‘Ik zal zorg dragen voor de orde en de waardigheid van dit Huis’

Iets over nóg een voorzittersverkiezing.

Het is in Europa wel vaker voorgekomen dat een volksvertegenwoordiger van de grootste partij tot voorzitter van het parlement werd gekozen. Een voorbeeld: wij schrijven 30 augustus 1932. De Duitse Rijksdag komt na de verkiezingen voor het eerst bijeen. Volgens de reglementen zit het oudste lid de vergadering voor. Dat is Klara Zetkin, een communiste die zo verzwakt is dat zij door twee fractiegenotes naar de voorzitterszetel moet worden geleid. Niettemin grijpt zij de gelegenheid aan om een felle toespraak te houden tegen het kapitalisme, waarop het enige antwoord is de proletarische revolutie. Zij spreekt de hoop uit dat ze ondanks haar invaliditeit van het moment nog het genoegen zal mogen smaken als nestor het eerste sovjetcongres van Sovjet Duitsland te openen. De communisten in de Rijksdag juichen haar stormachtig toe. De rest zwijgt. Een krantenverslag: “Dan begint het afroepen van de namen door de griffiers. De Duits Nationalen treden de zaal binnen. Het afroepen van de namen duurt ongeveer een half uur. De uitkomst is dat 578 afgevaardigden aanwezig zijn en het huis derhalve besluiten mag nemen. Daarop neemt de Rijksdag zijn eerste besluiten: twee voorstellen tot ontslag uit hechtenis worden aangenomen, van een communistische en van een nationaalsocialistische afgevaardigde. Dan begint de keuze van het presidium. Dr. Frick (nationaalsocialistisch) stelt als voorzitter zijn fractiegenoot Göring voor. Rädel (communist) stelt zijn fractiegenoot Torgler voor en verklaart dan verder dat zijn fractie en het centraal comité van de Communistische Partij van Duitsland voorstander zijn van een uitsluiting van de nationaalsocialisten bij de keuze van de voorzitter. Mocht bij de eerste stemronde de nationaalsocialist niet gekozen worden, dan zouden de communisten in de tweede ronde voor de sociaaldemocratische kandidaat stemmen. Dittman (sociaaldemocraat) verklaart dat zijn fractie voor de voormalige voorzitter Löbe zal stemmen. Vóór Göring stemmen behalve zijn fractie het Centrum, de Beierse Volkspartij, de Duits Nationalen en de Duitse Volkspartij. De verkiezingsuitslag luidt: 367 stemmen voor Göring, 135 voor Löbe, 80 stemmen voor Torgler en één stem voor Stöhr (nationaalsocialist). Göring is dus met absolute meerderheid tot voorzitter van de Rijksdag gekozen.

Zijn fractie begroet de uitslag met geroffel en “heil”-geroep. Op de vraag van de nestor, verklaart Göring dat hij de keuze accepteert. Een nationaalsocialist roept de vertrekkende nestor toe: “Mevrouw Zetkin, das gibt’s nur einmal. Das kommt nicht wieder”. Onder luid “heil”-geroep van de nationaalsocialisten neemt de net gekozen voorzitter zijn zetel in. Hij verklaart: “Door de meerderheid als vertegenwoordiger van de sterkste fractie tot voorzitter van de Rijksdag gekozen, breng ik dank uit voor het vertrouwen en ik beloof mijn functie onpartijdig en rechtvaardig en in overeenstemming met de bestaande reglementen uit te oefenen. Ik zal zorg dragen voor de orde en de waardigheid van dit huis. Ik laat er echter geen twijfel over bestaan dat ik niet de waardigheid en de eer van het Duitse volk laat aantasten. Ook de eer van de geschiedenis van het Duitse volk zal in mij een overtuigende beschermer vinden.”

Iets meer dan 90 jaar later vond in boekhandel Dussmann op de Friedrichstrasse in Berlijn een flash mob plaats: een dag als van goud.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: een trip.