Hoe Zwarte Piet toch zwart kan blijven

Vriend en vijand is het er over eens. De discussie rondom zwarte Piet begint vermoeiend te worden. De harde kern pro en anti staan elkaar naar het leven, standpunten zijn uitgekauwd en nu ook de kinderombudsvrouw 24/7 bezig is met het invullen van aangifteformulieren is het hoog tijd voor het introduceren van een oplossing die de tand des tijds kan doorstaan. Een oplossing ook waarmee beide partijen volledig hun zin zouden krijgen.

De context Jan Schenkman introduceerde ZP in 1850. Toeval of niet maar precies in datzelfde jaar barstte er in Nederland een maatschappelijke discussie los over de vraag of, in navolging van andere (omringende) landen, de slavernij in Nederland nu ook afgeschaft zou moeten worden. In de tussentijd bleven de schepen komen en gaan. Schepen volgestouwd met zwarte mannen die voornamelijk exotische kruiden en suiker aan Nederlandse wal brachten. Toeval bestaat, maar precies het soort spul dat anderhalve eeuw later nog in ieder kinderschoentje terug te vinden zou zijn in de vorm van kruidnootjes en suikergoed. Hoewel de slavernij in 1863 werd afgeschaft, bleef door de eeuwenlange donkere periode bij de zwarte gemeenschap een diepe en moeilijk te herstellen wond achter. Bij de Nederlanders daarentegen bleef een mierzoete herinnering achter in de vorm van een Gouden Eeuw. Een eeuw die de geschiedenis in zou gaan als een periode van welvaart en overvloed, welke tot op de dag van vandaag tijdens de Sinterklaasviering tot uiting wordt gebracht in het massaal geven van cadeautjes aan elkaar. Groter kon het verschil in beleving over onze gezamenlijke geschiedenis niet zijn. Dit zou ons meer dan 150 jaar lang verdeeld houden.

De oplossing Nu, 150 jaar later, moeten we verder, maar nog steeds bepalen de verschillende kijken op ons gezamenlijke verleden dat we elkaar niet recht in de ogen kunnen zien. Alleen al daarom is het nodig om de betekenis van het ‘feest’ te veranderen en het ‘feest’ terug, en binnen een realistisch historisch perspectief, te plaatsen. Niet meer jokken over Spanje en de schoorsteen, maar het beestje bij de naam noemen waarbij recht wordt gedaan aan beide partijen. Laten we onze kinderen voortaan vertellen dat zwarte Piet zwart is, omdat hij uit Afrika komt.

Het gaat om erkenning. Erkenning van leed, maar ook het kunnen opeisen van een gedeeld cultureel en historisch verleden. Tot op heden is het slavernijverleden een zwarte bladzijde gebleven. In dat licht is een viering zoals deze nu geschiedt een pijnlijke ervaring. Maar hoe anders zou het zijn wanneer we het geen feest maar een herdenking zouden noemen. Met daaraan gekoppeld een jaarlijks ritueel gericht op kinderen waarin iedere keer een stukje van onze gezamenlijke geschiedenis wordt uitgebeeld. De intocht, waardoor kinderen leren hoe de Nederlandse cultuur is opgebouwd, waarom er zwarte mensen in Nederland zijn. Over welke pijnlijke maar waardevolle rol zij hebben in de Nederlandse geschiedenis. Over welke goederen zij brachten, uitgebeeld in de vorm van pepernoten en suikergoed en waarom zij zelfs in hun land overzee tot op de dag van vandaag Nederlands spreken.

Het zou kinderen- en iedere generatie opnieuw inzicht geven in hoe Nederland aan een deel van haar rijkdom is gekomen. Dat zwarte mensen daar een belangrijk aandeel in hebben gehad. Dat zwarte mensen daar ook een zware prijs voor hebben betaald. We zouden kinderen kunnen leren dat we dit nu niet meer zo doen. Dat we vrienden zijn en gelijkwaardig aan elkaar. Een boodschap die op zichzelf een briljante en verzoenende afsluiting van ieder jaar zou kunnen zijn in de bezinnende en donkere dagen voor kerst. En dan laten we de kinderen als dank voor de komst van suiker en goed tekeningen maken die ze in hun schoen moeten doen. Tekeningen voor zwarte Piet, de verpersoonlijking van hij die ons suikergoed bracht. .

De toekomst Zwarte Piet zou zwart kunnen blijven. We zouden kunnen vertellen dat, omdat de slavernij is afgeschaft, we dit nu vieren met cadeautjes en gedichtjes uit een florerende Gouden Eeuw. Het zou twee of zelfs meerdere vliegen in één klap het zwijgen opleggen. Nazaten krijgen eindelijk een dag van erkenning, herdenking en bevrijding. Nieuwe generaties krijgen kennis en inzicht van de periode waarin er slavernij heeft plaats gevonden. Kinderen maken tekeningen die ze naar Zwarte Piet sturen uit dankbaarheid voor alles wat hij heeft gedaan of moest nalaten. Het zou verbroederen. Ons als mensen en samenleving dichter bij elkaar brengen. Het zou afrekenen met jaarlijks terugkerende discussies waarin we ieder jaar hoog geëmotioneerd stuk lopen op elkaar. Maar veel belangrijker is dat zwarte kinderen die dan nog nageroepen worden zich trots zouden kunnen voelen in plaats van gediscrimineerd.

Binnen zo’n concept zou ik één keer per jaar dolgraag eens een zwarte Piet willen spelen. In mijn geval zonder schmink en met alleen mijn eigen trotse donker getinte huidskleur.