Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

In deze dagen van bloed en ijzer

  •  
11-03-2022
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
392 keer bekeken
  •  
bismarck

© cc-foto: HNBS

Donderdagavond versprak Rutte zich bijna in een gesprekje met het Journaal. Wat als Oekraïne de oorlog verliest? “Dan houdt...” zei de premier en hij slikte de rest van zijn woorden nog net op tijd in.
Koning Wilhelm I zat nog maar een jaar op de troon van Pruisen, toen de landdag de oorlogsbegroting met grote meerderheid verwierp. Daarop benoemde hij Otto von Bismarck-Schönhausen tot minister-president. Deze sprak de liberale praatvaren in het parlement op 30 september 1862, bestraffend toe. Politiek, legde hij uit, werd niet gedreven door toespraken en stemmingen maar door Blut und Eisen. Binnen een periode van tien jaar voerde hij drie korte oorlogen met een beperkt doel, één tegen Denemarken, één tegen de Habsburgse monarchie en één tegen Frankrijk. Hij won ze allemaal. Het eindresultaat was de vereniging van Duitsland met als staatshoofd Wilhelm I. Deze werd uitgeroepen tot Duits keizer, wat hij zelf altijd een wat ordinaire titel vond.
Sindsdien voerde Bismarck geen oorlogen meer. Hij had wat hij hebben wilde. Voortaan was stabiliteit zijn doel.
Bismarck was een tijd Pruisisch ambassadeur geweest in Sint Petersburg. Hij sprak uitstekend Russisch (net als Angela Merkel) en hij kende het land goed.
Conflicten met Rusland, meende Bismarck, werden altijd duur betaald. Je hoefde geen boezemvrienden met het tsarenrijk te zijn maar een confrontatie kon alleen maar voor je zelf grote schade opleveren.
Bismarck was in dit kader bereid ver te gaan. In zijn tijd speelden de Polen een rol die wel wat leek op die van de Oekraïners nu. Ze kwamen nu en dan massaal in opstand tegen de Russische overheersers. De publieke opinie in heel Europa was dan solidair met de dappere vrijheidsstrijders maar tot ingrijpen kwam het niet. De tsaar sloeg zulke opstanden bloedig neer waarna een vluchtelingenstroom naar het westen op gang kwam. In 1863 is voor het laatst zo’n opstand neergeslagen. Bismarck stuurde Poolse vluchtelingen zonder pardon terug.
Vladimir Poetin houdt van geschiedenis, althans van een nationale mythologie waarin Rusland de hoedster is van de ware christelijke orthodoxie. Hij kent Duitsland goed omdat hij jarenlang chef van de KGB in Dresden was. Hij heeft zich ongetwijfeld in de loopbaan van Bismarck verdiept. Tot nog toe voerde Poetin kleine oorlogen met een beperkt doel. Die heeft hij allemaal gewonnen.
Ook de invasie van de Oekraïne past in dat rijtje. Poetin wilde dat het land de annexatie van de Krim en op termijn van die twee volksrepublieken in de Donbass zou erkennen. Ook diende er in Kiev een regering gevestigd te worden die Poetin niet als gevaar hoeft te beschouwen. Het veiligst voor Poetin is wellicht een neutrale regering onder een Zelensky die het minste van alle kwaden heeft gekozen. Dat is beter dan een echte vazal in Kiev die met een grote troepenmacht in het zadel moet worden gehouden net als destijds het communistische regime in Afghanistan.
Oekraïne vecht harder en beter terug dan verwacht. Het grootste deel van de wereld veroordeelt het Russische ingrijpen maar durft geen drastische actie te ondernemen omdat dit een atoomoorlog en het einde van de mensheid betekent. Op deze manier wordt het geen kwestie van dagen maar misschien wel van maanden. Nog steeds mag Poetin verwachten dat hij zijn doeleinden haalt, is het niet in dit kalenderjaar, dan toch in het volgende. Donderdagavond versprak Rutte zich bijna in een gesprekje met het Journaal. Wat als Oekraïne de oorlog verliest? “Dan houdt…” zei de premier en hij slikte de rest van zijn woorden nog net op tijd in.
Rusland krijgt wel te maken met een economische oorlog, die vermoedelijk heftiger en schadelijker is dan hij had verwacht. Aan de andere kant: China, India en het Midden-Oosten – Turkije incluis – doen aan die oorlog niet mee. Inmiddels leert het Westen al Bismarcks les: een confrontatie met Rusland doet je zelf grote schade. De explosie van de energieprijzen brengt miljoenen mensen in existentiële problemen. Aan een recessie valt waarschijnlijk niet te ontkomen.
Vrijdagochtend maakte Rusland bekend dat het de export van graan naar de Euraziatische ruimte voorlopig stop zet. Dat gaat grote moeilijkheden opleveren, niet zozeer in de Europese Unie maar wel in Noord-Afrika waar te duur brood het leven van de gewone man meteen op het scherpst van de snede plaatst. Dat kan een nieuwe stroom economische vluchtelingen opleveren die zich voegt bij de miljoenen vrouwen en kinderen uit Oekraïne. Daardoor ontstaan chaos, ontregeling en verlies aan gezag van de zittende machten. Denk aan de presidentsverkiezingen in Frankrijk.
De vraag is echter of Vladimir Poetin wel een Bismarck is , of hij niet in een onbeheersbaar conflict verzeild raakt. Ook de 27 staatshoofden, die donderdagavond in het paleis te Versailles bijeen waren – op hetzelfde adres waar in 1871 het Duitse keizerrijk werd uitgeroepen – ook zij zijn stuk voor stuk geen Bismarcks. Net zo min als de machthebbers die Europa geheel onverwacht in een periode van zes weken de Eerste Wereldoorlog in rommelden. Op 28 juni 1914 werden de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand en zijn echtgenote in Sarajevo tijdens een tour door de stad doodgeschoten. Op 3 augustus was de wereldoorlog een feit. De strijd in de Oekraïne duurt nu twee weken. Zo bezien volgt over een week of drie de grote Kladderadatsch. Nog zo’n Duits woord.
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.
Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.
Delen:

