Hoe we zoekend naar houvast steeds meer op drift raken

Overal zijn haarden van onverdraagzaamheid. In Harskamp verzetten mensen zich met geweld tegen de komst van mensen die Afghanistan ontvlucht zijn, als zwarte mensen zich gediscrimineerd voelen zeggen witte mensen dat het wel meevalt, als wetenschappers, politici of journalisten iets beweren roepen mensen op het Malieveld of het Museumplein dat ze liegen, boeren die het klimaat verzieken zijn helden, mensen die vragen iets aan het klimaat te doen zijn drammers en op grote schaal isoleren mensen zichzelf in een zelfgekozen – dikwijls nieuwe – identiteit en vragen daar enerzijds aandacht en acceptatie voor en vinden anderzijds ieder woord dat je over hen zegt een vorm van stigmatisering, uitsluiting of een uiting van je eigen gevoeligheid. Ze willen meedoen zonder genoemd te worden en vragen tegelijkertijd aandacht voor hun bijzondere positie. Het is een fuik. Een naar soort draaikolk waar tolerantie voor intolerantie wordt versleten en andersom.

We leven echt in gekke tijden. Overal is strijd. Zelfs in liefde zit een diskwalificatie en zelfs in bekommernis wordt keihard geoordeeld en veroordeeld. Heel de wereld wordt ingedeeld in goed of fout en eigenlijk is niemand meer zonder meer oké. En zelfs als je dat benoemt – of voor openheid, veiligheid, solidariteit of tolerantie pleit – word je in een van de kampen geduwd om aan te tonen dat je toch niet deugt. Zo wordt de aarde langzaam een hel, nog voor het ooit een hemel heeft kunnen worden.

Steeds meer mensen proberen aan die hel te ontsnappen door zich te storten op allerlei alternatieve manieren van leven en vooral op bewustzijnsgroei en persoonlijke ontwikkeling. Daarbij keren ze dan vaak niet naar binnen, maar paradoxaal meer en meer naar buiten. Ze reizen steeds verder van huis om zichzelf te vinden, denken zichzelf te bevrijden door – bijvoorbeeld seksueel – over hun grenzen te gaan en jagen onder het mom van een spirituele reis verlangens na en zeggen zich daarbij te laten inspireren door religies die juist als kern hebben je van verlangens te bevrijden. Iedere gehechtheid of verlangen is een vorm van lijden, behalve voor de op hol geslagen mens blijkbaar. Ze blijven rust zoeken in de herrie buiten, terwijl de stilte in henzelf zit en ze vanuit die innerlijke rust met veel meer liefde en compassie naar buiten zouden kunnen kijken. Met oprechte aandacht en barmhartigheid en niet met geveinsde liefde of ingestudeerde knuffels die het eigen gelijk voeden, het ego strelen en in een vermeende eenheid vooral verschillen aanwijzen om zo – bedoeld of onbedoeld – verdeeldheid te zaaien.

Echte liefde oogst liefde. Zo simpel is het. Maar echte liefde is blijkbaar schaars. We gaan zware tijden tegemoet. Of we zitten er al middenin. De natuur roert zich met stormen, hevige regenval en hitte en de mensen graven zich in in hun eigen gelijk en isoleren zich in een zelfgekozen identiteit die eigenlijk niemand mag begrijpen. We willen allemaal radicaal anders dan een ander zijn. Ongrijpbaar. Als los zwevende atomen. Dat is misschien goed voor de autonomie, maar er is moeilijk mee te bouwen. Het sociaal contract krijgt zo een voortdurend tenzij. Ik ben benieuwd wat dat ons brengt. Ik vrees weinig goeds eigenlijk.