Het zware geschut begon terwijl ik aan mijn grootvader dacht

Afgelopen weekend keek ik naar het Nationaal Monument op de Dam. Ik zat op een uitklapbare stoel tijdens de Nationale Indië Herdenking, terwijl ik de slachtoffers van een zwarte bladzijde uit de Nederlandse en Indonesische geschiedenis herdacht. Mijn ademhaling versnelde. Er ontstond een knoop in mijn maag als resultaat van het besef dat het kabinet tegelijkertijd met de oogkleppen op toekeek aan de andere kant van de wereld, waar een stortvloed aan nieuwe trauma’s tot stand kwam.

Een traan kroop onder mijn zonnebril weg richting mijn wang, Ank. Waren de smeekbeden niet geldig genoeg om gelijk actie te ondernemen. Nee, hè? Je zat comfortabel in de stoel van de lokale bioscoop met een bak vol popcorn op je schoot. De familie-fotoalbums van Nederlandse bewoners met een Afghaanse afkomst werden ondertussen bespetterd met bloed. Defensie besloot pas een dag later een militair vliegtuig te sturen om ambassademedewerkers, lokaal personeel en tolken op te halen uit Afghanistan, zo las ik bij thuiskomen in het liveblog van de Volkskrant. Het is te ziek voor woorden.

Laat mij even duidelijk wezen, Ank: je kan de keuzes in je leven niet meer zoals in een film terugspoelen. Kabul, de Afghaanse hoofdstad, was al omsingeld door de Taliban voordat Nederland er was. Het is beter om te vroeg dan te laat te zijn, maar dat heb jij waarschijnlijk tijdens je opvoeding nooit meegekregen. President Ashraf Ghani had zijn volk inmiddels al aan zijn lot overgelaten. Hij koos liever voor zijn eigen ‘veiligheid’.

‘Je hebt ons teleurgesteld, Bijleveld’, zou hetgene zijn wat ze in je oren zouden ‘ drammen ’ in het leger. We dachten dat jij onze veiligheid wel zou waarborgen. Helaas: je hebt gefaald. ‘Mama’, schreeuwden de jongens en meisjes die nog een lange toekomst voor zich hadden. Kan je de woorden al horen alsof het je eigen kinderen waren, Ank? Oh, nee. Laat maar. Jij bent ook nog eens ‘ toondoof ’. Sorry. Ik dacht laat ik het eens proberen.

Zal ik je nog wat vertellen? Ik heb zelf de uiterst gewelddadige periode van de Bersiap niet fysiek meegemaakt. Maar dankzij mijn oprechte interesse en het empatisch vermogen dat ik bezit, hebben vele ouderlingen mij verteld wat hun ervaringen waren. Veel aanwezigen op de Nationale Indië Herdenking waren er ook omdat ze zich nooit gehoord voelden door Nederland, evenals hun voorouders die zich in de steek gelaten voelen. Datzelfde gevoel heeft Afghanistan nu ook. Niet alleen door jou. Maar door alle regeringen uit de Westerse wereld.

Bidden wordt hem niet meer, Ank. Ik hoorde het geschut al toen ik aan mijn grootvader dacht. Zondagmiddag rond 16:28 gingen de strijders van de Taliban Kabul binnen. De kogels vlogen als vogels door de lucht. Die kan de rooms-katholieke biechtstoel niet meer voor je terughalen uit de lichamen van de doden.

Ik hoop dat je dit ter harte zult nemen, Ank.