In de jeugdzorg verdwijnt buitenproportioneel veel geld naar bijzaken

En weer gaat er extra geld naar de jeugdzorg… Prima, als je informatievoorziening beperkt is tot de steeds terugkerende berichten dat de wachtlijsten wéér langer zijn geworden. Maar het verhaal is iets ingewikkelder dan dat men met geld de wachttijden probeert te verkorten.

Jaren geleden werd de jeugdzorg overgeheveld naar de gemeenten. In plaats van landelijk beleid werd lokale politiek bepalend. Een politiek besluit dat door vrijwel geen enkele zorgprofessional ooit goed werd begrepen, laat staan gedragen. En na al die jaren kunnen we vaststellen dat deze zogenaamde transitie geen enkel positief effect heeft gehad voor de jonge mensen in psychische nood (en hun ouders en andere mensen om ze heen).

Het belangrijkste politieke argument destijds, vertrouwde de toenmalige PvdA-bobo Diederik Samsom me ooit persoonlijk toe, was dat het een zootje was in de jeugdhulpverlening. Maar dat is jaren na zijn vertrek dus nog steeds zo. Achter de schermen zijn massa’s mensen bezig met de organisatie van de jeugdzorg. Vaak voor een normaal salaris, maar er lopen ook consultants rond die hun zakken vullen met het geven van adviezen die geen enkele wachtlijst ooit korter zullen maken. Een focus op exotische labels als ASS, ADD en PDD-NOS ontneemt ons het zicht op het werkelijke probleem: steeds meer jonge mensen verdwalen in een wereld die te complex geworden is voor hersenen die nog onvoldoende zijn uitgerijpt. Onze samenleving vraagt meer van het brein van jongeren dan gezond is.

Niet enkel in de jeugdzorg, maar ook in de volwassenen-GGZ verdwijnt buitenproportioneel veel geld naar bijzaken. De overhead laat zich lastig exact berekenen, maar is immens. De verplichte registratie van alles en nog wat wordt uitgeboekt als patiënt-gebonden activiteit, maar wie heeft bedacht dat vragenlijsten bijdragen aan betere zorg? Vraag jongeren en/of hun ouders waar ze behoefte aan hebben en ga aan de slag. Vergader een keer per week over de mensen met complexe problemen, omdat feedback van collega’s de kwaliteit van het werk verhoogt. Schrap al dat management, geef instellingen minder vergoeding naarmate mensen langer moeten wachten op hulp. Er is genoeg te bedenken dat niet eens extra geld kost. Het gaat om een herijking van het systeem, het schrappen van organisatievormen die niet meer van deze tijd zijn.

Goede zorg is kleinschalig, flexibel en proactief. Wordt verleend door multidisciplinaire teams, die zoveel mogelijk zelfsturend zijn. We weten het allemaal al lang, maar waarom doen we het niet? Vanwaar de medicalisering van problemen die evenzeer als sociaal-maatschappelijke vraagstukken kunnen worden beschouwd? Een diagnose is geen garantie voor goede zorg.

Dat het anders kan wordt al jaren bewezen in de thuiszorg door succesvolle initiatieven als Buurtzorg van Jos de Blok. Dus wat weerhoudt ons in de jeugdzorg? Het is hoog tijd voor gerichte en snelle hulpverlening aan de jonge mensen die het de komende decennia moeten gaan doen in dit land. Biedt ze iets anders dan ‘zorg’ in de vorm van een product, de jonge mensen die het grootste kapitaal vormen dat deze samenleving heeft.