Hoe Forum voor Democratie overheidssubsidie doorsluist naar Kamerleden

Onderstaande tekst is geen eenvoudige kost. Dat komt omdat het gaat over de ingewikkelde constructies die Thierry Baudet en andere leden van de partijtop van Forum voor Democratie in het leven hebben geroepen. Zij hebben dat gedaan om zich geld van het de politieke partij toe te eigenen. En dat geld is weer voor een deel afkomstig van overheidssubsidie van het Rijk. In 2021 bedroeg de overheidssubsidie aan het FVD een kleine 1,4 miljoen euro.

Om op een getrapte manier geld aan de partijkas van het FVD te onttrekken, hebben Baudet en andere leden van de partijtop in 2019 een bv opgericht, Forum voor Democratie B.V. Daarmee hebben ze al een deel van de geldstromen van de politieke partij onttrokken aan de controle van de eigen leden en van de voornaamste subsidieverstrekker, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In 2021 richtten Baudet en andere leden van de partijtop namelijk een privéonderneming op die stilzwijgend de door de politieke partij opgezette uitgeverij ging voortzetten.

In principe kun je natuurlijk niet zomaar een bedrijf in andere handen over laten gaan. Daarvoor moet heel veel statutair geregeld worden als dat officieel gebeurt. En daar zit nu net de gigantische adder onder het gras: Thierry Baudet en andere leden uit de partijtop doen het helemaal niet officieel. Voor de partijleden en voor de subsidieverstrekker moet het er uitzien alsof Baudet en anderen in 2021 uit het niets een bedrijf hebben opgericht en dat een uitgeverij, Amsterdam Books, daar een onderdeel van is. Maar de uitgeverij bestond al meer dan jaar, alleen bestond de uitgeverij niet als fysiek bedrijf, maar slechts als handelsnaam en merknaam, in bezit van Forum voor Democratie B.V. en werden alle activiteiten ervoor door de politieke partij ontplooid. En met een handelsnaam en merknaam is veel makkelijker te schuiven en te marchanderen dan met een echt bedrijf. En dat hebben Baudet en de partijtop dan ook driftig gedaan. 

Op 9 november 2022 stelden de D66-Kamerleden Joost Sneller en Hind Dekker-Abdulaziz Kamervragen naar aanleiding van het blog dat ik had geschreven over die uitgeverij die de politieke partij Forum voor Democratie had opgericht als onderdeel van de eigen onderneming Forum voor Democratie B.V. Dat een politieke partij boeken uitgeeft, is op zich niet heel bijzonder. Maar in het geval van het FVD sluisde de partij het exploiteren van de uitgeverij dus door aan een privéonderneming van FVD-partijleider Baudet en enkele anderen, onder wie drie Kamerleden.

Alle relevante informatie die in het eerdere blog ter sprake kwam en alle relevante gebeurtenissen sindsdien, zijn in onderstaande scrolbare tijdbalk verwerkt. De gelijktijdigheid en opvolging der dingen komt dan goed aan het licht.

Een vraag die de D66-Kamerleden aan de minister stelden, was of de minister van BZK van mening was of het conform de Wet Financiering Politieke partijen is dat een uitgeverij die opgezet is door een politieke partij die overheidssubsidie ontvangt, overgedragen wordt aan een partijleider en fractievoorzitter, drie Kamerleden en twee anderen. Letterlijk was de vraag:

"Klopt het dat dezelfde uitgeverij momenteel in naam wordt beheerd door 'Amsterdam Media Group BV', een bedrijf dat in handen is van (oud-)FVD-bestuurders en politici, zoals ook valt op te maken uit de rapportage van het College van onderzoek integriteit Tweede Kamer?"

Het antwoord van de minister is helaas op te vatten als: Kamerleden stellen vragen die de minister niet lijkt te kunnen beantwoorden en de minister geeft antwoord op vragen die Kamerleden niet gesteld hebben.

Het antwoord dat de Kamerleden Sneller en Dekker-Abdulaziz kregen, luidde namelijk:

"Uit openbare informatie van de Kamer van Koophandel, die ook terugkomt in de rapportage van het College van onderzoek integriteit Tweede Kamer, blijkt dat Amsterdam Media Group B.V. op 4 november 2021 is opgericht door verschillende natuurlijke personen, waaronder Kamerleden van Forum voor Democratie. Ook blijkt dat Amsterdam Media Group B.V. op dit moment de handelsnaam Amsterdam Books hanteert. De rechtspersoon Forum voor Democratie B.V. gebruikt deze handelsnaam niet meer. Op dit moment is Amsterdam Media Group B.V. niet aangemerkt als neveninstelling van Forum voor Democratie."

