'Ik ben benieuwd waar Balkenende vanavond aan denkt'

Het is vandaag 4 mei. Vanavond worden de doden herdacht van de Tweede Wereldoorlog. Maar ook de Nederlandse militairen die omkwamen in naoorlogse missies, zoals in Indonesië, Afghanistan, Irak, Libanon en Kosovo.

Meestal woon ik de herdenking bij aan de Amsterdamse Apollolaan. Tijdens de twee minuten stilte spoken oorlogsbeelden door mijn hoofd uit films als Schindler’s List en Saving Private Ryan. Altijd bevind ik mij in gedachten als Nederlandse (joodse) jongen aan de goede kant van de geschiedenis, en herdenk ik wat het buitenlandse duistere kwaad ‘ons’ heeft aangedaan.

Of een land zich aan de juiste kant van de historie bevindt ligt er maar net aan welk perspectief je kiest. Ik groeide op in de tijd dat er nog een IJzeren gordijn was. Onze NAVO-bondgenoot Amerika was ‘goed’, en Rusland was het grote gevaar uit het Oosten (en dat werd bevestigd in elke James Bond-film).

Onlangs zag ik de documentaire “Why we did it” van de Amerikaanse journaliste Rachel Maddow over de werkelijke motieven achter de oorlog in Irak.

We weten het allemaal nog: het Witte Huis van George W. Bush was er destijds ‘van overtuigd’ dat Irak massavernietigingswapens produceerde. Minister Colin Powell hield zijn speech bij de Verenigde Naties om hen ervan te overtuigen dat er snel in Irak moest worden ingegrepen. De VN stemde niet in met een invasie. Amerika vormde vervolgens buiten de VN om een ‘ coalition of the willing ‘. En Nederland sloot zich daar bij aan, ik herinner me nog de beelden van het bezoek van Balkenende en De Hoop-Scheffer aan het Witte Huis.

Jaren later werd duidelijk dat er helemaal geen massavernietigingswapens waren in Irak. Er werd al veel gespeculeerd over een (voor de hand liggend) werkelijk motief voor de Amerikaanse invasie: de Iraakse olievelden. De documentaire van Rachel Maddow toont met documenten en interviews met betrokkenen overtuigend aan dat de regering van George W. Bush al op de eerste dag na hun aantreden (januari 2001, dus nog vele maanden voor 11 september 2001) een plan maakte om de toenmalige Amerikaanse energiecrisis op te lossen door een inval in Irak.

Het klinkt bijna onwerkelijk: er was al vanaf de eerste dag dat Bush en Cheney het Witte Huis betraden een plan om Irak in te vallen. Niet voor de veiligheid van de wereld, maar puur en alleen om de Amerikaanse oliebelangen voor de toekomst veilig te stellen. Het Amerikaanse volk was volgens Cheney nog niet rijp voor deze tweede Irakoorlog. Het zou alleen een kwestie van tijd zijn om daar een juiste aanleiding voor te vinden.

De aanslagen op 11 september werden die aanleiding, daar had Irak helemaal niets mee te maken maar toch werd het Amerikaanse volk – en de wereld – door Bush en vice-president Dick Cheney willens en wetens misleid en in een jarenlange oorlog gestort met als gevolg meer dan een miljoen Iraakse doden, 4,1 miljoen ontheemden en bijna vijfduizend gedode Amerikaanse militairen. Een oorlog onder valse voorwendselen, gesteund door ons. Door Nederland.

Hoe ging onze premier Balkenende later om met zijn politieke steun voor deze Irak oorlog? Hij voorkwam in 2009 koste wat kost een parlementaire enquête over dit onderwerp en riep de commissie Davids in leven waardoor geen van de betrokkenen onder ede is verhoord, en de onderste steen nooit boven is gekomen.

De documentaire “ Why we did it ” heeft de Nederlandse media niet eens gehaald. Ik zou toch graag de reacties willen horen van Jan Peter Balkenende, Jaap de Hoop-Scheffer en Wouter Bos op de bevindingen in deze film. Hoe kwalificeren zij deze daden van de Amerikanen? Zouden er voor de betrokken personen consequenties moeten komen? Hier ligt nog steeds een mooie uitdaging voor het Nederlandse journaille.

Ongetwijfeld heeft Irak inmiddels ook een jaarlijks moment waarop de doden van hun oorlogen worden herdacht. En als op een plein of in een straat in Bagdad door de Iraki’s twee minuten stilte in acht worden genomen voor hun gevallen landgenoten, zullen de gezichten van George Bush en Dick Cheney weleens door hun hoofd schieten. Ik geef ze geen ongelijk. Ik ben benieuwd waar Balkenende vanavond aan denkt.