In de kantlijn van Salvini’s Italië

De afgelopen week kwamen er twee verontrustende berichten voorbij uit de marge van het Italiaanse nieuws. Geen maffia, geen economische rampspoed, geen overstromingen of aardbevingen. Kleine dingetjes. En misschien is dat nog het meest verontrustende ervan. Want hoewel dit land geen gebrek heeft aan grote, dramatische, schrikbarende verhalen, zou je toch willen dat iemand in de gaten houdt, wat er in de marge gebeurt.

Het eerste bericht speelt in Siderno, hier in Calabrië. Een boekwinkel in de kustplaats aan de Ionische Zee vertoonde vorige week de film Sulla mia pelle over de dood van Stefano Cucchi, een drugsverslaafde en dealer die in 2009 in Rome overlijdt na te zijn gearresteerd door de carabinieri. Een geruchtmakende zaak die ook deze dagen nog in de actualiteit is nadat meer bewijzen naar voren zijn gekomen over de betrokkenheid van de carabinieri bij zijn dood.

Tijdens de vertoning van de film kwamen twee carabinieri de boekhandel binnen en vroegen – beleefd – om de lijst met aanwezigen. Hoewel zo’n lijst er niet was, zijn de twee mannen tot het einde van de film en de daaropvolgende discussie erover in de boekhandel gebleven – overigens zonder aan de aanwezigen documenti te vragen.

Gesprekken over de zaak-Cucchi in de media zijn toch al beladen met het soort belemmerende retoriek die we ook uit de VS wel kennen. Van die verplichte nummertjes die de spreker moeten vrijwaren van het verwijt, geen respect te hebben voor “onze mannen en vrouwen in uniform”. Het wordt er niet eenvoudiger op om vrijuit te spreken met twee van die uniformen in de zaal, zeker niet in een land waar een aangifte wegens belediging van het een of ander constant op de loer ligt.

Het tweede bericht komt uit Rome, waar tientallen bussen met betogers tegen racisme afgelopen weekeinde door de carabinieri zijn aangehouden. Alle passagiers zijn gefilmd en/of gefotografeerd, de inhoud van rugzakjes gecontroleerd en ook alle spandoeken zijn uitgerold en gelezen. Een procedure die normaal wordt gevolgd bij voetbalhooligans – niet bij alledaagse burgers die naar een vreedzame en legale protestmanifestatie gaan.

Laat ik er niet omheen draaien, en al helemaal niet met holle frasen om mijn respect voor het Arma dei Carabinieri uit te drukken: dit is intimidatie. Hier laat de staat aan de burgers weten dat ze in de gaten worden gehouden, en erger: dat ook niet-extremistische politieke stellingnames reden zijn om hen te registreren. De rechtse lezer van dit stukje vindt dat nu misschien nog wel grappig of terecht, maar denk erom – als dit soort methoden gewoon worden, dan is hij na de volgende verkiezingen misschien wel zelf aan de beurt, bij een vertoning van Submission of met een spandoekje over Zwarte Piet.