Hoe rechts het begrip woke vergiftigt en het publieke debat om zeep helpt

De term woke is afkomstig uit een Amerikaans protestlied uit de jaren '30 van Lead Belly. Negen zwarte tieners werden aangeklaagd en ter dood veroordeeld voor de verkrachting van twee witte vrouwen. Later bleek dat er van verkrachting geen sprake was geweest. Het verhaal was verzonnen door witte racisten. In het lied Scottsboro Boys gebruikt Lead Belly de term 'stay woke' om de luisteraar aan te sporen zich bewust te blijven van racisme in de samenleving. Later werd de term uitgebreid naar bewustzijn op het gebied van ook andere vormen van ongelijkheid.

De laatste jaren is het begrip woke gekaapt door rechtse politici en opiniemakers die er progressieve ontwikkelingen mee trachten te dwarsbomen. Het is in die zin een opvolger van de term 'politiek correct' die lang gebruikt werd om bijvoorbeeld het aankaarten van racisme tegen te gaan.

De rechtse campagne is effectief in het scheppen van een angstcultuur, waarbij de burgers wordt wijsgemaakt dat de vrijheid van meningsuiting bedreigd wordt door progressieve krachten. Voorbeelden daarvan zijn niet of nauwelijks voor handen maar in Nederland waarschuwde VVD minister van Justitie Dilan Yeşilgöz niettemin voor 'het gevaar van woke'. 

De Belgische publieke omroep VRT spreekt in de podcast 'Snapt ge mij nu?' met drie jongeren over het begrip woke. Ook in België wordt de term door rechtse partijen gebruikt in verkiezingscampagnes, veelal om de aandacht af te leiden van werkelijke problemen. De hetze blijft niet zonder resultaat. 

"Ik spreek er nu minder over", zegt Gilles Mbiye-Beya. "Ik was betrokken bij de Black Lives Matter-beweging en zelfs toen al werd de term nogal los en lacherig gebruikt. Die term is nu zo hard misvormd en verbogen dat ik niet meer durf te zeggen dat ik woke ben, want dan word ik meteen het doelwit van rechts-conservatieve partijen."

In het veranderen van de politieke lading van het begrip spelen de media een grote rol. Die doen bijvoorbeeld alsof er een 'woke'-beweging is met een specifieke agenda. Dat is een verzinsel.

"We moeten vooral oppassen dat we niet kritiekloos de frames van bepaalde partijen overnemen. Niet alles is 'woke'", zegt Jonathan Hendrickx. "Vooral journalisten moeten opletten dat ze de term 'woke' juist gebruiken. 'Woke' is geen groepering met een leider. De woorden ‘wokisten’ en ‘wokers’ zijn eigenlijk verzonnen constructen. Ja we mogen erover spreken maar het is belangrijk hoe je erover spreekt."

cc-foto: waltarrrr