Hoogste baas OM voert kruistocht tegen euthanasie

Kan een officier van justitie een zaak aan het rollen brengen als blijkt dat hij vooringenomen is? Op zich ligt het antwoord voor de hand: natuurlijk niet. Maar de praktijk is soms weerbarstig. Neem Rinus Otte, de hoogste baas van het Openbaar Ministerie, die met gestrekte benen de strijd tegen euthanasie ingaat. Op 29 september is de voorzitter van de Coöperatie de Laatste Wil aangehouden op betrokkenheid bij zelfdoding en daarom is zijn huis onderste boven gehaald. Hij wordt concreet verdacht van deelneming aan een criminele organisatie die als oogmerk heeft het plegen en/of beramen van het misdrijf hulp bij zelfdoding.

OM richt zijn pijlen op de Coöperatie de Laatste Wil die er voor strijdt dat we zelf kunnen bepalen wanneer ons leven voltooid is en dat we in alle legaliteit de middelen en steun kunnen krijgen voor het beëindigen van het leven. Dat is tegen het zere been van Otte. Hij verdenkt de Coöperatie ervan het dodelijke Middel X te slijten aan wie er maar om vraagt en dan valt al snel het woord criminele organisatie. Voor dat verwijt bestaat zelfs geen vermoeden van bewijs. Sinds de oprichting in 2013 heeft de Coöperatie de Laatste Wil welbewust binnen de wet gehandeld.

De terechte vraag is, wat bezielt Rinus Otte om zijn positie als hoogste baas van het OM te gebruiken – misbruiken? – om ten strijde te trekken tegen euthanasie? Het antwoord op die vraag is niet moeilijk te duiden. Hij is geen voorstander van euthanasie; daar windt hij geen doekjes om. In Trouw van 28 juli jongstleden zegt hij het eens te zijn met filosoof Paul van Tongeren die vindt dat euthanasie een tobberig onderwerp is en dat misschien ook wel moet blijven. Diezelfde Paul van Tongeren heeft eerder in dit verband zijn twijfel uitgesproken of wij wèl de vrije wil hebben om zelf te beschikken over ons eigen leven en onze eigen dood.

In de wereld van dit denken vertoeft procureur-generaal Rinus Otte, zoals ook blijkt uit een wat stroperige bijdrage van hem aan de weblog Ivoren Toga van 21 december 2018: “… de dood is het grootste taboe dat ons leven vergezelt, hoort te vergezellen, ons behoort te doordringen dat we hier niet eeuwig zijn, dat ons leven verantwoordelijk moet worden geleefd, want we leven maar eenmaal . . . Het lijden is dan ook geen aanklacht van het leven, het is een zingevingsvraag die is verweven met het leven.”

Hij vervolgt: “De zingeving is gedurende millennia vormgegeven door het geloof, het geloof in een Schepper die de mens heeft geschapen en heeft bestemd tot een bepaald doel. Leven en sterven was in Zijn hand. Het nemen van andermans en eigen leven was daarmee niet aan de mens zelf en was taboe. In hoog tempo is deze zingeving vervangen door een individualistisch firmament. De mens lijkt heerser over zijn lot en meester over zijn ziel te zijn geworden.”

Het is duidelijk, Rinus Otte, de hoogste baas van het OM, heeft het niet zo op met euthanasie, laat staan met het zelfbeschikkingsrecht van mensen over hun eigen leven en dood. Als vrij persoon moet hij dat zelf weten. Maar zijn moeilijk mis te verstane standpunt over euthanasie en zelfbeschikking maakt hem ongeschikt om dit belangrijke maatschappelijke vraagstuk in zijn portefeuille te hebben. Het debat over de vrijwillig gekozen dood, op een humane wijze verkregen, moet niet in de kiem gesmoord worden door vanuit het strafrecht telkens met een moreel oordeel te wapperen, inclusief de dreiging met celstraffen.