Houtsnippers bijstoken is bizarre logica

De krankzinnige discussie rond kolencentrales en meestook van biomassa in Nederland maakt één ding kristalhelder: bindende doelstellingen voor duurzame energie zijn een abominabele raadgever.

Op het eerste gezicht tart het Nederlandse beleid rond kolencentrales elke logica. Zo is onlangs berekend dat de vijf kolencentrales in Nederland  3,3 miljard euro waard zijn. Tegelijk gaat het kabinet, volgens onderzoekssite Follow The Money, de aankomende acht jaar 3 tot 4 miljard euro uitgeven om die kolencentrales te verduurzamen via meestook van biomassa.

Hiermee geeft het kabinet de energiebedrijven dus de totale waarde van hun kolencentrales cadeau en noemt dat duurzaam energiebeleid. Energiebedrijven zijn de lachende derde. Met de gratis miljarden kunnen ze optisch verduurzamen en tegelijk volop profiteren van ‘goedkope’ kolen. Dus gaan de gascentrales uit en stijgt de electriciteitsproductie uit kolen  voor het vierde jaar op rij.

Dan het positieve duurzaamheidseffect waar het kabinet mee schermt. Ten eerste is de netto bijdrage aan duurzaamheid van de ‘verantwoord’ gekapte bomen die in kolencentrales verdwijnen,  zeer omstreden. Maar zelfs als meestook van biomassa inderdaad de CO2-uitstoot verlaagt, dan is er een simpele manier om een veel grotere daling te bereiken: doe alle kolencentrales uit en de gascentrales weer aan.

Energiecentrum Nederland  rekende het vorig jaar al keurig voor. Door de kolencentrales, inclusief meestook, te sluiten zou de jaarlijkse CO2-uitstoot van Nederland meteen met 15 megaton per jaar zakken, ofwel 30% van de ruim  50 megaton  die energiebedrijven gezamenlijk uitbraakten in 2015. Tegelijk zouden huishoudens slechts een tientje per jaar duurder uit zijn. Er verscheen een WNF studie waaruit blijkt dat het sluiten van de centrales in ons land 620 voortijdige sterfgevallen voorkomt.

Peperduur Gascentrales zelf zijn zeker geen ideaal eindpunt. Maar door de kolencentrales vervroegd dicht te spijkeren, vallen wel vele extra miljarden vrij om de energietransitie, zoals wind en zon, structureel te versnellen. Miljarden die anders in houtsnippers verdwijnen

Waarom blijven we dan met deze waanzin doorgaan? Omdat er één invalshoek is waarmee peperdure meestook zonder enig duurzaam resultaat toch zijn eigen bizarre logica kent: als je je beleid stuurt op doelstellingen voor aandelen duurzame energie. Nederland heeft zich in EU-verband verplicht tot een aandeel duurzame energie van 14% van het totaal in 2020. Volgens het Energieakkoord moet dit percentage in 2023 naar 16% zijn opgetrokken. In 2014 stond de teller echter op een luttele  5,6%.

Met de hete adem van 2020 in hun nek, verzon het huidige kabinet een list: grootschalige subsidiering van meestook in kolencentrales. Elke houtsnipper telt namelijk als duurzame energie. Dat voordeel valt echter weg als je op gas overstapt. Die overstap leidt per saldo weliswaar tot grotere CO2-reductie, maar ook tot een lager aandeel duurzame energie: 10,8% in 2020, volgens ECN, in plaats van 12% inclusief meestook in kolencentrales.

En zo pompen we, na decennia van duurzaam gezwabber, miljarden in meestook om een arbitrair percentage te halen. Tegelijkertijd verdringt de inkoop van houtsnippers andere projecten die wel substantieel bijdragen aan duurzaamheid, innovatie en werkgelegenheid. De eerste tranch van de SDE+ 2016 is zo zwaar overtekend, mede door een handvol meestookprojecten, dat duizenden andere aanvragen op de plank dreigen te blijven liggen

Ook andere maatregelen, zoals de salderingsregeling die zonnestroom bij particulieren en op scholen stimuleert, worden achteloos afgeschreven. Mede dankzij deze regeling zijn al  350.000 particulieren  overgestapt op zonnestroom. In 2015 werkten ruim  9000 mensen  in de zonnesector. En dat terwijl de kosten van salderen, zo’n 50 miljoen per jaar (in 2015), een aalmoes zijn in vergelijking met de miljarden die in meestook verdwijnen. Toch kiest dit kabinet liever voor opgroening van kolencentrales, terwijl driekwart van de Nederlandse bevolking voor sluiting is.

Dit artikel verscheen eerder op de opiniepagina van Trouw.