Hoe echt zijn de excuses van Shell voor de gaswinning in Groningen?

Deze week wordt er in de Tweede Kamer besloten hoeveel gas Shell en Exxon in Groningen mogen blijven oppompen. Deze gigantische multinationals kwamen naar een hoorzitting in de Tweede Kamer om voor het eerst in het openbaar verantwoording af te leggen over de gaswinning in Groningen.

Ik vroeg Shell-directeur Marjan van Loon om excuses aan de Groningers voor alle schade en ellende van de gaswinning. Die excuses kwamen er vlotjes uit. Maar vlak na de hoorzitting zei Van Loon, op BNR radio, dat bij Shell veiligheid altijd al op één heeft gestaan. Huh?

Volkskrant-columnist Sitalsing legde uit dat Shell daarmee waarschijnlijk bedoelde dat zij voor hun medewerkers en faciliteiten risico’s beperkten, maar dat de bewoners van Groningen niet op veiligheid hoefden te rekenen. Net zoals bijvoorbeeld de Ogoni in Nigeria.

Even terug: na de grote aardbeving in 2012 bij Huizinga ontwaakte de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen uit een jarenlange slaap, ging de strijd aan met het hele gasestablishment en zei dat de gaskraan zo snel mogelijk zo ver mogelijk dicht moest vanwege de veiligheid. Niet dat dat direct hielp; minister Kamp gaf opdracht tot hele stapels en jarenlange onderzoeken en NAM pompte dat jaar juist extra veel gas op. GroenLinks werd uitgelachen door de andere partijen in de Tweede Kamer omdat wij eisten dat het advies van de toezichthouder uitgevoerd moest worden.

Gelukkig kent Nederland een echt onafhankelijke Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) en die concludeerde dat inderdaad, in de periode die zij onderzochten, de veiligheid van de bewoners niet voorop had gestaan. De gasbedrijven en -instanties waren vooral op winst gefocust. Goh.

Shell liet zich in het publieke debat over de gaswinning al die jaren niet horen of zien. Eerder dit jaar vatte CEO Ben van Beurden hun bedrijfsfilosofie handzaam samen met ‘Ik pomp alles op wat ik kan oppompen.’ In hun lobby-brief dreigt Shell dat als de gaswinning naar beneden moet er minder geld is voor schade en verstevigen. Ook de president-directeur van Shell Nederland, Marjan van Loon, zei: ‘aardgas is nodig en blijft nodig’ en ‘maximale benutting van de eigen gasvoorraden heeft de voorkeur’.

Ondertussen ging het in Groningen van kwaad tot erger. Er zou ruimhartige schadevergoeding komen, duizenden huizen zouden worden verstevigd en de regio versterkt. Er kwam een ombudsman, een dialoogtafel en een potje voor bijzondere gevallen. Het hielp allemaal maar weinig.

Er zijn nauwelijks huizen versterkt, de rapportages van de ombudsman zijn steeds schrijnender, tot op de dag van vandaag is er enorm gesteggel over de schades en de dialoogtafel is al weer opgezegd. Recent onderzoek van de RUG laat zien dat van de 100.000 gezinnen die in huizen met schade wonen, die mensen die twee of meer keer schade hadden nu een derde gezondheidsklacht heeft vanwege de aardgaswinning.

Groningers voelen zich in de steek gelaten en een soort wingewest. In de rest van Nederland zou zoveel schade op dat niveau aan zoveel gebouwen door een gewoon bedrijf domweg niet getolereerd zijn. Rond mijnbouw heeft Nederland een merkwaardig gedoogbeleid.

Shell CEO van Loon bood haar excuses aan, maar tot op de dag van vandaag heeft Shell geen enkele actie ondernomen om het lot van de Groningers te verbeteren. Ze zijn wel erg trots dat ze weer in de Dow Sustainability Index staan. Een echt duurzaam bedrijf zou geen toezichthouder, geen morrende bevolking en geen Tweede Kamer nodig hebben om de gaswinning omlaag te brengen. Een bedrijf gericht op een energietransitie hoeft niet lang na te denken wanneer de huidige activiteiten honderdduizend gebouwen beschadigen en tienduizenden gezinnen gezondheidsklachten geven.

Bij echte excuses hoort schaamte en deemoed, het hoofd buigen en je gedrag verbeteren. Dus Marjan, wanneer gaat de kraan dicht?

De co-auteur van dit artikel is Hendri Meendering.