Hoeveel klachten waren er nou echt over Nilüfer Gündogan?

Alles wat maar gebruikt kon worden om haar naam te grabbel te gooien werd in stelling gebracht, tot privézaken van vóór haar Kamerlidmaatschap aan toe.

Aanstaande zondag komt Volt bijeen om te praten over het verleden en de toekomst. De kwestie-Gündogan hangt als een grauwe sluier over het congres. Ruim twee maanden geleden nog een populair Kamerlid, nu een zetelrover die seksueel grensoverschrijdend gedrag vertoont. In de politiek kan het snel gaan, zeker als een partij zich van een van de eigen politici wil ontdoen. Daar heeft het alle schijn van.

Laten we kijken hoe deze situatie ontstond. We hebben dit weekend nieuwe informatie gekregen waarmee we het begin van deze crisis kunnen reconstrueren: afgelopen zondag publiceerde Volt een tijdlijn en gaf antwoorden op vragen van leden. Dit vult het beeld aan dat we al hadden door het eerdere kort geding en de informatiesessie voor Volt-leden. Ook hebben we verklaringen van melders via NRC. Zo ontstaat een redelijk consistent beeld hoe Gündogan op een zijspoor kwam te staan. Een verhaal in drie bedrijven.

Bedrijf 1: Voor de schorsing
In de tijdlijn beschrijft Volt de situatie voordat de eerste klacht binnenkwam. Er waren toen al ‘signalen’ en daar zijn gesprekken over gevoerd. Gündogans uitlatingen waren niet altijd in lijn ‘met hetgeen Volt wil uitstralen’. We weten inmiddels door NRC dat er al ruim voor de Tweede Kamerverkiezingen een vertrouwensbreuk was tussen Laurens Dassen en Gündogan. De uitlatingen die niet in lijn waren met de gewenste uitstraling betreffen in ieder geval een tweet aan Thierry Baudet.

We lezen dat Gündogans gedrag niet overeenkomt met de Volt-gedragscode. Leden moeten zich volgens die code onthouden van iedere vorm van ‘agressie, discriminatie en pestgedrag’. Dat zijn zware termen. De suggestie is dat Gündogan zich hieraan bezondigde. Maar tegelijk geldt dat dit in de betreffende periode nooit aanleiding was tot een verbetertraject zoals Volt dat zelf voorschreef. Er waren wel gesprekken. Als de situatie zo ernstig was als nu wordt gesuggereerd, was het redelijk geweest eerder in te grijpen. Waarom deed Volt dat niet? Kennelijk is de evaluatie achteraf anders dan op het moment zelf.

Bedrijf 2: Een eerste melding
Op 21 januari ontvangt Volt een eerste ‘officiële klacht’. In Volts eigen tijdlijn ontstaat onduidelijkheid wat er precies aan de hand is. Eén regel nadat Volt dit een ‘officiële klacht’ noemt, staat dat het een ‘melding’ was. Wat was het nu? In het kort geding konden we leren dat deze melding van de persoonlijk medewerker van Gündogan kwam. Hij wilde er geen officiële klacht van maken. Het ging dus expliciet om een melding, geen klacht. Volt maakt deze achteraf zwaarder dan deze op 21 januari was.

Volt schrijft dat de klacht hard aankomt. Raar, want er was voor deze melding al sprake van een vertrouwensbreuk en volgens Volt ook van ‘agressie, discriminatie en pestgedrag’. De melding is echter een logisch vervolg op deze voorgeschiedenis. Onverwacht was deze in ieder geval niet. Een klacht verandert de situatie alleen in formele zin, maar precies hier zit het probleem: het was geen klacht, maar een melding en dus was er in formele zin juist niets nieuws onder de zon op 21 januari.

26 januari wordt de ervaring van de melder opgetekend. In de tijdlijn volgt een boeiende passage: ‘Daarnaast wordt geschetst dat meer mensen last hebben van het gedrag’. Let op de lijdende vorm: wie zegt dit precies? Is het de melder of een andere Volt-functionaris? Op 8 februari doet onderzoeksbureau Bing een ‘interview ter verificatie’. Met wie wordt niet bekendgemaakt, maar het beeld van de eerste melder wordt bevestigd. Het gaat nog steeds over één melder die zei geen formele klacht in te dienen.

