Ik ben 26 en verlang naar de tijd van Joop den Uyl

De peilingen liegen er niet om: Nederland stevent af op een conservatief-rechts kabinet. Dat is geen hoopvol beeld, zeker niet als je jong bent en deze verkiezingen over je toekomst gaan. Het doet mij verlangen naar de politiek van ver voor mijn tijd. Naar de tijd van Joop den Uyl, toen de meerderheid van Nederland stemde voor sociale en progressieve waarden. Waar zijn al die kiezers nu?

Socioloog Bart Tromp zei over Joop den Uyl: ‘Als hij een bepaald standpunt verdedigt, moet hij er zelf in geloven. Anders kan hij het niet.’ Het is moeilijk voor te stellen dat er politici zijn voor wie dat níet geldt. Je gaat toch juist de politiek in omdat je ergens in gelooft? Toch mist de huidige politiek leiders met passie voor progressieve waarden. Bij de grote partijen zijn er twee smaken: tam en politiek correct of polariserend en conservatief. Dat valt ook op in de verkiezingsdebatten tussen de drie premierskandidaten. Ze doen een strategische dans, waarbij belangrijker lijkt te zijn wat de kiezer wil horen, dan wat de idealen van de partij zijn. Dat steekt schril af tegen Den Uyl, die als premier tijdens een massale demonstratie tegen het regime van Franco spontaan op een geluidswagen klom en vurig pleitte voor internationale solidariteit.

Nu lijkt niemand de urgentie te voelen dat het anders moet. Terwijl verandering hoognodig is, zeker voor de jongere generatie. Voor hen zijn deze verkiezingen belangrijker dan ooit. Als we niet ingrijpen zullen jongeren de gevolgen van de klimaatcrisis zelf gaan ondervinden, is een betaalbaar huis vinden voor hen niet meer mogelijk en staat hun mentale gezondheid door een vastlopende GGZ op het spel. De keuzes die we de komende vier jaar maken hebben dus voor ons vergaande gevolgen.

Bovenal verlang ik naar de tijd van Den Uyl omdat het de tijd was waarin Nederland massaal achter progressieve idealen stond. De solidariteit met mensen binnen en buiten Nederland, is nu ver te zoeken. Hoewel de huidige problemen grote overeenkomsten hebben met wat er in de jaren 70 en 80 speelde. Toen al was de groeiende kloof tussen rijk en arm een van de grootste problemen. Net als jonge activisten nu, pleitte Den Uyl vurig voor mensenrechten. Hij zag in dat er grenzen zitten aan de groei en introduceerde de autoloze zondagen. Dat is precies de mentaliteit die voor het beteugelen van de klimaatcrisis ook nu nodig is.

Die solidariteit is ook tussen generaties nodig, maar toch ligt het stemgedrag van de jongste en oudste kiezers ver uit elkaar. GroenLinks/PvdA is onder jongeren het grootst, maar ook de Partij voor de Dieren en BIJ1 boeken een flinke winst. De prioriteiten liggen bij de oudere kiezers duidelijk anders, die dreigen straks een rechts kabinet met de PVV het zadel in te helpen. Het is natuurlijk ook makkelijk om te stemmen op een partij die belooft de belasting niet te verhogen, als je weet dat je er niet meer bent als de dijken breken. Maar de jongere generatie kan niet verder met nog eens vier jaar ontoereikend beleid.

Het beleid van de afgelopen jaren heeft gezorgd voor steeds meer werkende armen, een woningcrisis, falend klimaatbeleid en de dehumanisering van vluchtelingen en burgerslachtoffers. Het is tijd om af te rekenen met de oude politiek. Vijftig jaar geleden kon het, en nu kan het weer. Die noodzaak voelen ook sommige ouderen, waaronder oud-weerman Gerrit Hiemstra. Hij geeft zijn stem deze verkiezingen letterlijk aan zijn kinderen, vertelde hij vorige week in Khalid en Sophie. Met Hiemstra’s machtiging op zak mag zijn dochter een stem voor hem uitbrengen: “De jongere generatie zou zelf moeten kunnen besluiten over hun eigen toekomst.”

Ik geloof dat ouderen prima zelf op de toekomst kunnen stemmen. Maar de peilingen laten dat nog niet zien. Dus ouders, grootouders, ooms en tantes: geef je stem aan de toekomst. Wij hebben je hulp nodig. Er ligt voor ons niet net zo’n toekomst in het verschiet als voor jongeren vijftig jaar geleden. Het is tijd voor een idealistische, solidaire stem. In de woorden van Den Uyl: ‘Als we zo doorgaan zal het niet alleen de samenleving breken, het zal óns opbreken.’