Huurders van Nederland, verenigt u!

Het broeit in Berlijn. Vorige maand gingen tienduizenden Berlijners de straat op. Ooit stond de stad bekend als een goedkope stad om te wonen, maar de afgelopen jaren zagen investeerders hun kans schoon. Ze kochten vele huurwoningen op en bouwden ze om tot luxe appartementen. Er ontstonden enorme vastgoedreuzen met soms wel tienduizenden huizen en veel macht. De huren explodeerden. In sommige wijken verdubbelde of verviervoudigde de huur in tien jaar tijd. Berlijners werden steeds verder uit het centrum van de stad gedreven. In plaats van thuis te geven, stonden ze op en kwamen ze in actie. Ze eisen veilige en betaalbare woningen. Ze startten een initiatief om vastgoedbedrijven met meer dan drieduizend woningen in hun bezit te onteigenen. De Berlijners vinden namelijk dat één van hun belangrijkste levensbehoeften in het geding is door de grote vastgoedcowboys die woningen puur zien als objecten om winst mee te maken. Wanneer huurwoningen onteigend worden en weer in handen komen van huurdersverenigingen zonder financieel belang, wordt goed wonen weer gewaarborgd, vinden de Berlijners.

In Nederland is ook een groot tekort aan betaalbare (huur)woningen. Huisjesmelkers maken daar grif gebruik van door absurde huren te vragen voor kleine kamers en studio’s. Net als in Berlijn stegen hier de huurprijzen de afgelopen jaren flink. Was de gemiddelde huurprijs in het eerste kwartaal van 2010 nog 12 euro per vierkante meter, was dit in 2019 al meer dan 16 euro; een stijging van meer dan 30 procent in amper tien jaar tijd. In de Randstad ligt de huurprijs nog een stuk hoger. In Amsterdam betaal je meer dan 23 euro per vierkante meter. Ook is het voor starters op de woningmarkt steeds moeilijker om een huis te vinden. Niet alleen zitten jongeren van nu vast aan torenhoge schulden door het schuldenstelsel – waardoor het lastig is om een hypotheek te krijgen – ook worden ze steeds vaker weggeconcurreerd door vastgoedinvesteerders.

Dit zijn gevolgen van een systeem dat uitgaat van concurrentie en marktdenken. Vastgoedeigenaren doen precies wat het economisch systeem van hen verwacht. Zij bezuinigen op onderhoud en gooien prijzen voor hun huurders omhoog, om maar zoveel mogelijk winst te maken. Een dergelijk systeem leidt onherroepelijk tot de huidige situatie, waarvan huurders en woningzoekenden de dupe zijn. Het recht op een goed en betaalbaar huis verandert in een privilege.

Als we veilig en betaalbaar wonen willen garanderen, moet er iets veranderen. Uiteindelijk moeten we de markt uit de kamermarkt slopen. Gemeentes zouden met corporaties voldoende en goede corporatiewoningen moeten bouwen, bijvoorbeeld door snel bestaande leegstaande panden hiervoor geschikt te maken. Dan kunnen we stoppen met het afgeven van vergunningen voor particulieren kamerverhuurders en jagen we huisjesmelkers het land uit. Tot die tijd moet actief de macht van vastgoedbazen aan banden worden gelegd. Het vergunningstelsel dat vorig jaar in de Tweede Kamer is aangenomen, is een stapje in de goede richting. Huisbazen die de fout in gaan, kunnen beboet worden en zelfs hun vergunning kwijtraken. Maar net als het voorstel in Berlijn zou ook in Nederland het onteigenen van panden van grote huisjesmelkers met veel huizen een goed plan kunnen zijn. Ook kunnen we denken aan een maximum aantal panden dat iemand in zijn bezit mag hebben of het invoeren van een woonplicht. Allemaal maatregelen die de wind uit de zeilen van vastgoedinvesteerders halen en waar de discussie over gevoerd moet worden.

Maar hoe dwingen we dat af? Nederlandse huurders moeten net als de Berlijners massaal opstaan tegen uitbuiting en hun recht op betaalbare woningen opeisen. Een woning is van dusdanig belang dat we de macht daarover niet in handen mogen laten zijn van mensen en bedrijven die op winst belust zijn. We moeten een halt toeroepen aan het kapitalisme in deze sector. En Berlijn laat zien; wanneer huurders de handen ineenslaan en de straat op gaan om verbeteringen opeisen is verandering mogelijk. Huurders van Nederland, verenigt u!