Hoe reizen per trein zo duur en onaangenaam mogelijk wordt gemaakt
Energietransitie noch klimaatbeleid zijn gediend zijn bij de opstelling van de Nederlandse Spoorwegen.
"Internationale treindrukte deze zomer in goede banen geleid". Onder deze kop verspreidde de NS zelf het bericht dat vanaf 15 juni het reizen per spoor naar het buitenland zal worden ontmoedigd. Anders kunnen de maatregelen niet worden uitgelegd: je moet heel lang van tevoren een vaste plaats bespreken. Je bent je reismogelijkheid kwijt als je om een of andere reden niet tijdig op het station kunt zijn. Het aantal goedkope kaartjes neemt af. Kortom, wie niet met auto of bus rijdt, kan beter het vliegtuig nemen. Dat is vaak nog goedkoper ook en het is in dit verband niet relevant dat die belastingvrije kerosine mogen tanken. Misschien zal ik in de nabije toekomst nog met heimwee terug denken aan de maand april van het jaar 2023, toen mijn lief en ik nog zonder ingewikkeldheden met de ICE van en naar Berlijn konden reizen.
Eerder al bedong de NS bij de overheid de mogelijkheid het reizen in de spits nog duurder te maken terwijl er in de dienstregeling geschrapt mag worden. Dat staat in de onderhandse concessie voor de tien jaar vanaf 2025, die de NS uit handen van de regering ontving.
Slechtere service, hogere prijzen. Hoe zou dat nou komen? Is de diepere achtergrond misschien het feit dat er aan het hoofd van dit bedrijf geen spoorwegingenieurs meer staan maar omhooggevallen boekhouders zoals Wouter Koolmees?
In ieder geval is duidelijk dat energietransitie noch klimaatbeleid gediend zijn bij de opstelling van de Nederlandse Spoorwegen. Het is blijkbaar van het grootste belang dat vliegreizigers de weg naar de internationale treinen weten terug te vinden en dat forenzen – voor zover ze niet fietsen – maar beter een spoorabonnement kunnen aanschaffen. De NS doet er echter alles aan die ontwikkeling tegen te gaan. Ze maken reizen in hun godverlaten product zo duur en onaantrekkelijk mogelijk. Er zit een enorm gat in de markt maar de cententellers in de directiekamers merken het niet eens. Ze hebben van marktwerking maar één ding begrepen: als je producten schaars zijn, kun je er hogere prijzen voor vragen.
Een van mijn leermeesters is de verkeerssocioloog Henk Bakker, een halve eeuw geleden hoofdredacteur van het Amsterdamse universitaire weekblad Folia Civitatis. "Han", zei hij tegen mij, "Je moet géén auto kopen. Over een paar jaar raakt Nederland verstopt door de files. Snelwegen aanleggen helpt niet. Dan ontstaat de file gewoon op een andere plek. De toekomst is aan het openbaar vervoer. Als je een keer echt een auto nodig hebt, neem je een taxi. Waarom zou je voor die paar keer dat je hem gebruikt, een auto voor de deur zetten?"
Ik luisterde naar Henk en haalde nooit een rijbewijs. Daarom rijd ik al een halve eeuw vooral elektrisch, namelijk per tram, metro en trein. Dat kan in deze eeuw alleen maar omdat ik wat dat betreft gunstig woon, want het vertrouwen van Henk Bakker in het openbaar vervoer is ernstig beschaamd. Dat is zeker de afgelopen decennia alleen maar uitgewied en uitgekleed. Ook zijn de prijzen fors gestegen. Grote delen van Nederland zijn voor mij ontoegankelijk geworden omdat er nauwelijks nog een bus komt. De files bereiken nieuwe records.
En profeet Henk Bakker – te jong overleden helaas – draait zich om in het graf.
Tegelijk wordt de Nederlandse burgers een schuldgevoel aangepraat met betrekking tot hun ecologische voetafdruk. Dat is namelijk de nieuwste manier waarop falende bestuurders hun eigen betegelde paadje schoonvegen: gewone mensen aanspreken op de resultaten van hun handelen. Trap niet in die val. Als ze U uit de auto of het vliegtuig willen krijgen, laat ze dan voor een behoorlijk alternatief per spoor zorgen. En dat is niet het too little and too late waarmee de spindoctors van de NS nu schermen.
De service in de restauratiewagens van Mitropa. U hoort er bij de gelijkname foxtrot van George Boulanger:
Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.
Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: hoe kom je van koningshuizen af?