Hoe maken we de klimaatcrisis eenvoudig
Mensen hebben geen aandacht voor belangrijke dingen, alleen voor ongebruikelijke dingen.
In haar interview met Met het Oog op Morgenstelde klimaatgedragswetenschapper dr. Loes Kreemers over de tactieken van Extinction Rebellion: "Wat je ziet is dat mensen eigenlijk geen aandacht hebben voor belangrijke dingen, maar dat ze wel aandacht hebben voor ongebruikelijke dingen. En wat deze organisatie doet is met ongebruikelijke dingen aandacht vragen voor belangrijke dingen."
Loes heeft gelijk. Wetenschappers vragen al decennia aandacht voor de klimaatcrisis en krijgen die niet. Wat we ook vinden van burgerlijke ongehoorzaamheid als manier van actievoeren, de vruchtbare samenwerking tussen Extinction Rebellion en het Openbaar Ministerie hadden als effect dat het dagenlang over de klimaatcrisis ging. Met het oog op morgen is dat een goede zaak.
Oneindige Afleiding
De aandacht van talkshows voor de demonstratie was op zichzelf een goede zaak. Het leidde wel tot Don’t Look Up-achtige taferelen. In deze film zitten twee wetenschappers aan een talkshowtafel om de mensheid te waarschuwen voor een naderende meteoriet. De talkshow-hosts proberen het vooral gezellig te houden.
Bij Renze op Zaterdag zei klimaatactiviste Anne Kervers, die net uit de cel kwam, “Ik denk dat waar het om gaat is dat we nu afstevenen op meer dan twee en een halve graad opwarming en dat staat gelijk aan een catastrofale ineenstorting van onze ecosystemen. We hebben afgelopen zomer al gezien hoe we droogte hebben gehad in Europa en dat drinkwater op rantsoen ging in Frankrijk. En dat gaat alleen maar erger worden.” Precies 17 seconden ging het echt over de klimaatcrisis.
Een paar minuten later ging het over het dansende koningspaar. Mediawetenschapper Dominic Pettman beschrijft dit fenomeen in zijn boek Infinite Distraction: Paying attention to social media. Onze mediaconsumptie heeft alle onderwerpen genivelleerd. Een onhandige uitspraak (de advocaat had een aantal dagen geleden het optreden van het OM vergeleken met het Iraanse regime), de potentiële instorting van onze samenleving, het dansje van prinses Amalia en de clash tussen Angela de Jong en Johan Derksen krijgen dezelfde aandacht. Mensen hebben geen aandacht voor belangrijke dingen, alleen voor ongebruikelijke dingen.
Made to stick
Is jezelf aan een talkshowtafel vastplakken de enige manier om aandacht vast te houden? In Made to Stick: Why some ideas survive and others dieanalyseren Chip en Dan Heath waarom sommige verhalen wel blijven hangen en anderen niet. Een idee dat blijft plakken moet eenvoudig, verrassend, concreet, geloofwaardig, emotioneel en verhalend zijn. Wat dat betreft deed Anne, met haar persoonlijke, emotionele maar ook kalme verhaal het heel goed.
Hoe maken we de klimaatcrisis eenvoudig, verrassend, concreet, geloofwaardig, emotioneel en verhalend? Het zou wel fijn zijn als de mensheid nog een tijdje kon blijven plakken.
Klimaatgekte
Zondag zat burgemeester Jan van Zanen bij Buitenhof op drie meter afstand van rechtenstudente en klimaatactivist Hannah Prins en Amnesty International-waarnemer Gerbrig Klos. De absurditeit stopte niet bij het feit dat Van Zanen weigerde met de twee dames in gesprek te gaan. Eerst mocht hij aan tafel zijn verhaal doen, en toen vond er een wisseling plaats waarbij hij op de stoel mocht zitten toekijken. De burgemeester beweerde niet te hebben geweten dat de demonstratie plaats zou vinden, maar hoe wist het Openbaar Ministerie dan klimaatactivisten preventief op te pakken. Hij wist het precieze aantal arrestanten niet, Hannah wel. Aan het eind van het gesprek vond op initiatief van Twan Huys de eerste interactie plaats. Hannah en Jan gaan binnenkort koffie drinken. Ik zou graag een vlieg op de muur zijn.
De vorig jaar overleden filosoof Bruno Latour beweerde dat de klimaatcrisis ons allen gek maakt. Volgens Latour zijn er vijf soorten gekken: de klimaatontkenners, degenen die geloven dat de technologie en het bedrijfsleven de klimaatcrisis gaat oplossen, degenen die aan een klimaatdepressie lijden, de artiesten en anderen die in hun veilige bubbel leven, en tot slot de geksten van al: degenen die geloven dat het nog goed gaat komen.
Ik behoor tot deze laatste categorie. Maar dan moeten wel alle soorten gekken met elkaar gaan praten en aandacht hebben voor wat belangrijk is.
Mario Veen schrijft op persoonlijke titel.