Praat mee

Onze spelregels.

Omschrijving *

Typ hier je reactie...


0/1500 Tekens
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (10)

FransAkkermans1947
FransAkkermans1947
11 mrt. 2022 - 21:32
Je zou zeggen dat het tot stilstand komen van de graanexporten alarmbellen zouden doen rinkelen. Maar ik heb nog weinig gezien van welke instantie of regering dan ook die op deze situatie anticipeert, laat staan iets van een internationale regie van bijv. een FAO.
Pater
Pater
11 mrt. 2022 - 16:32
Als je er, zoals onze strateeg VdHorst, van uitgaat dat een militaire reactie op Poetin leidt tot het einde der mensheid hebben we eigenlijk helemaal geen leger nodig. We gebruiken het toch niet, Poetin dreigt immers met kernwapen? Wat een defaitistische houding is dat eigenlijk. Laten we maar eens beginnen met het leveren van MiG's.
2 Reacties
Hanvander Horst
Hanvander Horst11 mrt. 2022 - 20:30
Bij kernmachten geldt altijd: handle with care.
Pater
Pater13 mrt. 2022 - 1:31
Met care, prima. Maar er wordt überhaupt niet gehandeld.
OlavM
OlavM
11 mrt. 2022 - 15:03
Prettig leesbaar artikel. Zoals we weten, is "Blut und Eisen" in een later, duister tijdperk opgevolgd door "Blut und Boden". Beide termen om van te gruwen.
1 Reactie
bv-user-47979
bv-user-4797911 mrt. 2022 - 17:05
Slava Oekraini komt ook in die richting van Blut und Boden
Winterdepressie
Winterdepressie
11 mrt. 2022 - 13:15
Toch wel opvallend dat er in dit soort scenario's van absolute brute waanzin altijd een vleugje religie er bij zit om het allemaal nog iets erger te maken.
Pindaklaas
Pindaklaas
11 mrt. 2022 - 11:57
Voor Poetin maakt het denk ik zelfs niet zo heel erg veel uit. Hij heeft enorm probleem veroorzaakt in de wereldwijde voedselvoorziening. Rutte weet dit ook. Poetin staat dus momenteel op 1-0 Sancties treffen voornamelijk de burgers die machteloos zijn/staan tegenover een gewelddadige politiemacht. Voor vrijheid vechten vanuit een Russische staatsgevangenis gaat niet zo lekker. Een atoombom is niet nodig als straks de helft van de wereldbevolking sterft door honger.
2 Reacties
Hanvander Horst
Hanvander Horst11 mrt. 2022 - 13:11
Dat de helft van de wereldbevolking sterft, is ook overdreven. Toch heeft Poetin met dat graan een machtig wapen in handen.
A little bit of sunshine
A little bit of sunshine11 mrt. 2022 - 13:46
@Pindaklaas, Poetin staat inmiddels met 1-X achter. - Economie gaat weer 10 jaar stilstand tegemoet, arme russen - Niemand gaat internationaal nog met hem samenwerken - NAVO sterker dan ooit, weer een doel, verenigd en status Zweden en Finland - Oekraïense nationaliteit sterker dan ooit (zelfs de russen willen niet meer bij Rusland) - We gaan minder van zijn olie en gas afnemen, dus veel minder macht Je hebt wel heel veel fantasie nodig om een voorsprong voor Poetin te zien.
Middenman
Middenman
11 mrt. 2022 - 11:56
