‘Ik was fan van Poetin, maar in zijn datsja ging het mis’

Er groeide vriendschap tussen de Belgische oud-premier Guy Verhofstadt en de Russische president Vladimir Poetin. Tot Verhofstadt een verkeerde vraag stelde. Daarna kwam hij op de zwarte lijst, hij mocht Rusland niet meer in. Dat vertelt de liberale Europarlementariër in de podcast Betrouwbare Bronnen.

Verhofstadt vreest dat Europa met de inval van Rusland in Oekraïne terugkeert naar het tijdperk van voor de val van de Muur. “Ik ben heel triest”, zegt hij. “Het probleem in dit conflict is niet Rusland. Het probleem is de kleptocratie rond Poetin.” De oorlog in Oekraïne is volgens Verhofstadt bedoeld om Poetins ‘kleptocratische regime’ te verstevigen.

Als leider van de liberalen in het Europees Parlement sprak Verhofstadt in 2014 de protesterende Oekraïense burgers toe op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev. De demonstranten wilden af van het Poetingezinde regime van president Janoekovytsj. “Men zei: je kan daar niet naartoe, er zijn scherpschutters. Daar waren 49 Oekraïense burgers gedood, die ochtend. Maar ik moest. Ik had een ongelooflijke drang die ik niet eerder heb gevoeld. Ik voelde geen angst. Die mensen wilden Europa! Europa was voor hen onafhankelijkheid en vrijheid, dat zag je in hun ogen.”

Verhofstadt was daar samen met de vorig jaar overleden VVD-Europarlementariër Hans van Baalen, die de massa ook toesprak. “Voor hem was er geen scherfvest. Maar hij was dapper.” Het meest dramatische gebeurde ’s nachts, zegt Verhofstadt. “Een aantal leden van de partij van Janoekovytsj liep over naar de oppositie waardoor er een nieuwe meerderheid ontstond. Janoekovytsj vluchtte het land uit. Poetin heeft dit altijd beschouwd als een vernedering.” Als premier van België (van 1999 tot 2008) ontmoette Verhofstadt Poetin regelmatig. “In het begin was ik een grote fan van hem. Hij sprak van een Europese toekomst voor Rusland.”

Poetin was verschillende malen te gast op Europese toppen. “En ik kwam in het Kremlin en ook bij hem privé. De laatste keer was in zijn datsja bij Moskou. En toen brak er iets. Dat was enkele maanden na de moord op de journaliste Anna Politkovskaya, waarvan men denkt dat het Kremlin erachter zat.”

“Hij leidde mij rond in zijn datsja en toonde zijn pony waar hij verliefd op was. We zaten in van die grote zetels en vroeg hem: jij bent de heerser van Rusland, kun je die moord op Politkovskaya niet ophelderen? Toen merkte ik een breuk in het gesprek en in de relatie. Het is nooit meer goed gekomen.”

Verhofstadt is positief over de sancties die het westen instelt. “Daarnaast moeten we Oekraïne helpen, onder meer met wapens. En we moeten culturele banden aanhalen met Russische burgers, studenten bijvoorbeeld. Want de Russische cultuur en de taal maakt onlosmakelijk deel uit van de Europese cultuur. Rusland is een wezenlijk onderdeel van het Europese continent. We moeten er alles aan doen daar de vonk van de democratie weer te laten ontvlammen.”

40 procent van de gasinvoer in de Europese Unie komt uit Rusland. Sommige landen zijn er zelfs volledig van afhankelijk. Zoals vaak loopt Europa ook hier achter de feiten aan, verzucht Verhofstadt. “Als EU-regeringsleiders namen we zestien jaar geleden het besluit om een energie-unie op te richten. Die is er nog altijd niet.”