Weinig hoop op rechtvaardigheid voor Mitch

Op 13 november begon de strafzaak tegen twee anonieme politieagenten die in 2015 betrokken waren bij de moord op Mitch Henriquez. Dat deze zaak geen rechtvaardige uitkomst zou hebben stond eigenlijk al vast voor aanvang.

De politie en het Openbaar Ministerie (OM) hadden in de aanloop alles gedaan om de betrokken agenten te dekken: zij konden hun getuigenissen op elkaar afstemmen; ze kregen van toenmalig Korpschef Bouman de toezegging dat zij hun baan konden behouden en geen geld zouden mislopen als gevolg van hun schorsing; en het OM koos ervoor om slechts twee van de vijf agenten te vervolgen.

Ook werd er aanvankelijk gelogen over de dood van Mitch: volgens een eerste verklaring van het OM zou Mitch onderweg naar het politiebureau ‘onwel’ zijn geworden. Al snel daarna kwamen beelden naar buiten waarop te zien was hoe Mitch bewusteloos en gewond een politiebusje werd ingesleept. Volgens het OM zou er niet bewust zijn gelogen, maar slechts sprake zijn geweest van ‘een heel ongelukkige woordkeus’.

Zaak Tijdens de rechtszittingen zelf kwamen nog een aantal aanvullende redenen op om te twijfelen aan de bedoelingen van het Openbaar Ministerie. Aan het begin van de zaak voerde het OM drie deskundigen op. In tegenstelling tot de forensisch patholoog beweerden zij dat Mitch niet door wurging, maar door een ‘acuut stresssyndroom’ was omgekomen.

Dit zou betekenen dat Mitch niet door het geweld van de agenten, maar door zijn eigen opwinding zou zijn overleden. De belangrijkste van deze drie deskundigen is Kees Das, die in het verleden herhaald bijdroeg aan de vrijspraak van diverse cipiers doordat hij andere conclusies trok dan het Nederlands Forensisch Instituut.

Het ‘acuut stresssyndroom’ is volgens Richard Korver, de advocaat van de familie, internationaal geen erkende, maar juist omstreden syndroom. In Nederland is vrijwel alle literatuur hierover door dezelfde Kees Das geschreven, aldus Korver.

Een centraal argument in de lezing van de drie deskundigen was dat Mitch niet blauw aanliep als gevolg van de door de agenten toegepaste nekklem. Dat was op de beelden van het OM althans niet te zien. De beelden die het OM gebruikten bleken echter – ‘per abuis’, zo zegt het OM – van een lagere kwaliteit te zijn dan de originele beelden die het OM ook in bezit had.

De originele beelden werden door Korver wel boven tafel gehaald en lieten zien dat Mitch’ hoofd paars werd. Hoewel de beelden in de rechtszaak werden vertoond, zagen de deskundigen geen reden om hun oordeel over de doodsoorzaak te herzien.

Ook getuigenverklaringen lieten weinig heel van het verhaal van de agenten: niemand dacht dat Mitch echt gewapend was. De agenten vonden het, getuige de beelden, zelfs niet nodig om hem te fouilleren en er was geen sprake van een dreigende sfeer. Bovendien was op opnamen te horen dat omstanders dingen zeiden als ‘Jullie hebben hem doodgemaakt!’ en ‘Daar zit geen leven meer in’.

Dit maakt het onbegrijpelijk dat de agenten niet de ambulance – die, zoals zij moeten hebben geweten, slechts 300 meter verderop stond – belden, maar Mitch aan zijn lot over lieten, meenamen naar het bureau en pas daar over gingen tot het inschakelen van medische hulp.

Vertrouwen Aangezien de dood van Mitch tot grote ophef leidde en zelfs rellen, en de verschrikkelijke beelden van het politiegeweld bij velen nog vers in het geheugen liggen, moet het het OM wel erg gortig geleken hebben om vrijspraak te eisen. Iedereen die een beetje heeft opgelet weet immers dat de agenten extreem geweld toepasten en vervolgens geen hulp boden.

Toch vindt het OM dat de agenten niet verantwoordelijk zijn voor Mitch’ dood. Het enige dat hen wordt verweten is dat hun – volgens het OM op zich gerechtvaardigde – geweld ‘buitenproportioneel’ was. Aangezien de agenten volgens het OM ‘al voldoende gestraft’ zouden zijn, vindt het niet dat hen een straf moet worden opgelegd. De advocaten van de twee agenten eisen wel volledige vrijspraak.

Het racistische deel van Nederland lijkt van mening te zijn dat Mitch zijn dood over zichzelf heeft afgeroepen door een slechte grap te maken. Kennelijk zijn zij dus van mening dat er een doodstraf zou moeten staan op het maken van slechte grappen, voor mensen met een gekleurde huid althans.

Maar dat deel van de mensen dat niet verblind is door racistische haat en dit proces heeft gevolgd, is inmiddels wel wat illusies in de onafhankelijkheid van de politie en het OM kwijt. Het signaal van OM en politietop aan agenten, en in het bijzonder aan het beruchte racistische en gewelddadige Haagse korps, is moeilijk mis te verstaan: als u over de schreef gaat, zullen we er alles aan doen u uit de wind te houden.

Of de rechterlijke macht net zo bereid is om haar legitimiteit te schaden valt nog te bezien. De onpartijdigheid en rechtvaardigheid van de rechtspraak is namelijk een centraal onderdeel van de ideologie van Nederland als ‘democratische rechtsstaat’. Het belang om deze schijn op te houden weegt daarom zwaar. Wat dat betreft is het wel tekenend dat in deze kwestie zelfs De Telegraaf spreekt van ‘De onnavolgbare redenering van het OM’.

Om die reden staat het niet op voorhand vast dat de rechters wel zullen meegaan in het betoog van het OM. Maar dat er weinig reden is om erg optimistisch te zijn is inmiddels kraakhelder.

Op 21 december doet de rechtbank uitspraak in de zaak Mitch Henriquez. Op 16 december is een demonstratie tegen politiegeweld op de Koekamp in Den Haag:  #Justice for Mitch Henriquez Zie Justice For Mitch Henriquez op Facebook.