Bedrijf 3: Opeens meer klagers
Op 8 februari meldt Volt uit het niets: ‘Co-voorzitters melden dat intussen meer signalen binnenkomen bij de partij’. Raar: er is op dat moment helemaal geen schorsing en er is ook geen publiciteit geweest. Opeens zijn er toch ‘meer signalen’ binnengekomen. Hoe kan dat zo plotseling? Waarom waren die signalen er niet eerder al, maar komen ze pas naar boven nu er een melding ligt? Gaat dit over het gedrag van Gündogan waarvan men al langer vond dat het niet deugde maar waarop men nooit had ingegrepen? Of zijn er opeens nieuwe klachten? Waarom op dit specifieke tijdstip, zonder externe aanleiding?

We lezen op 13 februari – de dag van de schorsing – dat er voor en na die dag personen zijn die ‘ervaringen met Gündogan’ willen delen. Na de schorsing is dit logisch: sommige mensen hadden wellicht hun klachten over Gündogan nooit geuit. Toen ze hoorden van de schorsing, voelden ze zich veilig genoeg om dat alsnog te doen. Maar hoe kunnen mensen dat ook al vóór de schorsing gedaan hebben? Toen was er immers nog niets over de hele zaak bekend gemaakt. Het was allemaal vertrouwelijk: er was geen schorsing en geen publiciteit. Het heeft er alle schijn van dat deze mensen op de hoogte zijn gesteld wat er gaande was.

Een belrondje
In de tijdlijn van Volt loopt alles door elkaar: er wordt gepraat over ‘signalen’, ‘meldingen’, ‘ervaringen’ en ‘klachten’. Die hebben allemaal een andere zwaarte. Waar dit allemaal betrekking op heeft wordt nergens concreet gemaakt. Verantwoordelijkheden lopen bovendien door elkaar: vaak trekken de fractie – lees: Laurens Dassen – en het bestuur samen op en worden hun rollen niet onderscheiden, waardoor individuele acties en meningen niet herleidbaar zijn.

Achteraf is helder dat Volt Gündogans gedrag afkeurt. Wat dat gedrag precies is, wordt uit de tijdlijn niet duidelijk. Daarvoor moeten we terug naar NRC. Daar lazen we verklaringen van vijf betrokkenen. Probleem: die verhalen lijken aangedikt. Er is een incident op de verjaardag van Gündogan in 2020, toen ze geen Kamerlid was en er geen machtsrelatie bestond. Ze wordt verweten te veel te hebben gezopen op een congres in Lissabon. Daar was de hele partij lam. Dat de in leren broek gehulde Gündogan met haar jarenlange ervaring in de gay scene een homo om zijn geaardheid intimideert is zeer onwaarschijnlijk.

De volgtijdelijkheid is dubieus. De tijdlijn suggereert een opeenstapeling van klachten, maar ten tijde van de schorsing was het er één, hetgeen ook bij het kort geding bleek. Nu lijken het er op dat moment opeens meer, terwijl mensen ‘uit alle geledingen van de partij’ helemaal niet konden weten dat dit speelde, want alles werd vertrouwelijk behandeld. Er kwamen opeens zonder enige verklaring of aanleiding spontaan meer meldingen binnen. Heel toevallig allemaal. 

Zo kon Volt opeens van meerdere meldingen spreken in plaats van één. Meest waarschijnlijke conclusie: sommige mensen zijn er actief op gewezen dat dit het moment was om Gündogan te elimineren. Alles wat maar gebruikt kon worden om haar naam te grabbel te gooien werd in stelling gebracht, tot privézaken van vóór haar Kamerlidmaatschap aan toe. De Volt-leden hoeven zondag de partijtop dus maar één vraag te stellen: wie heeft dit bekokstoofd?