Houd anders helemaal op met politieke debatten op de TV

Het publiek wordt er geen steek wijzer van.

Pieter Omtzigt heeft zijn rijk gevulde knuppeltas maar weer eens geopend om er eentje in het hoenderhok te gooien. Ditmaal ging het hem om de verkiezingsdebatten op TV. Hij leent zich niet voor politieke shows waarin kandidaten twee minuten krijgen om elkaar onder te schoffelen. Hij ziet meer in verbale krachtmetingen tussen twee of drie kandidaten over één wezenlijk onderwerp. En dat mag dan best een halve avond vullen. Zo kunnen de deelnemers hun standpunten duidelijk voor het voetlicht brengen.

Wie denkt dat de publieke omroepen zonder inmenging bepalen hoe verkiezingsdebatten eruit zien, slaat de plank mis. Zij zijn het resultaat van langdurig en nauwkeurig overleg tussen redacties en de spindoctors van de verschillende kandidaten want die moeten natuurlijk wel willen komen. Als Pauw straks zeven kandidaten verwelkomt en ze om te beginnen één minuut geeft om te praten over de zorg, is dat van te voren uit en te na besproken en door de politieke partijen zo geaccordeerd.

Zo'n debat oude stijl is heel geschikt om kandidaten hun minute of fame te laten zien en hun gevatheid. Kijkers leren niets over hun werkelijke opvattingen of wat ze van de studiogasten kunnen verwachten als ze eenmaal gekozen zijn. Je hebt er niets aan om in het stemhokje je keuze mee te bepalen. Het is de vraag of dat wel het geval is als twee of drie kandidaten met elkaar in debat gaan over één onderwerp. Je moet dan zelf goed ingevoerd zijn om zo'n gedachtenwisseling werkelijk op haar merites te kunnen beoordelen. Daarbij gaat het dan niet zozeer over misstanden als wel over remedies. Werken de oplossingen van de kandidaten in de praktijk?

Misschien is het beter helemaal met die debatten op te houden. Omroepredacties kunnen hun tijd en aandacht beter besteden aan het journalistieke handwerk: diepgaande reportages over de grote problemen waarmee het land worstelt en de verschillende oplossingen, uitgebreide interviews met kandidaten waarbij het vooral gaat om het track record. Wat hebben zij tot nog toe in de praktijk laten zien? Vergelijkingen van verschillende partijprogramma's op specifieke thema's, wat zijn de verschillen, wat zijn de overeenkomsten? Hoe reëel is het allemaal oog in oog met de praktijk van alledag en de technische mogelijkheden?

Ook zou men kandidaten kunnen bevragen over urgente praktische problemen. Twee voorbeelden uit deze week: de helft van de scholen is bouwkundig in slechte staat. Hoe gaan we dat concreet aanpakken en hoeveel mag dat kosten. Het aantal zorgaanbieders in de rode cijfers is vorig jaar verdubbeld. Gemiddeld boeken zij een rendement van nog geen procent terwijl zij van de overheid hun eigen broek op moeten houden. Het zijn er bij elkaar 30.000(!). Hoe urgent is dit en wat wilt U hier concreet mee doen?

Eigen rekenmeesters op de redactie zijn in dit verband alles behalve een overbodige luxe. Anders kun je de usual suspects zoals al die hoofdeconomen van CBS en de banken niet zaakkundig bevragen.

Daar heeft het publiek wat aan, niet aan pratende hoofden die allemaal de slimste willen zijn.

En als die politici zo nodig willen debatteren, dan huren ze maar een zaaltje. Of openen ze een YouTube-kanaal. Het is potdozie 2023.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de omroep en het zware weer.