Hoe komt het dat Van Rey wordt verheven tot Robin Hood?

Macht erotiseert wordt wel eens beweerd. Het is opvallend dat ik in de discussies rondom de persoon Jos van Rey vooral oudere Roermondse vrouwen op TV zag. Zij benadrukken dat Van Reys val jammer is en dat hij zoveel goeds heeft gedaan voor Roermond. Zou de stelling dan toch waar zijn?

En hoe zit het met de stelling dat macht corrumpeert? Helaas is er te weinig wetenschappelijk onderzoek om daar een duidelijk antwoord op te geven. Ondanks dat Nicollò Machiavelli al in de 15e eeuw beschreef hoe politici misbruik maakten van macht.

Het is onduidelijk of mensen met macht sneller geneigd zijn tot corruptie. Het is natuurlijk wel zo dat mensen met macht, meer mogelijkheden hebben tot het plegen van corruptie. Zij hebben de optie macht dusdanig in te zetten dat het kan leiden tot profijt voor hun zelf of hun directe omgeving. Dat politici slechter zijn dan een gemiddelde burger kunnen we nog niet zeggen, maar we maken ze wel tot gelegenheidsdieven.

In de discussie over Jos van Rey is er een groot aantal mensen die blijven benadrukken wat hij heeft gedaan voor de stad Roermond. Blijkbaar zijn mensen dusdanig opportunistisch dat het overtreden van regels of het misbruiken van macht is toegestaan als je er zelf beter van wordt.

We zijn meer vergevingsgezind als we voordeel hebben aan de corruptie. Waarschijnlijk zouden de mensen in Roermond schande spreken over de persoon Jos van Rey (zelfs zonder dat deze veroordeeld is) als hij wethouder was geweest van Amsterdam.

Het lijkt wel een soort van Robin Hood verhaal: je mag stelen als je de buit wel maar met anderen deelt.

Als bioloog weet ik allang dat we opportunistische apen zijn. Waarbij de scheidslijn tussen goed en kwaad niet zo duidelijk is te trekken. En waar normen en waarden rekbare begrippen zijn. Mogelijk is dat ook de reden dat mensen, zoals Van Rey, die beschuldigd worden van corruptie geloven in hun eigen onschuld. Want wie bepaald wat goed en kwaad is? Volgens Machiavelli zijn dat de machthebbers.

Bioloog Patrick van Veen is een expert op het gebied van sociale relaties op het werk. Zijn laatste verschenen boek is Dierbare Collega’s. Gedrag zien en begrijpen, en vervolgens iets met die wijsheid doen – dat is een van de basisvaardigheden die Van Veen bij meer managers zou willen zien.