt weet wat er in de bio-industrie gebeurt?

Ik geloof niet dat de gruwelijkheden die in Dominion getoond worden uitzonderingen zijn. Ik heb filmmateriaal uit verschillende hoeken van de wereld gezien, waaronder uit Nederland en Duitsland, waarin steeds hetzelfde te zien is: medewerkers van de dierhouderijen of slachterijen uiten zich bijzonder agressief naar de dieren. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat zaken in hun eigen leven niet helemaal op orde zijn, en ze de frustratie daarover ergens anders kwijtwillen. Een fenomeen dat overigens ook goed tussen mensen onderling op kan treden. Als er een wetteloze situatie ontstaat, of als iemand in een situatie ‘de verantwoordelijkheid’ overneemt, kunnen mensen erg agressief naar elkaar worden, als het ware om een strijd die van binnen gevoerd moet worden, naar buiten te halen.

Deze gruwelijkheden moeten gestopt worden, dat staat vast, maar ook als er naar menselijke maatstaven ‘geen gruwelijkheden’ begaan worden, zoals bij bijvoorbeeld vrije uitloop of biologische veeteelt het geval zou moeten zijn, is het laten sterven van dieren voor menselijke consumptie naar mijn inzien verkeerd. Hier wordt regelmatig het argument gebruikt dat de dieren ‘het toch niet weten’ en ‘als ze een mooi leven gehad hebben, dan is het toch niet erg dat ze doodgemaakt worden?’ Dit is een zeer antropocentrisch standpunt, waarbij ervan uitgegaan wordt dat omdat wij mensen intelligenter zijn, wij het recht hebben over de ‘minder intelligente’ dieren te beslissen. In casu, volledig over hun lot te beschikken.

Aliens Goed, als men dat echt vindt, dan zou men ook moeten accepteren dat als een ‘veel intelligentere’ aliensoort op de aarde landt, zij ons mogen kweken en op een voor ons onverwachte manier mogen doden, om het mensenvlees vervolgens te consumeren. Tussen mensen is dit volgens Yuval Noah Harari ook mogelijk. In de nabije toekomst zouden mensen met computeronderdelen ge-upgrade kunnen worden. Er ontstaan dan ‘intelligentere’, ‘efficiëntere’ mensen. Deze zouden op een zeker moment ook het idee op kunnen vatten om de ‘minder intelligente’, ‘minder bewuste’ gewone mensen te kunnen gaan consumeren. Zij mogen dat doen, want zij zijn volgens hun eigen definitie een hogere levensvorm dan wij.

En is het niet al vaker op de aarde voorgevallen dat in feite arbitraire onderscheiden tussen verschillende groepen aangebracht werden, hetgeen vervolgens als argument gebruikt werd om zich van hele ‘rassen’ te ontdoen? Is het al niet eerder gebeurd, dat door arbitraire verschillen tussen groepen, sommigen tot slavernij gedwongen werden? Is het al niet eerder gebeurd dat door arbitraire verschillen sommigen bepaalde rechten ontbeerden?

Een veel gebezigd argument voor het eten van dierlijke producten is dat het natuurlijk zou zijn. Welnu, van vlees kan dat in specifieke situaties zo zijn, maar van melk in ieder geval niet, dat is immers voor babyrunderen bedoeld.

In de oertijd was het gezien de schaarste wellicht natuurlijk om zo nu en dan, uit een soort noodzaak, een dier te bejagen en te consumeren. Heden ten dage zijn er echter alternatieven, meer dan voldoende alternatieven om een gezond leven te leiden. Daarbij vind ik het, aangenomen dat wij de intelligentste diersoort zijn, juist niet natuurlijk dat wij de andere dieren op een zodanige wijze behandelen. Zou het juist niet een teken van verantwoordelijkheid en intelligentie zijn als we een wereld zouden creëren waarin het voor alle soorten goed toeven was? Is het niet een teken van volmaakte domheid om het feit dat je intelligenter zou zijn aan te wenden om andere soorten het leven zuur te maken?

Intelligentie Doordat wij naar verluidt de intelligentste soort zijn, hebben we een volledig mensgecentreerd wereldbeeld gecreëerd. Er wordt steeds herhaald dat de mens ‘superieur’ aan alles en iedereen op de aarde is, en als je dat in twijfel waagt te trekken, dan word je meteen neergesabeld; alsof je dan aan de fundamentele rechten van de mens begint te toornen. Al het zelfrelativerend vermogen is verdampt.

Sociaal-psychologen hebben het Dunning-Kruger Effect beschreven. Hiermee wordt bedoeld dat individuen die zichzelf plegen te overschatten, meestal minder intelligent zijn dan hun medemens. Anderzijds zijn er individuen die aan het tegenovergestelde lijden; het zogenaamde Imposter Syndrome; dit zijn mensen van een bescheidener slag, die soms het gevoel hebben dat ze bedriegers zijn, niet zo goed zijn in dingen als dat de buitenwereld over hen denkt. In de regel blijken zulke individuen intelligenter te zijn dan hun medemens.

Wellicht kan dit ons inspireren om onze vermeende superioriteit eens in twijfel te trekken, opdat we ermee ophouden de andere soorten die de aarde bevolken op basis van gebrekkige en obsolete argumentatie te vernietigen.