Poetin is geen Bismarck. Verre van. Poetin is een spion, Bismarck was strateeg en staatsman. Bismarck stelde realistische doelen, Poetin niet. Bismarck was een echte lutheraan en Poetin russisch-orthodox. De verschillen zijn heel groot en dat baart me juist zorgen. Poetin komt eerder in de buurt van die andere Duitser.
3 Reacties
GHS
GHS11 mrt. 2022 - 13:09
Dank u wel HvdH. Weer een helder stuk geschiedenis.
Hanvander Horst
Hanvander Horst11 mrt. 2022 - 13:10
Ik vergelijk Poetin en Bismarck niet met elkaar. Ik zeg dat Poetin veel van Bismarck geleerd heeft. En ik geef een belangrijke waarschuwing van Bismarck weer.
bv-user-19476
bv-user-1947611 mrt. 2022 - 13:12
Heel fijn. Iemand die gewoon goed duidt en analyseert. Poetin heeft inderdaad weinig met Bismarck van doen. Hij is inderdaad van de gevaarlijke aard. Goring zal vast een bourgondische man geweest zijn maar was wel een oorlogsmisdadiger. Speer was slim, maar ook een oorlogsmisdadiger. Poetin zal vast een strateeg zijn, maar wel iemand die ziekenhuizen en appartement gebouwen te bombarderen. Ik ben geschokt dat veel mensen niets in context kunnen plaatsen
EenMening
EenMening
11 mrt. 2022 - 11:52
Bismarck was een groot staatsman, hij wist tussen 1864 en 1870 met relatief weinig inspanning al zijn doelen te bereiken, waarbij hij en passant de Fransen ook nog eens de Parijse commune op bloedige wijze liet neerslaan. Een groot staatsman is lang niet altijd ethisch. In1887 sloot Bismarck het Rückversicherungsvertrag met Rusland. Dit verdrag garandeerde de Russische neutraliteit, mocht Duitsland opnieuw in oorlog raken met Frankrijk, om zo een tweefrontenoorlog te voorkomen. Bismarck was tegen het stichten van Duitse kolonieën omdat dat tot irriatie bij andere koloniale mogendheden zou kunnen leiden en bovendien een sterke vloot vereiste. Er was echter een ding wat hij niet weg kon nemen: de revanchegedachte van Frankrijk na de nederlaag van 1870. Bismarck opereerde voorzichtig en met overleg. Hij benadrukte voortdurend dat niemand bang hoefde te zijn voor Duitsland, Duitsland hoefde niet groter te worden en verlangde ook niet naar overzeese gebiedsdelen. Toen Willem II in 1888 keizer werd, was hij snel klaar met Bismarck, die hij dan ook in1890 ontsloeg. "De loods die het schip van staat verlaat". Willem II liet het verdrag met Rusland verlopen, waardoor deTsaristisch regering steun ging zoeken bij Frankrijk. Het streven naar koloniën en de bouw van een grote vloot maakte het VK onzeker. Uiteindelijk raakte Duitsland eingekreist en vond Rusland Frakrijk en Engeland tegenover zich. Een keizerlijke oliefant in de porceleinkast had door domheid en grootheidswaanzin 40 jaar prudente staatskunde te niet gedaan. Houthakken in Doorn werd zijn deel. Hij stierf in 1941 rond de tijd dat een besnorde Oostenrijkse ex-schilder zijn verdrag met de USSR opzegde en vervolgens zijn ondergang tegemoet ging.
1 Reactie
EenMening
EenMening11 mrt. 2022 - 11:55