De vraag was niet wie de oprichters zijn van Amsterdam Media Group B.V. en ook niet of Amsterdam Media Group B.V. als neveninstelling van de politieke partij Forum voor Democratie is aan te merken. Dat dat niet zo is, was al bekend. De vraag was of de minister kon bevestigen dat de natuurlijke personen die Amsterdam Media Group B.V. hadden opgericht, onder wie het voltallige partijbestuur, de uitgeverij die een B.V. en neveninstelling van de politieke partij in 2020 in het leven had geroepen, inmiddels exploiteerden.

De ambtenaren van het ministerie die antwoord op de vragen moesten formuleren, hebben bij de beantwoording schijnbaar alleen gekeken naar de bij de Kamer van Koophandel gedeponeerde handelsnaam Amsterdam Books. Een onderneming die, zoals Amsterdam Media Group B.V., een uitgeverij beheert onder de handelsnaam Amsterdam Books, dient de handelsnaam te deponeren, zodat anderen die naam niet voor gelijksoortige activiteiten kunnen gebruiken.
Maar waar de Amsterdam Media Group B.V. wel de handelsnaam Amsterdam Books had gedeponeerd, was het geen eigenaar van de merknaam Amsterdam Books. Alleen de eigenaar van de merknaam heeft het monopolie op het voeren van de handelsnaam. Forum voor Democratie B.V. had de merknaam Amsterdam Books op 20 april 2020 gedeponeerd bij het merkenbureau en een dag later was de registratie een feit.

De aan de politieke partij FVD gelieerde onderneming Forum voor Democratie B.V., op dat moment geleid door het FVD-bestuur bestaande uit de Kamerleden Thierry Baudet en Freek Jansen en Statenlid Joris van den Oetelaar, trok de handelsnaam Amsterdam Books bij de Kamer van Koophandel op 1 januari 2022 in. De merknaam Amsterdam Books bleef echter wel in handen van Forum voor Democratie B.V. In de tijdbalk is met rood aangegeven hoe lang de merknaam Amsterdam Books eigendom bleef van Forum voor Democratie B.V.

De op 4 november 2021 opgerichte privéonderneming Amsterdam Media Group B.V. van de drie FVD-bestuurders Thierry Baudet, Freek Jansen, Joris van den Oetelaar, aangevuld met Kamerlid, Statenlid en en Gemeenteraadslid Gideon van Meijeren, toen nog Statenlid (inmiddels Kamerlid) Ralf Dekker en Chhay Lin Lim, kon na het intrekken van de handelsnaam Amsterdam Books door Forum voor Democratie B.V. de handelsnaam zelf deponeren en gaan voeren.

Het bestuur van Forum voor Democratie B.V., tevens het bestuur van de politieke partij Forum voor Democratie, bleef op dat moment als gezegd eigenaar van de merknaam. Ook toen Amsterdam Media Group B.V. in augustus 2022 de oprichting van een vestiging in de Verenigde Staten aankondigde. 

Als Forum voor Democratie B.V. de Amsterdam Media Group B.V. als een volledig los van Forum voor Democratie staand bedrijf had beschouwd, zou het de vestiging van een buitenlandse tak van haar merk Amsterdam Books, als een grove inbreuk op haar rechten en monopolie hebben moeten beschouwen. 

Maar Amsterdam Media Group B.V., werd door de partij FVD en Forum voor Democratie B.V, blijkbaar niet beschouwd als een onderneming die ergens inbreuk op maakte. Dat het bij alle drie de instellingen grotendeels om dezelfde personen gaat, zal dat in de hand gewerkt hebben. De periode die met een rode balk is aangeduid, is de cruciale fase in het bestaan van Amsterdam Media Group B.V,/Amsterdam Books. Het is de periode waarin de leiding van de Amsterdam Media Group B.V, zich onbespied en onaantastbaar waant, en zich er niet druk over maakt dat Amsterdam Media Group B.V. niet eens eigenaar is van de het merk Amsterdam Books en dat desondanks nationaal en internationaal wordt uitgebaat.

Maar dat is niet het enige waar uit blijkt dat de partijtop van het FVD zich onaantastbaar waant. Het is namelijk volstrekt onduidelijk waar de politieke partij Forum voor Democratie en de aan de partij verbonden Forum voor Democratie B.V. ophouden en waar Amsterdam Media Group B.V. en Amsterdam Books beginnen. Als Amsterdam Media Group B.V. namelijk als zelfstandig bedrijf Amsterdam Books zou uitbaten, zou het zelf op de eigen website de meest recente evenementen rond de uitgaven van het fonds publiceren. Niets is echter minder waar. Volgens de op 4 december 2022 gearchiveerde pagina over de evenementen van Amsterdam Books, is het meest recente evenement er een van 4 april 2022, kortom dan 8 maanden oud.

