IJdeltuit Wilders kent geen Duits

Wilders kondigde aan aangifte te doen tegen de in Duitsland werkzame Nederlandse cabaretier en auteur Philip Simon die op tv een opmerking over de PVV-leider maakte. Hij zou hem dood gewenst hebben. Maar was dat wel zo? Jan Dirk Snel zocht het uit en ontdekte dat Wilders en zijn aanhang het Duits niet zo goed beheersen.

Er zijn veel misverstanden in de wereld, al dan niet moedwillig veroorzaakt. Zaterdag meldde de Gelderlander dat Geert Wilders aangifte wil doen tegen de Nederlands-Duitse satiricus Philip Simon. Die zou woensdag 28 mei 2014 in de ZDF-talkshow van Markus Lanz namelijk opgeroepen hebben ‘om de PVV-leider af te schieten’. “Ongelooflijk dat dit zomaar kan op de Duitse tv en ook onweersproken blijft” , reageert Geert Wilders. “Het ZDF geeft blijkbaar graag een podium aan mensen die aanzetten tot moord en geweld. Walgelijk.” Zo kennen we de grote leider van de minuscule, één lid tellende partij weer: aan grote woorden nooit een gebrek, zij het dat het vocabulaire wat beperkt is.

Abschießen Maar klopt het ook? De oorsprong van de ophef ligt kennelijk in een bericht op de weblog van Joost Niemöller, befaamd verdraaikundige te Amsterdam, van vrijdag 30 mei: “Komiek” op Duitse tv: “Wilders gerne abschiessen.” Niemöller, wiens culturele kennis niet overhoudt – hij had nog nooit van Simon gehoord, geen Deutschlandfunk-luisteraar kennelijk, die Niemöller – ziet daarin een oproep ‘om iemand af te laten schieten’. Hij noemt Simon een – waarschuwing: er volgt nu niemölleriaanse verhevenheid – “enorme lul” , die “voor de rechter” gebracht zou moeten worden, “als de Duitse rechtstaat ook maar iets waard was” . En Niemöller besluit aldus: “Ach ja, zoals ze de Joden ook zo gerne wilden abschiessen, Herr Simon. Het nazi jargon heeft hij zich alvast eigen gemaakt.” (Toelichting: ‘nazi jargon’ moet in gewoon, on-Engels Nederlands ‘nazi-jargon’ betekenen. Correct spellen, ach ja.)

Niemöller was wel weer zo attent om te verwijzen naar een YouTube-filmpje van GeertWildersMedia van een halve minuut met het fragment, merkwaardigerwijze overigens in spiegelbeeld en in een vreemde, gedempte belichting (was men analoog aan de in vroeger dagen omgekeerd afgedraaide vinylschijf op zoek naar een geheime boodschap?). Het origineel staat hierboven en begint op 07:30. Ik schrijf de tekst even uit:

Markus Lanz: Grundsätzlich, ist denn, Philip, die … sind die Holländer auch ins Visier der Geheimdienste geraten, bevor wir gleich ausführlicher über Deutschland sprechen? Philip Simon: Da weiß ich eigentlich gar nicht soviel, wenn ich ehrlich bin. Ich habe es nicht so mitgekriegt. Markus Lanz: Ruf doch mal die NSA an! Philip Simon: V ielleicht haben sie Herrn Wilders ja ein bißchen ins Visier genommen, aber den können sie von mir so gern abschießen. Markus Lanz: Den Rechtspopulisten? Philip Simon: Ja, genau. [Tot het publiek:] Geert Wilders kennen Sie? Das ist ein bißchen so ein Typ wie Jörg Haider. Da mach’ ich mir wenig Sorgen. Der wird schon sein’ Weg finden. Aus Holland habe ich es nicht so mitbekommen, nee.’