In 1887 in 1890 Rusland Frakrijk en Engeland = Rusland, Frankrijk en Engeland
Koos Meijer2
Koos Meijer2
11 mrt. 2022 - 11:09
De verschillen zijn bij dit gelijken meer van belang. Bij de oorlogen die Bismarck initieerde was het eindresultaat de vereniging van Duitsland. In geval van Putin met zijn revanchisme het vele grenzen overschrijdende imperium te herstellen gaat het dus om veel meer dan een vereniging van Rusland. Het gaat om een restauratie van een koloniaal imperium waar andere landen en volken onderworpen zijn. En waarom zou je dan naar een ander land zoeken als Rusland zelf niet alleen volstaat maar ook een veel betere gelijkenis in haar geschiedenis kent? Het vroegere Tsaristische Rusland en in haar aansluiting het Sovjet-imperium hebben zich veelvuldig met bloedig ingrijpen en repressie en aanzien van allerlei andere lanen en volken beziggehouden. Putin's Rusland is naar zijn ideaal daar een reprise van. De vraag is of de Russische bevolking dat in deze tijden ook nog gewenst vindt ondanks alle propaganda die haar ervan probeert te overtuigen dat het Groot-Russische Rijk dat is.
mordicant
mordicant
11 mrt. 2022 - 10:55
"De strijd in de Oekraïne duurt nu twee weken. Zo bezien volgt over een week of drie de grote Kladderadatsch" De Kladderadatsch voor wie precies?
1 Reactie
Hanvander Horst
Hanvander Horst11 mrt. 2022 - 11:16
Voor jou ook.
nikita72
nikita72
11 mrt. 2022 - 10:49
Bij de vorige oorlogen van Poetin was misschien het doel beperkt, en makkelijk te realiseren. Maar ik weet niet of hij een goede exit-strategie had voor als hij niet winnen zou.
3 Reacties
Paul Spijkers
Paul Spijkers11 mrt. 2022 - 11:23
Hij hoeft niet alles te winnen. Hij hoeft alleen maar iets te winnen.
Hanvander Horst
Hanvander Horst11 mrt. 2022 - 11:23
Daarmee bedoel ik dat hij niet te zware eisen stelde maar deze formulering wekt inderdaad verwarring. Ik laat hem weg. Duitsland annexeerde na de Frans-Duitse oorlog Elzas Lotharingen. Het is bekend dat Bismarck zelf daar niet zoveel voor voelde. Hij vreesde dat Frankrijk op wraak zou zinnen wat ook het geval was. Bismarck moest ook niets hebben van kolonialisme, althans door Duitsland maar hij komn niet tegen de druk van de voorstanders op. Wel trad hij naar eigen zeggen een keer als makelaar op op een groot congres in Berlijn, waar Europese machten de invloedssferen in Afrika bepaalden. Waarom deed Bismarck dat? HIj hoopte zo bij Frankrijk en Engeland vooral de aandacht af te leiden van een politiek tegen Duitsland.
EenMening
EenMening11 mrt. 2022 - 12:12
@Han In 1878 organiseerde Bismarck het Berlijns Congres om de zaken na afloop van de Russisch-Turkse oorlog te regelen, waarbij ondere andere Servie zelfstandig werd en Cyprus aan het VK kwam. Zag hij zichzelf als vredesmakelaar nu alle Duitse doelen bereikt waren?

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.

BNNVARA LogoWij zijn voor