Op de website van de politieke partij Forum voor Democratie wemelt het echter van de publiciteit voor de producten van Amsterdam Books. Op 13 oktober wordt door Forum voor Democratie bijvoorbeeld een lezing van Robert Kennedy over een uitgave van Amsterdam Books aangeprezen, terwijl Amsterdam Books hier zelf op geen enkele manier melding van maakt.

Nog opvallender is dat de Amsterdam Media Group B.V., zoals blijkt uit een in september 2021 gearchiveerde webpagina, de boeken verkoopt die nog geproduceerd zijn in 2020, in de tijd dat Amsterdam Books een handelsnaam was van Forum voor Democratie B.V. Dus even recapituleren: in 2020 produceert een aan de gesubsidieerde politieke partij FVD gelieerde instelling boeken, en diezelfde boeken worden in 2022 door een privéonderneming van de partijtop van FVD verkocht. 

Wat de ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken dus heel goed gezien hadden, was dat Amsterdam Media Group B.V., de handelsnaam Amsterdam Books gedeponeerd had en zo voor de oppervlakkige beschouwer de indruk kon wekken dat er geen formele banden meer waren tussen Amsterdam Media Group B.V./Amsterdam Books enerzijds, en Forum voor Democratie B.V., een bedrijf gelieerd aan de gesubsidieerde politieke partij FVD, anderzijds.

Hadden de ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken meer dan oppervlakkig gekeken, dan hadden ze gezien dat het grootste deel van het bestaan van Amsterdam Media Group B.V. het eigendomsrecht van het merk Amsterdam Books bij Forum voor Democratie B.V. berustte. Dan hadden ze ook geconstateerd dat de promotie van de producten van Amsterdam Books vooral door de gesubsidieerde politieke partij FVD wordt gedaan, en niet door Amsterdam Books zelf. En ook dat de boeken die Amsterdam Books gemaakt had toen het nog onderdeel van Forum voor Democratie B.V. was, inmiddels verkocht worden door de privéonderneming van de Kamerleden Thierry Baudet, Freek Jansen, Gideon van Meijeren, Ralf Dekker, Statenlid Joris van den Oetelaar en Chhay Lin Lim.

De leiding van Forum voor Democratie B.V. en Amsterdam Media Group B.V., beide bestaand uit het partijbestuur van de politieke partij Forum voor Democratie, zag kennelijk in dat Amsterdam Media Group B.V. feitelijk niet gerechtigd is het merk Amsterdam Books te voeren. Een week nadat de Kamerleden Sneller en Dekker-Abdulaziz de Kamervragen gesteld hadden over de verwevenheid van Amsterdam Media Group B.V. en de politieke partij Forum voor Democratie, zorgden Amsterdam Media Group B.V. en de politieke partij FVD voor de formele overdracht van het eigendomsrecht van het merk Amsterdam Books.

De ambtenaren van Binnenlandse Zaken hadden daaruit de dezelfde conclusie kunnen trekken als het partijbestuur van de politieke partij Forum voor Democratie, namelijk dat er op 2 november 2022 nog duidelijk sprake was van sterke zakelijke banden tussen de gesubsidieerde politieke partij en de privéonderneming van leden van de partijtop. 

Maar dat deden de ambtenaren van Binnenlandse Zaken niet. Het antwoord dat zij de minister lieten geven op de vragen van de Kamerleden is wat omfloerst en laat hooguit een beetje ruimte open om alsnog te besluiten de subsidie voor Forum voor Democratie in te trekken.

De minister schreef namelijk:

"Aangezien, zoals vermeld in het antwoord op vraag 4, Amsterdam Media Group B.V. niet is opgericht door de politieke partij Forum voor Democratie maar door verschillende natuurlijke personen, zou het oprichten van zo een B.V. niet vallen onder subsidiabele activiteiten onder de Wfpp.

Politieke partijen moeten jaarlijks verantwoording afleggen over de uitgaven van hun subsidie uit de Wfpp. Deze verantwoording wordt gecontroleerd door een onafhankelijke accountant, die hierover een goedkeurende accountantsverklaring moet afgeven. Het oordeel van de accountant per politieke partij wordt, gezamenlijk met het jaarverslag, jaarlijks openbaar gemaakt op de website van de rijksoverheid.[1] De ADR heeft daarnaast bij de accountants van meerdere partijen, waaronder de accountant van Forum voor Democratie, de controle op de verantwoording over het jaar 2020 gereviewd. De verslagen van deze reviews zijn op 4 oktober 2022 aan uw Kamer toegezonden.[Kamerstuk 32634, nr. 7] Daarnaast is op 23 december 2022 het advies van de Commissie toezicht financiën politieke partijen (Ctfpp) over het verantwoordingsjaar 2021 aan uw Kamer toegezonden.[Kamerstuk 32634, nr. 8] Indien op basis van het hierboven genoemde proces blijkt dat een politieke partij subsidie op onrechtmatige wijze heeft besteed, dan kan dat leiden tot het terugvorderen van de subsidie. In dergelijke gevallen zal uw Kamer hierover worden geïnformeerd."