Dat is alles, althans wat dit onderwerp betreft. De vraag is nu dus wat de zinsnede “den können sie von mir so gern abschießen” precies betekent. Doelt Simon daar werkelijk op het letterlijk afknallen, dus doodschieten van de politicus, zoals Niemöller, Wilders zelve, zijn trouwe page Harm Beertema – die er niet voor terugdeinst ook Duitsers met zijn onbegrip lastig te vallen – en een horde andere lieden schijnen te denken? Of gaat het om een gangbare uitdrukking in het Duits, waarbij ‘jemanden abschießen’ zoveel als ‘jemanden kündigen / um seinen Posten bringen’ betekent, zoals Walter van der Cruijsen onder verwijzing naar de Redensarten-Index betoogde?

Unmöglich machen Ik besloot de vraag aan mijn goede Duitse vriend Wolfgang te S. voor te leggen. Kan men ‘abschießen’ hier als ‘erschießen’ interpreteren, vroeg ik hem, of betekent het zoiets als ‘kündigen oder keine Aufmerksamkeit geben’? Zijn antwoord, waarvoor ik hem ook hier graag dank zeg, was helder en ondubbelzinnig:

“abschießen heißt nie und nimmer erschießen. Man kann nämlich Kanzler, Fußballtrainer, Politiker insofern abschießen, dass man versucht, sie durch Kritik und Lächerlich machen, das Aufdecken von Affären und andere (verbale) Angriffe unmöglich zu machen und sie so aus ihrem Amt zu jagen – oder von ihrem Platz in den Medien. Insofern ist die zweite Erklärung genau richtig! Aber manche Spießer scheinen eben nicht in Bildern denken zu können!’”

Zo, nu horen we het eens van een ander, iemand die het Duits als moedertaal heeft. Abschießen kan in dit verband dus nooit doodschieten betekenen. Het gaat erom iemand door middel van kritiek, door de spot met hem te drijven, misstappen aan het licht te brengen en met behulp van andere verbale middelen het leven zuur te maken, hem uit zijn functie te verdrijven of hem zijn plaats in het publieke debat te ontzeggen. Dat is dus uit wat mij betreft onverdachte en niet belanghebbende bron precies wat het management van Simons ook al aan de Gelderlander vertelde: “Simon uitte de wens dat de kiezers deze politici en stromingen weer uit het beeld laten verdwijnen.” En dus ook wat het ZDF uitlegde: dat het gaat om “een houding van onverschilligheid ten opzichte van een politicus”.

Wenig Sorgen Dat is ook precies wat Simon even later met zoveel woorden zegt. Hij maakt zich over Wilders helemaal niet druk ( wenig Sorgen ). En dat bedoelt hij ook met zijn vergelijking met Jörg Haider. De Gelderlander meent mijns inziens ten onrechte dat Simon zinspeelt ‘op het dodelijke ongeluk waarbij de omstreden Oostenrijkse politicus om het leven kwam’. Haider was namelijk allang voor zijn dood in 2008 over zijn nationale politieke hoogtepunt heen. En bovendien, na de verontrusting die zijn optreden in gans Europa veroorzaakt had, was toch al gebleken dat hij niet zo’n geweldig gevaar vormde. Simon bedoelt het allemaal geruststellend. Neem dergelijke lieden niet zo serieus!

Dat het Simon juist om een zekere achteloosheid ten aanzien van het belang van Wilders gaat, kan men ook aan de reactie van de presentator, de andere studiogasten en het publiek zien. Als hij echt grof gesuggereerd had om Wilders maar af te knallen, had men ongetwijfeld heftig, geschrokken misschien of zelfs verontwaardigd, gereageerd, maar daarvan is tijdens het gesprek geen sprake. De opmerking gaat rimpelloos voorbij. Men vindt het allemaal heel gewoon. En dat was het ook.

Maar ja, iemand die zich helemaal niet druk over hem maakt en hem eigenlijk geen woord waard acht, daar moet de Rechtspopulist met het ‘krankzinnige haar’ – aldus Freek de Jonge, een in Nederland wat bekendere satiricus, die zich gewoon komiek noemt, al in 2004, die eraan toevoegde: ‘Ik vind, als er iemand een hoofddoekje moet dragen, dan is het die Wilders wel’ – natuurlijk nog aan wennen. Gekwetste ijdelheid, dat moet het ‘em zijn.

Dit artikel verscheen op het weblog van Jan Dirk Snel, daar is ook nog meer uitleg te vinden.