Het zorgstelsel in Nederland is ziek

Het zorgstelsel in Nederland is ziek. Premies stijgen, zorg verschraalt,ziekenhuizen wankelen, extra bureaucratie door het vereveningsstelsel. In plaats van meer en individuele keuze en lagere kosten, is er sprake van stijgende premies en een run op collectieven. Daardoor verdwijnt op termijn de individuele zorgpolis. De markt neigt naar een nieuw collectief ‘ziekenfonds’, maar dan een stuk ingewikkelder dan het oude op solidariteit gebaseerde ziekenfondsstelsel.

Onlangs lieten enkele zorgverzekeraars weten te werken aan ‘eigen schuld, dikke bult polissen’, waarin een heffing op ongezond gedrag wordt opgenomen. Het ‘recht op ongezond leven’ lijkt niet langer erkend te worden.

Waar verzekeren ooit ontstond vanuit de onderlinge gedachte, stond sociale controle centraal. Wie roekeloos omging met een boerderij met een rieten dak, kon niet rekenen op de solidariteit van de anderen. Wie vandaag de dag als brokkenpiloot te boek staat bij autoverzekeraars, is alleen nog welkom bij Rialto/Terminus die bereid is tegen extra hoge premie extra grote risico’s te verzekeren.

Het is merkwaardig dat premiedifferentiatie naar leefstijl en risicogedrag nog altijd taboe lijkt.

De voortdurende discussies over het eigen risico vormen een ingewikkelde vorm van compensatie, terwijl preventie zoveel eenvoudiger gestimuleerd kan worden met speciale preventiepolissen waarin de voordelen voor de verzekerden direct verwerkt zijn.

Zorgverzekeraars zouden hun polissen zo moeten inrichten, dat ze uitnodigen tot preventie. De stop-met-roken cursus moet standaard aangeboden worden, als de 80% van de verzekerden  die niet-roken wil dat er een eind komt aan de extreem hoge kosten die de 20% wel-rokers veroorzaken. Een deugdelijke risicoprofilering op vrijwillige basis zou een onderdeel van de basisverzekering zijn dat zich snel terugverdient. Dieet- en bewegingsadvies op maat moet beschikbaar zijn voor elke verzekerde.

Menzis doet een voorzichtige poging met SamenGezond Sparen om verzekerden te stimuleren tot risicomijdend gedrag, Agis en Delta Lloyd zijn de eerste zorgverzekeraars die preventiepolissen aanbieden aan hun verzekerden, met substantiële kortingen.

Nu uit verschillende decennialange studies zoals de China Study, de Adventist Health Study en de Harvard Nurses Health Study blijkt dat vegetariers niet alleen veel langer leven (tot wel 10 jaar langer dan gemiddeld), maar ook veel minder kans hebben op ernstige ziektes, ligt het voor de hand mensen die kiezen voor een gezonde leefstijl bij elke verzekeraar de kans te bieden zich in een collectieve polis te verzekeren met geestverwanten. Voor stoppen met roken was al veel langer bekend hoezeer de medische risico’s daarmee te beperken zijn.

Los van dieetkeuze of het mijden van ongezond gedrag zoals roken, zou de leefstijl van bewust levende verzekerden kunnen samenhangen met een lagere zorgconsumptie. Daarvoor zijn tal van aanwijzingen die via groepsmonitoring bevestigd zouden kunnen worden. Soortgelijke effecten zouden meetbaar kunnen zijn binnen groepen die veel aan lichaamsbeweging doen, niet roken, niet drinken, biologisch voedsel kiezen of anderszins bewuster kiezen voor behoud van hun gezondheid.

Via het clusteren van verzekerden met een bijzondere aandacht voor leefstijl, kan ook op andere wijze invloed worden uitgeoefend op de organisatie van het zorgsysteem. Zo wordt bijvoorbeeld vanuit de Vegapolis aandacht gevraagd voor vegetarische maaltijden in zieken- en verpleeghuizen en de verzekeraar steunt de ontwikkeling van medicijnen die tot stand komen zonder dierproeven of geen dierlijke ingredienten bevatten. Verder zijn ook de vergoedingen voor alternatieve medicijnen hoger.

Een verzekeraar moet zich inleven in de zorgconsument en diens behoeften en levensstijl. Solidariteit is gebaseerd op gezamenlijke inspanning. Wie niet wíl werken aan de eigen gezondheid plaatst zichzelf buiten de groep van mensen die dat wel doet. Preventiepolissen voor specifieke doelgroepen zijn veel aansprekender dan de introductie van ‘eigen schuld, dikke bult polissen’. De kosten in de zorg kunnen beheersbaar blijven als we daar samen de schouders onder zetten. En daarmee kunnen we meteen onze gezondheid verzekeren, voorzover dat binnen onze eigen mogelijkheden ligt!

Volg Ruud Koornstra ook op Twitter