Homo individualis

In mijn eerdere moderne sprookje ‘Luchtkastelen’ verhaalde ik al van het cynisme van het grootkapitaal waar grootschalige milieurampen worden verpakt in de geluksmarketing van ‘De wereld wordt steeds kleiner en alles is nu voor iedereen bereikbaar’. Een soort omgekeerd communistisch gedachtegoed en deze keer als vergoelijking voor het globale kapitalisme.

‘Alles moet kunnen’ is het adagium van de stompzinnige consument die zich net zolang een gat door de ozonlaag, en een breukvlak door Moeder Aarde consumeert totdat de kruik in het water te barsten gaat. Of zoiets.

Wij hebben het goed en zullen reizen tot er niets meer te bereizen valt, en geen (milieu-)oorlog die ons stopt. Hoewel twee losstaande verworvenheden verwarren wij graag gemakzuchtig ‘het recht hebben op..’ met ‘gebruik maken van..’. Maar aan nuancering doen we natuurlijk helemaal niet meer.

Hele beschavingen worden vertrapt onder de vlag van het schijnbaar alles vergoelijkende begrip ‘toerisme’ dat inmiddels is uitgegroeid tot mondiale ramp. Defaitisme of realisme?

‘Internet’ was die doos van Pandora die, na te zijn opengezet, miljoenen deed beseffen dat er een hele wereld viel te verkennen waarvan zij voorheen het bestaan niet eens vermoedden. Prijsvechtende vliegtuigmaatschappijen als EasyJet faciliteerden vervolgens gewetenloos een reislustige massa die willens en wetens zijn eigen behoeften als eerste bevredigd. Handel is handel. Wrang genoeg betekent die ongebreidelde reislust zo langzaamaan de ondergang van de door die massa zo geliefde reisdoelen.

Naast de toerist is de digitale nomade, de totaal wereldvervreemde met laptop en mobiel vergroeide wereldburger bron van een geheel nieuw probleem. Zij zijn de nieuwe parasieten die geheel in eigen ‘bubbel’ besloten de wereld als hun speelplaats beschouwen. ‘The world is their oyster’ en verschaft deze geprivilegieerde generatie een alibi van totaal non-besef. Een levensgevaarlijke houding die ‘Na mij de zondvloed’ predikt. Grenzen bestaan niet meer, waarom dan niet grenzeloos leven? De groep die geen hap van zijn exotische voorgerecht kan nemen zonder dat eerst te fotograferen en duizendvoudig te delen (Hoera, voor de durfal die het gerecht daarna ook bij de uitgang vastlegt. Het zou vast een prikkelende site opleveren van al die dampende decadente drollen).

Deze individuen laten zich niets gelegen liggen aan de plaatselijke omstandigheden, laat staan dat zij zich bekommeren om de zorgen van de lokale bevolking. Hedonisme heet de vlag waaronder zij varen. “Ieder voor zich en God voor z’n eigen” (Fons Jansen).

Woedende en verontruste bewoners van de Spaanse (schier-)eilanden pikken het dan ook niet langer en gaan de straat op. Het massatoerisme brengt de gemiddelde burger geen enkele voorspoed. Lokale infrastructuur is vaak helemaal niet ingericht op de hordes toeristen en buiten de hekken van het all-inclusive resort gaat de armoede gewoon door.  

Wereldwonderen als piramide en soortgelijke bouwsels zijn uitgesleten en verzakt. Venetië heft inmiddels een ‘tolbedrag’ om de stad te mogen betreden. De monumentale stad verzakt al jaren en zal vermoedelijk uiteindelijk in de golven verdwijnen omdat het de zware toeristendruk eenvoudigweg niet kan dragen (mét of zonder tol overigens). Duizenden jaren van beschaving moeten wijken voor overconsumentisme in onze absurd doorgeslagen consumptiemaatschappij waarbij niemand meer verantwoordelijkheid neemt voor eigen gedrag maar zich verliest in de ethiek en moraal van de stomme kudde.

We denderen over de aarde, alles in onze kielzog vernietigend met de ultieme selfie als Heilige Graal. Het beeld ten bewijze van je fysieke aanwezigheid was ooit een grapje aangaande het stereotiepe gedrag van de Aziatische toerist maar is anno nu bittere werkelijkheid geworden.                   

De droom van ‘zoveel mogelijk van de wereld te hebben gezien’ als hoogste goed is omgeslagen in een nachtmerrie, nu de miljarden die onschuldige jeugddroom om zetten in realiteit. Een reis- en migratiegedrag waar deze planeet langzaam aan onderdoor gaat. Benieuwd hoe lang Atlas nog genegen is ons te torsen.