Hoe de val van het kabinet meer brak dan alleen de coalitie

Vol verbazing heb ik het aftreden van het kabinet gevolgd. En ook het debat in de Tweede Kamer afgelopen dinsdag over de toeslagenaffaire hield mij gekluisterd aan de buis. Wat voor de hand lag is dan eindelijk gebeurd. Het kabinet neemt verantwoordelijkheid voor een historisch falen. De fraudejacht op ouders (waaronder buitengewoon veel ouders die etnisch zijn geprofileerd) met een kinderopvangtoeslag is compleet doorgeslagen, ouders en kinderen zijn geruïneerd en allerlei systemen die burgers zouden moeten beschermen hebben gefaald. Van Tweede Kamer, de regering tot aan de rechtspraak. Binnen de Raad van State wordt een zogeheten ‘’reflectietraject’’ gestart, onder externe begeleiding. Het aftreden van het kabinet, gaat dan ook de boeken in als een zwarte dag.

Maar de val het kabinet brak meer dan alleen de coalitie. Opvallend en opmerkelijk is dat onze minister-president nergens in de historische persconferentie van 16 januari ook maar een woord besteedt aan de ‘’toevalligheid’’ dat het merendeel van de gedupeerde ouders een bi-culturele achtergrond heeft. Wat zeg ik: de talkshows stroomden zichtbaar en opvallend vol met ouders met een bi-culturele achtergrond. Toch kwam deze ‘’toevalligheid’’ pas aan het licht tijdens de persconferentie toen in de vragenronde door een journalist van het NRC deze vraag werd gesteld. Vreselijk om te zien dat dit niet proactief, al dan niet in een bijzin, door Mark Rutte is aangekaart.

Opvallend in het Kamerdebat is dat Rutte alle vragen over etnisch profileren bij aanvang van het debat doorschuift naar de staatssecretaris. De vaagheid hierover is ronduit schaamteloos en beschadigt het vertrouwen in wat de minister-president institutioneel gezien vertegenwoordigt.

Tijdens het Kamerdebat komt vast te staan dat vanaf mei/juni 2019 in volle omvang bij het kabinet bekend is wat er aan de hand was. De Kamer wordt niet geïnformeerd. En ook worden de dwangvorderingen, die mensen nog verder in de ellende storten, niet gestopt. Desgevraagd door Pieter Omtzigt weet Rutte niet waarom toen de noodknop niet is ingedrukt en dit niet is gestopt. Ik zou Rutte willen vragen of in of na mei/juni 2019, toen de volle omvang van de toeslagenaffaire duidelijk was, het ook niet duidelijk was dat de selectiemethode van de Belastingdienst niet deugde. En waar het aan ligt dat hij op dit punt angstig zwijgt. We weten allemaal dat op moreel-ethische vraagstukken Rutte niet op z’n sterkst is. Maar wat zegt dit over Nederland, dat we een leider hebben die moraliteit niet bovenaan zijn lijstje heeft en het ook niet van belang vindt op om dit punt aan eerherstel te doen. Nee, hij laat het zelfs weg op zijn historische persconferentie. Dan geef je deze ouders die in gesprekken met de Belastingdienst te horen kregen dat ze ‘’hun ambassade’’ moesten bellen, gewoon een trap na.

In het debat wordt Rutte ook herinnerd aan zijn geschiedenis als staatssecretaris en een uitspraak van de rechter, waarin wordt geconstateerd dat hij in functie van staatssecretaris aandrong tot rassendiscriminatie bij gemeenten , aan zijn ministeriële commissie fraudebestrijding en aan de beslissende momenten in en na mei/juni 2019.

De Tweede Kamer vindt dat er allemaal momenten zijn geweest waarop Rutte heeft bijgedragen aan het klimaat van ‘fraudejacht’. De zelfreflectie van Rutte is niet echt sterk. Hij was overal bij, en neemt verantwoordelijkheid naar eigen zeggen, maar vind zich zelf niet verwijtbaar. Dat is ook de reden waarom Mark Rutte door wil gaan als lijsttrekker van de VVD.

Rutte krijgt ook de vraag of selectie op basis van dubbele nationaliteit vanaf 2012 ook speelt bij de inkomstenbelasting. Hij moet het antwoord schuldig blijven. Zo snappen we wel waarom hij achter de feiten aanloopt.

Desgevraagd zegt hij dat de Autoriteit Persoonsgegevens gezegd heeft dat er geen onderscheid is gemaakt op basis van van etniciteit, maar wel op basis van nationaliteit. Dus is er geen racisme volgens Rutte. Hiermee neemt hij de intelligentie van de Kamer en het volk op de hak, want dit hangt toch zeker wel in bijna alle gevallen samen.

De opstelling van Mark Rutte in dit schandaal is alles behalve voorbeeldig. Ik vraag me dan ook ten zeerste af of Rutte nog langer ons land moet vertegenwoordigen, gezien de manier waarop hij invulling geeft aan zijn ambt. En volgens insiders (te lezen in de krant) had volgens de VVD het kabinet helemaal niet hoeven af te treden. Mind you, dat is de partij die overhoop lag toen werd gesproken over de inkomensafhankelijke ziektekostenpremie. Maar hé, wat jou niet in je portemonnee raakt…