De sleutelzin in het antwoord is: Indien op basis van het hierboven genoemde proces blijkt dat een politieke partij subsidie op onrechtmatige wijze heeft besteed, dan kan dat leiden tot het terugvorderen van de subsidie. De sleutelwoorden daarin zijn 'het hierboven genoemde proces'. Uit het hierboven genoemde proces gaat namelijk niet de in deze blogs uiteengezette verstrengeling blijken tussen de zakelijke activiteiten van Amsterdam Media Group B.V. en de gesubsidieerde politieke partij Forum voor Democratie. Het genoemde proces is daar simpelweg niet diepgravend genoeg voor.

Uit de verantwoording die de politieke partij aflegt en die ook nog weer door de accountantsdienst van het Rijk gecontroleerd wordt, komt helemaal niet naar voren dat de Amsterdam Media Group B.V. in 2022 stilzwijgend alle bestaande uitgeefactiviteiten van Forum voor Democratie B.V. is gaan voortzetten. Uit de slechts oppervlakkige financiële verantwoording door de politieke partij FVD komt op geen enkele manier naar voren dat de privéonderneming Amsterdam Media Group B.V. gedurende het grootste deel van 2022 het merk uitbaatte waarvan het eigendomsrecht bij een neveninstelling van de politieke partij FVD berustte. Uit die verantwoording komt ook niet naar voren dat de publiciteit voor de boeken van de privéonderneming door de politieke partij wordt gedaan.

Het proces dat de minister in haar antwoord beschrijft, houdt er namelijk helemaal geen rekening mee dat bestuurders van politieke partijen die ook Kamerlid zijn, èn ondernemer, de tamelijk oppervlakkige controle op de financiën van politieke partijen kunnen aangrijpen om de partijtop vrijwel ongecontroleerd en ongelimiteerd te verrijken. Dat de partijtop van het FVD dat streven lijkt te hebben, bleek onlangs nog. In de tijdbalk is namelijk ook de meest recente onderneming die door het partijbestuur van het FVD en enkele anderen op 30 december 2022 is opgericht, Eerlijk Eten BV.

De Tweede Kamerleden van de partij Forum voor Democratie die ook eigenaar zijn van Amsterdam Media Group B.V. (en van Eerlijk Eten B.V.) begrijpen dat stringente financiële controle ontbreekt en weten ook dat de enige sanctie voor het niet melden van commerciële activiteiten vooralsnog een berisping of milde schorsing is. Dat het aan de politieke partij FVD gelieerde Forum voor Democratie B.V. op 5 juli 2020 een schuld van € 57.828,- had aan THPB Media B.V., een privéonderneming van de partij- en fractievoorzitter Thierry Baudet (zie tijdbalk), lijkt geen enkele consequentie te hebben voor Thierry Baudets schadeloosstelling als Kamerlid.

Het resultaat van het gebrek aan democratische controle op de financiële verwevenheid tussen de politieke partij FVD en de privéondernemingen van de partijtop, en het graaien uit een met overheidssubsidie gevulde partijkas, is bijvoorbeeld dat partijleider en fractievoorzitter Baudet begin januari 2023 een lening bij ING kon afsluiten van 1,1 miljoen euro voor de financiering van zijn eerste eigen huis.

Het is voor de parlementaire democratie tamelijk beschamend dat Thierry Baudet bij zijn nieuwe huis bij wijze van spreken een bordje kan ophangen met de tekst:

De aanschaf van deze woning die ik feitelijk niet kan financieren, is mede mogelijk gemaakt door de genereuze bijdragen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de kas van de politieke partij Forum voor Democratie, waar ik vervolgens met diverse van mijn privéondernemingen naar hartenlust in mag graaien.Als zowel de partijtop van het FVD als de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties weten dat aan de hand van het reguliere proces de verwevenheid tussen de politieke partij en privéondernemingen van de partijtop niet aan het licht gebracht wordt, is het voor de minister misschien raadzaam om binnen de kaders van de wet te kijken of het 'reguliere proces' wat uitgebreid kan worden. Want dat de verwevenheid bestaat, is inmiddels wel zonneklaar. En ook dat subsidie voor politieke partijen zo niet bedoeld is.

Dit artikel verscheen eerder op het blog van Piet Lekkerkerk