Hoe bestrijd je discriminatie?

De beste verdediging die ontkenners van systematische achterstelling en uitsluiting in ons land konden geven deze week was: “Ik ben geen racist”. Maar systematische achterstelling gaat veel verder dan de opstelling van individuen binnen organisaties. Juist de aaneenschakeling van achterstelling op verschillende terreinen maakt de uitsluiting zo hardnekkig. Het creëren van bewustzijn hierover moet dan ook niet worden opgevat als kritiek, maar als een kans om zaken werkelijk beter te maken. Dat zouden we toch allemaal moeten willen?

De verantwoordelijkheid voor inclusiviteit Te lang is enkel gekeken naar factoren die er wel toe doen (heb je wel een netwerk in geval van buitenproportionele pogingen om aan een baan of stageplek te komen), maar toch niet de kern van het probleem raakten. Neem allerlei meldpunten van discriminatie. Goed dat we het registeren, maar het aantal meldingen is veel te laag om iets te kunnen zeggen over een trend, viel mij op in Rotterdam.

Daarnaast brengt het iets in kaart waarvan we allemaal weten dat het gebeurt. In een afgelopen raadscommissie heb ik dan ook betoogd dat de focus in het geval van arbeidsmarktdiscriminatie verlegd moest worden naar de bedrijven, instellingen of organisaties die mensen aannemen. Maak inclusie de norm door die verantwoordelijkheid voor een inclusieve arbeidsmarkt daar neer te leggen.

De verantwoordelijke wethouder leek het maar niet te begrijpen en maakte zelfs een vergelijking met #metoo. Nee, het is niet mijn bedoeling om bedrijven, instellingen en organisaties in het verdachtenbankje neer te zetten. Wat ik wel wil is de verantwoordelijkheid neerleggen daar waar het hoort.

Vergeet dan even niet dat dit gaat om een strijd voor gelijke behandeling. Het doel van verschillende sociale bewegingen, zoals de vrouwenemancipatiebewegingen uit de tweede helft van de vorige eeuw, beogen enkel dat doel. Stel je eens voor dat al die vrouwen ervoor zouden pleiten om meer betaald te worden dan mannen! Dat doen we niet. We pleiten in geval van eerlijk werk voor gelijke beloning. En die gelijke beloning gaat de gehele samenleving aan. Wanneer realiseren we dat?

Nieuwe ideeën De ideeën van de afgelopen decennia op het gebied van de bestrijding van arbeidsmarktdiscriminatie zijn niet baanbrekend geweest. Ze waren veel te vrijblijvend en het probleem van individuen bleef een probleem van individuen. Het wetsvoorstel voor een wettelijke plicht tot gelijke kansen bij werving en selectie van staatssecretaris Tamara van Ark, komt dan ook als geroepen. Een verandering van de mindset waar ik op zat te wachten.

Maak discriminatie zichtbaar als een maatschappelijk probleem door het wettelijk te regelen en trek het probleem weg bij individuen. Een systematische aanpak van discriminatie vereist namelijk ook wettelijke kaders. De werking van artikel 1 van de Grondwet geldt primair tussen de overheid en burgers. Bij een beroep op dat artikel moet men vaak ook kijken naar een nadere uitwerking ervan, bijvoorbeeld in de Algemene Wet Gelijke Behandeling. De beoogde wet Gelijke Kansen bij Werving en Selectie regelt wat dat betreft heel duidelijk de verhouding tussen bedrijven en aspirant-werknemers.

De politie is niet racistisch Ook de politie heeft in de afgelopen tijd last van het adresseren van racisme binnen het politieapparaat. De racistische appjes van enkele agenten die zich afgelopen week in Rotterdam openbaarden waren aanleiding voor een debat. En de politiebond eiste zelfs excuses van de Rotterdamse gemeenteraad, omdat we niet voor een motie gestemd hebben waarmee de gemeenteraad expliciet uitsprak dat de politie niet racistisch is. Waar kwam deze behoefte vandaan? Natuurlijk staan we achter de politie en vinden we dat we zo een beetje het beste politieapparaat hebben van de hele wereld.

Mijn fractiegenoot Steven Lammering zei hierover in het raadsdebat ‘ dat het erkennen van racisme een eerste stap is om racisme uit de samenleving te krijgen. De volgende stap is je er tegen uitspreken en er wat aan doen’.

De reflex om de adressering van misstanden te zien als enorme kritiek op het gehele politieapparaat gaat te ver. En het past ook niet in deze tijdgeest, want burgers gaan steeds vaker de straat op om te laten horen wat ze van zaken vinden. Dat hebben de Black Lives Matter-protesten wel laten zien.

En… daar gaat mijn sociaaldemocratische hart sneller van kloppen!