Hoezo zijn we lekker op dreef met de ‘vergroening’ van stroom?

Afgezien van het feit dat stroom door biomassa in de eerste helft van 2024 iets afnam, is het wat voorbarig om te stellen dat hier sprake is van een trend.

Nog nooit leverden hernieuwbare energiebronnen Nederland zo veel stroom op. Dankzij zon en wind en biomassa, ofwel geperste houtkorrels. Die laatste raken uit de gratie, schrijft Trouw deze week. Het klopt dat meer dan de helft van alle elektriciteit afkomstig is uit zon, wind en biomassa. Maar of het hier gaat om een ‘razendsnelle vergroening’ van de stroomvoorziening’ zoals Tjerk Gualthérie van Weezel zaterdag stelt in de Volkskrant valt te betwijfelen.

Raakt biomassa uit de gratie of is dit wat de politiek en industrie ons wil laten geloven? We horen het maar al te vaak: ‘Vattenfall gaat toch stoppen met de bouw van de grootste biomassacentrale in Diemen?’ Of ‘biomassa was toch over ‘hoogtepunt’ heen?’

Was het maar waar.

Afgezien van het feit dat stroom door biomassa in de eerste helft van 2024 iets afnam, is het wat voorbarig om te stellen dat hier sprake is van een trend, zoals Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stelt (2024), blijft de cruciale vraag onbeantwoord. Ofwel, - hoe ‘lekker op dreef’ (in woorden van Van Weezel) zijn we werkelijk met de ‘vergroening’?

Trouw doet afgelopen week doet een poging deze vraag te beantwoorden in de laatste alinea. Onder het kopje ‘afvangen en opslaan’ komt de aap uit de mouw.

Om de uitstoot van biomassa op te vangen, krijgen biomassacentrales zgn CO2-filters om broeikasgas onder de zee op te slaan. Volgens deze methode (ook BECCS genoemd) zouden biomassacentrales “optimale klimaatwinst” opleveren.

Het klopt dat RWE dit ook in Nederland ambieert. Sterker nog, ondanks bovengenoemde ontwikkelingen (tijdelijke afname biomassa en toename windenergie) is het grootste Energiebedrijf in NL, RWE, reeds dit jaar begonnen met de overstap van steenkool naar 100% biomassa op houtpellets.

RWE krijgt hiervoor, opmerkelijk genoeg, nog steeds subsidie. Deze biomassa wordt verkregen door, de immer voortgaande, kaalkap en met bulkcarriers uit het buitenland geïmporteerd. Nu ca 3.5 miljoen ton in opmaat naar een allesbrekend van record - 7,5 miljoen ton versnipperde bossen - de komende jaren.

Wat verder niet wordt benoemd is dat deze significante groei van biomassa de komende jaren, ten onrechte, wordt gelegitimeerd met een nog uiterst dubieus (niet evidence based) en duur experiment van C02-opslag onder de zee (BECCS). Betaald met publiek geld via overheidssubsidies.  

Op dit moment wordt hiervoor de basis gelegd in Brussel. Via het kader voor emissiehandel (nu nog vrijwillig) wordt het fundament gelegd voor nieuwe klimaatsubsidies. Nu het duurzaamheidsimago van biomassa dusdanig beschadigd is geraakt, fungeert de ‘opvang en opslagmethode onder zee’ (BECCS) als Trojaans om alsnog miljarden euro’s aan subsidie binnen te halen.

Beweren dat er een “razendsnelle vergroening” is en dat biomassa structureel terugloopt, zijn dus ietwat boude beweringen die geen recht doet aan de huidige, erbarmelijke staat van zowel klimaat als ecologie.

Ofwel het verbranden van biomassa voor energieopwekking in combinatie met afvang en opslag van CO2 is een valse belofte, slecht voor klimaat en biodiversiteit. En feitelijk niet anders dan een nieuwe marketing truc van energiebedrijven om hun kolen- en energiecentrales op biomassa te blijven stoken.

In plaats hiervan kunnen politici en beleidsmakers beter inzetten op het werkelijk verminderen van de uitstoot van CO2 en andere zorgwekkende stoffen in alle sectoren door te focussen op energiebesparing. Daarnaast vragen natuurlijke ecosystemen dringend om herstel en bescherming zodat deze hun rol van koolstofput kunnen vervullen. Deze gecombineerde aanpak heeft op korte termijn al een grote kans van slagen als gelijktijdig de financiële ondersteuning voor onbewezen, dure en niet duurzame experimenten, zoals koolstofopslag onder de zee, een halt worden toegeroepen en ingezet voor energiebesparing en natuurherstel.