Hoog tijd voor betere ondersteuning van mantelzorgers, méér investeringen en minder marktwerking in de zorg

Mantelzorg is een cruciaal en helaas vaak onzichtbaar onderdeel van onze samenleving. Tegelijkertijd is het een vast onderdeel van het dagelijks leven van steeds meer Nederlanders. Ondanks de hoge druk die veel mantelzorgers nu al ervaren, wil het demissionaire kabinet een nog groter beroep op hen doen. Volgens het kabinet dé manier om in te spelen op vergrijzing, kostenstijgingen en personeelstekorten in de zorg. Het is echter zeer onverstandig beleid, waar zorgprofessionals, patiënten noch mantelzorgers zelf mee zijn geholpen. De rek is er namelijk uit en het is hoog tijd voor betere ondersteuning van mantelzorgers, méér investeringen in zorgmedewerkers en minder marktwerking in de zorg. En een kortere werkweek. 

Mantelzorgklem
Meer dan 800.000 van de vijf miljoen mantelzorgende Nederlanders leveren intensieve mantelzorg, meer dan 8 uur per week. Veel mantelzorgers hebben een baan, 60% is vrouw, één op de vier jongeren zorgt voor een naaste. Als die cijfers één ding aangeven is het dat mantelzorgers op dit moment eigenlijk al overvraagd worden. En nu wordt mantelzorg als een oplossing gepresenteerd om de werkdruk van zorgprofessionals te verlichten, maar die zorgprofessionals - ook weer bovengemiddeld vaak vrouw - zijn al hofleverancier voor de mantelzorg. Daarnaast wordt op vrouwen werkzaam in de zorg druk uitgeoefend om meer uren te gaan werken. Hoe bizar wil je het hebben?

Prioriteiten stellen
Op dit moment is de werkdruk in de zorg hoog en de waardering laag. Voor veel medewerkers in de zorg een reden om de sector te verlaten, waardoor personeelstekorten nog verder stijgen. Dezelfde overheid die mantelzorgers nu vraagt die personeelstekorten onbetaald op te lossen, is in hoge mate zélf verantwoordelijk voor de exodus. De introductie van marktwerking in de zorg heeft geleid tot een bizarre administratieve regeldruk. En daarnaast hielpen voortdurende bezuinigingen, het ontslag van 70.000 zorgverleners en de miskenning van de professionaliteit van zorgverleners ook niet bepaald mee om mensen binnenboord te houden. Deze spiraal moet worden doorbroken en wat de FNV betreft krijgen investeringen in de werknemers en het tegengaan van de marktwerking de hoogste prioriteit.

Mantelzorgverlof
Daarnaast is ook betere ondersteuning onmisbaar: allereerst door serieuze stappen te zetten in het regelen van langdurig verlof – de mogelijkheid om betaald vrij te nemen om te mantelzorgen - gefinancierd uit algemene middelen. Dat laatste is gerechtvaardigd gezien het belang van mantelzorg voor onze samenleving, de verantwoordelijkheid die de overheid draagt, maar ook vanwege de maatschappelijke baten die mantelzorgers nu onbetaald leveren.

Korter werken, dat loont!
Bovendien kunnen we lessen trekken uit een Britse proef met de vierdaagse werkweek. Die proef leidde tot bijzonder positieve resultaten voor bedrijven en werknemers: 39% ervoer minder stress, er waren 71% minder burn-outklachten en zo’n 65% minder ziekteverzuim. Bovendien had 60% van de mensen meer tijd voor zorg aan kinderen of andere familie, nam het aantal ontslagen met 57% af én belangrijk: leden de productiviteit en omzet er niet onder. Kortom: een vierdaagse werkweek zorgt voor een gezondere werk-privé balans en maakt mantelzorg beter werkbaar zonder dat bedrijven eronder leiden. In haar brief hierover aan de Tweede Kamer stelde minister Van Gennip onlangs dat de dialoog over de vierdaagse werkweek moet worden doorgezet, ook in relatie tot mantelzorg. Dat lijkt me urgent.

Kortom, het is tijd voor échte oplossingen: voor een toekomstbestendige zorg met fatsoenlijke werkomstandigheden, het ondersteunen van mantelzorgers én een gezonde balans tussen werk en zorg waarbij we de gevolgen van vergrijzing niet afwentelen op individuele mantelzorgers, maar collectief verantwoordelijkheid nemen.

cc-foto: Ziekenzorg CMrMT