Hoe John de Mol een echt utopia had kunnen maken

In Utopia, het nieuwe reality-programma van John de Mol dat op 6 januari 2014 van start is gegaan, zullen de deelnemers in een jaar tijd vanuit het niets (een kale loods op een onbewerkt stuk land ergens in het Gooi) een eigen en ideale wereld gaan bouwen. Het idee spreekt me aan, ik was jaren terug ook een bewonderaar van de eerste uitzendingen van Big Brother. Het raakvlak tussen televisie en werkelijkheid vind ik (als beeldend kunstenaar) heel interessant.

Voor het geld hoeft de Mol niet meer te werken, zei hij zondag 5 januari aan de stamtafel bij Eva Jinek. Hij gaat gewoon door omdat hij van televisie maken houdt. Jineks andere gast, Yvon Jaspers, zat tegenover de Mol om haar programma Boer Zoekt Vrouw te promoten. Ze maken beiden emo-tv, waarbij ze authentieke emoties van hoofdrolspelers (geen acteurs) op het scherm uitvergroten. Alleen is bij de programma’s van de Mol het spel-element en de publieksdeelname vele malen groter.

Jaspers is even ambitieus als de Mol, concludeerde Jinek, maar dat het net iets anders lag werd duidelijk toen Jaspers haar ambitie ging toelichten. Ze wees op het verschil in werkwijze. In de programma’s van de Mol wordt een aparte televisiewerkelijkheid neergezet, zei ze, terwijl Boer Zoekt Vrouw zich in de realiteit afspeelt. Ze verontschuldigde zich omdat het wellicht vaag zou klinken, maar haar ambitie richt zich voornamelijk op de immateriële verdiensten. Het gaat haar om het gegeven dat het televisieprogramma een positieve bijdrage levert aan de echte leefomgeving van de boeren.

Daarmee stipt ze een aspect van de creatieve industrie aan dat nog in de kinderschoenen staat. Er is in televisieland – en in de kunstwereld – een groot onontgonnen gebied, waarover nauwelijks gesproken wordt. Hier kunnen professionals een volgende stap zetten.

Geen Utopia als televisiewerkelijkheid, maar de utopie van televisie in de werkelijkheid.

Kapotte straten in Nairobi repareren, golfplaten huizen in Rio de Janeiro vervangen door stenen bouwwerken, waterpompen in Burkina Faso plaatsen, banen in Polen creëren, onderwijsmaterialen in Pakistan distribueren, etc. Denk bijvoorbeeld ook aan het brengen van noodhulp en aan de “make-over” van een rampgebied. Wie wil het niet met eigen ogen zien op tv? Ik wel. Maak een competitie met twee teams, geef ze ieder 5 miljoen euro en laat zien hoe ze het geld ter verbetering van de leefomstandigheden van anderen besteden. Het lijkt me waardevoller dan het opleuken van een drassig Goois perceel.

De kosten van het maken van een jaar Utopia gaan dik over de 10 miljoen euro heen, aldus John de Mol. Alleen als het een succes wordt zal het programma een jaar lang worden uitgezonden, dan zal het een “economisch gezond model” zijn. De uitgaven bedragen dus minstens 28.000 euro per dag.

Hopelijk komen er mooie nieuwe ideeën voort uit het (psychologische) Utopia experiment van de Mol en verlaat hij de volgende keer de aparte televisiewerkelijkheid om televisie te maken die zich in de realiteit afspeelt. De entertainment industrie verdient respect wanneer ze een positieve verandering in het dagelijkse leven kan brengen. Ik geloof namelijk dat de creatieve industrie een groot verschil in de wereld kan maken, als ze hun geld op andere plekken dan in hun eigen achtertuin besteden.

Investeer in immateriële verdienmodellen. Wees moedig en blijf niet te dicht bij huis. Trek de wereld in en gun je geld aan mensen die dit het meeste nodig hebben. Heb plezier in het delen.